ცოდნა თავის ტვინის „მექანიზმების“ შესახებ და განათლების პერსპექტივები

სოციალურ ქსელებში უკანასკნელ ხანს მიმდინარეობს დისკუსია საბაზო საფეხურის საგაკვეთილო ბადის შესახებ. მასწავლებელთა ერთი ნაწილი უკმაყოფილებას გამოთქვამს ტრადიციული დისციპლინების შევიწროების და მათ ხარჯზე ფიზიკური კულტურისა და სახელოვნებო საგნების არეალის გაფართოების გამო. საკუთარი საგნის გულშემატკივრობა ბუნებრივი რეაქციაა, მაგრამ ამ დისკუსებში გვავიწყდება ახალი, მტკიცებულებებზე დამყარებული მიდგომები განათლების სისტემებში. სპორტისა და ხელოვნების ჯგუფის საგანთა წილი სასწავლო პროგრამებში იმატებს. ამ მიდგომას თავისი არგუმენტები აქვს. სტატია, რომლის ავტორიც მარიო ვისენტეა, კოგნიტური სწავლების სხვადასხვა ფორმას მიმოიხილავს და სხვა საინტერესო საკითხებთან ერთად სპორტისა და სახელოვნებო საგნების სწავლების მნიშვნელობასაც ეხება.

„კოგნიტური სწავლება არის მთელი ჩვენი ცხოვრება. ჩვენ ვსწავლობთ გამოცდილებით, ემოციებით, სიახლეებით, სხვა ადამიანებთან პირადი ურთიერთობებით და ასე შემდეგ. სწავლა-განათლება, რომელსაც ჩვენ ვიღებთ, განაპირობებს იმას, თუ ვინ ვართ ჩვენ.

სტატიაში საუბარია იმაზე, თუ როგორ შეიძლება გამოვიყენოთ განათლებაში სამეცნიერო ცოდნა თავის ტვინის მუშაობის შესახებ, იმისთვის, რომ უკეთ ვისწავლოთ და უკეთ ვასწავლოთ, გავერკვიოთ, როგორ მუშაობს ჩვენი თავის ტვინი, რა შესაძლებლობებს გვიქმნის ის. ჩვენ ვისაუბრებთ კოგნიტური სწავლების მეთოდებზე. შესაძლებლობა, ეფექტურად გამოვიყენოთ ჩვენი ტვინის სწავლისუნარიანობა, ჩვენს ხელთაა.

ტრადიციულად, სკოლაში ასწავლიან, რომ ინფორმაციის კარგად დასამახსოვრებლად საჭიროა მისი რამდენჯერმე გამეორება. სინამდვილეში როგორ სწავლობს ტვინი? ინფორმაციის დაზუთხვა ვერაფრით გვეხმარება პოტენციალის გაზრდაში, ჩვენი პიროვნებისა და შესაძლებლობების გახსნაში, მიზნისა და წარმატების მიღწევაში.

ჩვენი სწავლა-განათლება განსაზღვრავს ჩვენს შემდგომ ცხოვრებას. და მაინც, მიუხედავად ყველა აღმოჩენისა, რომელიც გაკეთდა კოგნიტური აზროვნების სფეროში, მის ფორმებსა და მეთოდებს განათლებაში ნაკლებად იყენებენ. ხარისხიანი განათლებისათვის საჭიროა, ვისწავლოთ სწავლა აზროვნებით, ჩვენი თავის ტვინის ყველა თავისებურებისა და მახასიათებლის გათვალისწინებით.

რა არის კოგნიტური სწავლება? როგორია კოგნიტური ტექნოლოგიით სწავლების მახასიათებლები?

კოგნიტური სწავლების თეორია ეფუძნება ემოციების, მოულოდნელობების, მოძრაობისა და ნეიროგანათლების სპეციალური ინსტრუმენტების გამოყენებას, რომლებსაც თითოეული ადამიანის კოგნიტური შესაძლებლობების განვითარება შეუძლია.

როგორც განმარტავენ, სწავლა – ეს არის რაიმე ცოდნის შეძენა შესწავლის ან გამოცდილების გზით. მეორე მხრივ, ტერმინ „კოგნიტურს“ უკავშირებენ ცნება „კოგნიტურობას“ (აზროვნებას) – ადამიანის უნარს, დაეუფლოს ცოდნას აღქმისა და თავის ტვინის ორგანოების საშუალებით. კოგნიტური სწავლების კონცეფცია გულისხმობს ორგანიზმში ახალი ინფორმაციის მიღებისას მიმდინარე პროცესებს, რომლებიც იწყება გრძნობის ორგანოებიდან, გრძელდება კოგნიტურ სისტემაში და სრულდება ინფორმაციით აღძრულ ეფექტზე საპასუხო რეაქციით.

პლანეტის სხვა ცოცხალი არსებებისგან ადამიანს ყველაზე მეტად სწავლის უნარი გამოარჩევს. ჩვენ წარმოვადგენთ იმის ცოცხალ მაგალითსა და მტკიცებულებას, რომ მუდმივი და უწყვეტი სწავლით კაცობრიობამ მიაღწია ცხოვრების იმ დონესა და განვითარებას, რომლის მომსწრეც ვართ.

თავის ტვინი მეგზური და მცველი ამ ცოდნისა. განვითარების შესაბამისად, ადამიანი სულ უფრო მეტ ცოდნას ეუფლება. „ჩვენ უფრო ჭკვიანები ვხდებით“. აქედან შეიძლება დავასკვნათ, რომ რაც მეტს ვსწავლობთ, უფრო ჭკვიანები ვართ. თუმცა ასე არ არის. მთავარი ისაა, თუ როგორ ვსწავლობთ. სწავლის პროცესში შეგვიძლია გამოვიყენოთ ცოდნა თავის ტვინის მუშაობის თავისებურებების შესახებ, რათა გავიგოთ, როგორ დავიმახსოვროთ ინფორმაცია ადვილად და ხარისხიანად.

სწავლების სახეები

იმპლიციტური სწავლება – ეს ისეთი სწავლებაა, რომლის დროსაც ჩვენ გაუცნობიერებლად ვიღებთ ცოდნას, ანუ საგანმანათლებლო პროცესი გაუცნობიერებლად მიმდინარეობს. ამ ტიპის სწავლების ძირითად მახასიათებელს წარმოადგენს არაწინასწარგანზრახულობა, რადგან მოსწავლემ არ იცის, რომ სწავლობს, ხოლო სწავლის პროცესი განსაზღვრული მოქმედების ავტომატურ შესრულებაში მდგომარეობს. ზოგიერთ ქმედებას, მაგალითად, ლაპარაკს, სიარულს, ჩვენ წინასწარგანზრახვის გარეშე ვსწავლობთ. ბევრ რამეს ვიმახსოვრებთ გაუცნობიერებლად, იმპლიციტურად.

წინა ტიპის სწავლებისაგან განსხვავებით, ექსპლიციტური სწავლებისთვის წინასწარგანზრახულობა და გაცნობირებულობაა დამახასიათებელი. უამრავი მაგალითი შეიძლება დავასახელოთ. მაგალითად, ამ წერილის კითხვა, რასაც თქვენ შეგნებულად, ახალი ინფორმაციის მისაღებად აკეთებთ, ექსპლიციტურია.

ექსპლიციტური სწავლება გააზრებულია, მოითხოვს ყურადღებასა და ძალისხმევას სწავლის გასაგრძელებლად.

კოოპერაციული და კოლაბორაციული სწავლება

კოოპერაციული სწავლება არის ჯგუფში სწავლება. მაგალითად, როცა მოსწავლე ასრულებს დავალებას თანაკლასელთან ან თანაკლასელებთან ერთად. ამ ტიპის სწავლების მიზანია, თითოეული სწავლობდეს თავისი შესაძლებლობების შესაბამისად და, იმავდროულად, სწავლობდეს გუნდურ მუშაობას, იუმჯობესებდეს გუნდური მუშაობის უნარს.

კოოპერაციული სწავლების ოთხი ბურჯია პოზიტიური ურთიერთდამოკიდებულება, ინდივიდუალური პასუხისმგებლობა, თანაბარი მონაწილეობა და ერთდროული ურთიერთქმედება.

მსგავსი (მაგრამ არა იდენტურია) კოლაბორაციული სწავლება. ამ ტიპის სწავლებაში, როგორც წესი, ჯგუფისთვის დავალების ან თემის მიმცემი ადამიანი (მასწავლებელი თუ აღმზრდელი) არის ამ ჯგუფის გარეთ.

აზრობრივი სწავლება

სწავლების ეს სახე მოიცავს კოგნიტურ, ემოციურ და მოტივაციურ შემადგენლებს და წარმოადგენს ინფორმაციის ორგანიზებისა და მანამდე დაგროვილ გამოცდილებასთან დაკავშირების პროცესს. ახალი ინფორმაცია დაეშენება წინა გამოცდილებას. ამგვარად, მიღებული ცოდნა ხდება უნიკალური თითოეული ადამიანისათვის, რამდენადაც ჩვენი ცხოვრებისეული გამოცდილება განსხვავებულია. ეს აღიქმება, როგორც სწავლა საკუთარი გამოცდილების პრიზმაში.

ასოციაციური სწავლება

პავლოვის ექსპერიმენტების თემა, ამ მიდგომას გასაგებს ხდის. ის ითვალისწინებს კავშირს განსაზღვრულ სტიმულსა და ქცევას შორის. პავლოვის ძაღლების შემთხვევაში, მათ გამოკვებამდე რეკავდნენ ზარს, შედეგად ყოველი ზარის ხმაზე ძაღლებს ნერწყვის გამოყოფა ეწყებოდათ.

არაასოცირებული სწავლება

მიჩვევა და სენსიბილიზებულობა_ ეს ორი პროცესი წარმოადგენს არაასოციაციური სწავლების შემადგენელს. სწავლების ეს სახე განსაზღვრავს მუდმივი სტიმულისა და გამაღიზიანებლის შედეგად ჩვენში მიმდინარე ცვლილებებს. შეჩვევა წარმოადგენს სწავლების პრიმიტიულ სახეს, რომელიც გვაძლევს საშუალებას, შევეგუოთ გარემოს. ეს ყოველდღიური და ძალიან გავრცელებული მოვლენაა ჩვენს დროში. იგულისხმება სიტუაცია, როცა ჩვენ ვწყვეტთ ყურადღების მიქცევას რომელიმე გამაღიზიანებელსა ან სტიმულზე (სტიმულზე პასუხის შემცირება). ამის კარგ მაგალითს წარმოადგენენ ადამიანები, რომლებიც ხმაურიან მაგისტრალთან ახლოს ცხოვრობენ. თავდაპირველად მათ აწუხებთ ძლიერი ხმაური, ხოლო რამდენიმე კვირის შემდეგ ხდება შეგუება, ეს ხმაური ისე აღარ აღიქმება, როგორც ადრე.

მეორეს მხრივ, სენსიბილიზაცია გვევლინება საპასუხო რეაქციად: ჩვენი პასუხი განმეორებად ნიშნებზე ძლიერდება. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, რაც უფრო ხშირად მეორდება სტიმული, მით მეტად ვრეაგირებთ მასზე. სენსიბილიზაცია არის სწავლების ძალიან პრიმიტიული ადაპტური სახე.

 http://mastsavlebeli.ge