„თოლია-მანქანის“ უკვდავყოფა…

 თუ ძლიერი ხარ, წარსულისკენ არ მიიხედო და წინ იარეო. თუ ძლიერი ხარ, მოგონებებს არ აჰყვეო. მე კი მგონია, წარსულმა უნდა გაგაძლიეროს წინ სიარულისთვის. ალბათ ამიტომ, ხშირად მიცოცხლდება უკვე კარგა ხნის წინათ ჩამოტოვებული ეპიზოდები.

 

აგერ ახლაც დედა მსაყვედურობს, რომ მორიგ არაფრისმაქნის ფანტასტიკურ ფილმს ვუყურებ, „უკან მომავალში“ ჰქვია და მთავარი გმირის „დროის მანქანას“ თოლიასებური ფრთები აქვს. მანქანა რეალურია და ჯონ დელორეინის მიერ არის კონსტრუირებული.

 

ჯონ დელორეინი დეტროიტში დაიბადა, ემიგრანტების ოჯახში. მას სამი ძმა ჰყავდა. გვარი რუმინული სიტყვის „დეალურისგან“ წარმოდგება, რაც „ბორცვებს“ ნიშნავს. მამა რუმინელი ჰყავდა, დედა უნგრელი. წერა-კითხვის უცოდინარი ხალხი იყო, მამა ლოთობდა კიდეც. საბოლოოდ, ოჯახიდან წავიდა და დედა ბავშვებიანად ჯონის კისერზე დარჩა. სწავლა უნდოდა და გამოსდიოდა კიდეც. სკოლა წარჩინებით დაასრულა და ლოურენსის უნივერსიტეტში სწავლის გასაგრძელებლად სტიპენდიაც მიიღო. შემდეგ მეორე მსოფლიო ომი დაიწყო. 1941 წელს ჯონი 16 წლის იყო, 18 წლისა ჯარში გაიწვიეს, სამი წლის შემდეგ დაბრუნდა, დედა და ძმები უკიდურეს გაჭირვებაში დახვდა. ამიტომ, სწავლას მოგვიანებით დაუბრუნდა, მანამდე მუშაობა იყო საჭირო. ინჟინრის დიპლომი 1948 წელს მიიღო. მანამდეც და სწავლის დროსაც ავტომობილების სახელოსნოებში მუშაობდა. მანქანები იცოდა და უყვარდა კიდეც. კოლეჯის დასრულების შემდეგ კრაისლერის ქარხანაში დაიწყო მუშაობა. იქვე, კრაისლერის საინჟინრო სკოლაც დაამთავრა და მაგისტრის ხარისხი მიიღო, „მანქანათმშენებლობის“ სპეციალობით. ძალიან მალე პაკარდმა კრაისლერიდან თავისთან წაიყვანა. მისი პირველი ხელფასი წელიწადში 14000 დოლარს შეადგენდა, რაც ახლანდელი 153000 დოლარის ეკვივალენტია.

 

რა პერიოდია, იცით? ამერიკული საშუალო ფენა მდიდრდება. ჩნდება ამერიკული ოცნება, სახლით, დიასახლისი ცოლით და ორი მანქანით (ერთი ცოლისთვის). მანქანებზე მოთხოვნა იცვლება. სჭირდებათ სხარტი, მოდური, მცირე ზომის ბიუჯეტური მანქანები და არა ის ბორბლებზე მოსიარულე ხომალდები, რომლებსაც პაკარდი ჯერ კიდევ ჯიუტად აწარმოებდა. ბაზრის ათვისება დაიწყეს – ფორდმა, ჯენერალ მოტორსმა და კრაისლერმა.

 

1956 წელს ჯონი ჯენერალ მოტორსში გადავიდა. ეს ფირმა მთელ კორპორაციას აერთიანებდა. ის პონტიაკის ფილიალში ხელმძღვანელის თანაშემწედ დაინიშნა. სწორედ აქ გადაწყვიტა, შეექმნა ახალი მანქანა ახალი თაობის მომხმარებლებისთვის. ავიღოთ მცირეგაბარიტებიანი მანქანის მოდელის „ჩონჩხი“, ჩავუყენოთ ყველაზე მძლავრი ძრავა, რაც კი არსებობს და თუ ამ „წრუწუნას “ ძრავა შუაზე არ გაგლეჯს, მაშინ იდეალური მანქანა იქნება თავისუფალი, ახალგაზრდა, რისკიანი კაცებისთვისო. იგულისხმებოდა, რომ ამ კაცებს მართლაც მძლავრი სპორტული მანქანისთვის ბიუჯეტი არ ჰყოფნიდათ და რამე ბიუჯეტური ალტერნატივა იყო საჭირო. ასე დაიბადა PONTIAC GTO-პირველი Muscle car. ბიუჯეტური ორკარიანი მანქანა, რომელიც ბენზინს კი არ წვავდა, სვამდა… ოღონდ, საწვავი მაშინ იაფი ღირდა და პრობლემაც არ იყო. ძალიან დიდ სისწრაფეს ავითარებდა, ნელა ამუხრუჭებდა და უსაფრთხოც არ გახლდათ, მაგრამ იმხელა ადრენალინის მიღება შეგეძლო… ამიტომ, გაყიდვების ჩემპიონად იქცა. მართალია, არ ვიცი, რამდენი ახალგაზრდის სიცოცხლე შეეწირა ამ ადრენალინს, მაგრამ დელოურენი მთელი განყოფილების უფროსად დანიშნეს. პონტიაკს სხვებმაც მიბაძეს და ბაზარზე დაუყოვნებლივ გამოჩნდა ისეთი მოდელები, როგორიც იყო, მაგ. „ფორდ მუსტანგი“ და ა.შ.

 

დელოურენმა თავი არა მხოლოდ კარგ ინჟინრად აჩვენა, არამედ საოცრად ნიჭიერი მარკეტოლოგი და სტრატეგიც აღმოჩნდა, რომელმაც თავის თაობას ახალი პროდუქტი შეუქმნა. ამ ამბიდან ოთხი წლის შემდეგ მას ჯენერალ მოტორსის შევროლეტის (Chevrolet) მიმართულების მთავარი ხელმძღვანელობაც ჩააბარეს. შევროლეტს იმ ხანად უჭირდა და ჯონმა ესეც გამოასწორა.

 

1973 წელს მოულოდნელად სამსახურიდან წავიდა და თავისი ფირმა დააარსა, DeLorean Motor Company, სადაც იმას გააკეთებდა, რასაც მოისურვებდა. სწორედ აქ გადაწყვიტა შეექმნა მომავლის მანქანა, ეკოლოგიური, ეკონომიური, უსაფრთხო. სხვათა შორის, უსაფრთხოების ბალიში სწორედ დე ლოურენის მიერ იყო პირველად ჩაფიქრებული. გასაბერი უსაფრთხოების ბალიშის სისტემა NaN3 ნატრიუმის აზიდს და კალიუმის ნიტრატის ნარევს შეიცავს. დარტყმის შედეგად მიმდინარეობს რეაქცია, გამოიყოფა გაზი, რომელიც ეგზოთერმული რეაქციის პირობებში ბალიშს ბერავს.

 

ჯონის მანქანის ორივე კარი თოლიასავით გაშლილი ფრთებივით ზემოთ ადიოდა, კორპუსი კი უჟანგავი ფოლადისგან იყო დამზადებული. მოდელის პროტოტიპი 1976 წელს იყო მზად და DMC 12 დაარქვეს. თუმცა, რჩებოდა ერთი დეტალი, საჭირო იყო მცირე ქარხანა, სადაც მოდელს მასობრივად გამოუშვებდნენ. დე ლოურენს ამდენი კაპიტალი არ ჰქონდა. ამიტომ, გადაწყვიტა სახელმწიფოსგან სესხის დახმარებით ქარხანა იმ ადგილას აეშენებინა, სადაც უმუშევრობა და გასაჭირი იყო. უამრავი ადგილის განხილვის შემდეგ არჩევანი ჩრდილოეთ ირლანდიაზე, ბელფოსტზე შეაჩერა. კი ბატონო, იმ ხანად იქ გაქანებული სამოქალაქო ომი მიმდინარეობდა. ინგლისის მთავრობამ დე ლოურენს 100 მილიონი ფუნტი სტერლინგი გადაუხადა, ოღონდაც ირლანდიელები დასაქმებულიყვნენ და დაწყნარებულიყვნენ. 2000 სამუშაო ადგილი კი შეიქმნა, და პროტესტანტები და კათოლიკეები კი მეგობრულად ერთად კი მუშაობდნენ, მაგრამ აი, მანქანათმშენებლობა არავინ იცოდა. დე ლოურენს ეგონა აქაც გამოსავალი ვიპოვე და პროექტი წარმატებით დავასრულეო…

 

პირველი DMC ბაზარზე 1981 წელს გამოჩნდა. მის ყიდვაზე ისეთი ბუმი გაჩაღდა… მაგრამ, მალევე შეწყდა და კრიტიკის ქარ-ცეცხლში გაატარეს. ამას ჯონისგან არავინ ელოდა. მანქანას არც ბალიში ეყენა, ძრავა V-6-ის (ვოლვო) ჰქონდა, ზოგან კარები არ იხსნებოდა, ზოგან ფანჯარა. სიჩქარეს ვერ კრეფდა.

 

რას ჰგავს ეს, ჯონ?

 

ჰო, კიდევ საწვავს ეკონომიურად კი არა, მტერივით ხაპავდა. არადა, ნავთობი ნელ-ნელა ძვირდებოდა და „შავი ოქროს “ სტატუსს იძენდა.

 

ნავთობი 1000-მდე ცალკეული ნივთიერების ნარევია. ძირითადად კი ნაჯერი, არომატული და ციკლური ნახშირწყალბადებისგან შედგება. ის შეიცავს, როგორც თხევად, ისე მასში გახსნილ აირად და მყარ ნახშირწყალბადებს. მის შემადგენლობაში გვხვდება ასევე, აზოტის, გოგირდის, აზოტის შემცველი ორგანული ნაერთებიც.

 

ნავთობის გადამუშავება ფრაქციული გამოხდით მიმდინარეობს. ეს კი ნავთობის სხვადასხვა ფრაქციის დუღილის განსხვავებულ ტემპერატურას
ეფუძნება. ნავთობგადამამუშავებელ ქარხნებში გამოხდას სარექტიფიკაციო სვეტებში აწარმოებენ, ლაბორატორიაში – სპეციალურად აწყობილ ხელსაწყოში. 3000C-ზე მაღალ ტემპერატურაზე გამოხდით ნავთობის პროდუქტები იშლება. ამიტომ ამ პროცესს შემცირებული წნევის პირობებში აწარმოებენ. ასეთი გამოხდით მაზუთისგან სხვა პროდუქტებთან ერთად მიიღება ვაზელინი – მყარი და თხევადი ნახშირწყალბადების ნარევი. ასევე, მიიღება პარაფინი – მყარი ნახშირწყალბადების ნარევი.

 

მაზუთიდან ყველა ზემოხსენებული პროდუქტის
გამოხდის შემდეგ რჩება გუდრონი, რომელიც ჰაერზე დაჟანგვის შედეგად ასფალტად გადაიქცევა.

ნავთობის გადამუშავების პროდუქტებიდან ყველაზე მეტი მოთხოვნა ბენზინზეა. პირდაპირი გამოხდით დაახლოებით 15-20% ბენზინი მიიღება, რაც, ცხადია, ვერ აკმაყოფილებს მისი გამოყენების მასშტაბს. ამიტომ, შემუშავდა ნავთობის გადამუშავების მეთოდები, რომლებიც 80%-მდე ბენზინის მიღების საშუალებას იძლევა. ერთ-ერთი მათგანი ნავთობის კრეკინგია.

„კრეკინგი” ინგლისური სიტყვაა და მსხვრევას, გახლეჩას ნიშნავს. ბენზინი C10-C20 ნახშირწყალბადების ნარევია, ნავთი და მაზუთი კი C10-ს და უფრო მაღალი
რიგის ნახშირწყალბადებისა. მათი გახლეჩით მიიღება უფრო დაბალი რიგის ნახშირწყალბადები, ანუ ბენზინის ფრაქცია.

 

 

რა ბრძანეთ? დე ლოურენს რა დაემართა?

 

მის ახლად დაარსებულ ფირმას დიდი ვალი დაუგროვდა. გადაწყვიტა გამოესწორებინა, თუმცა ფული სჭირდებოდა, ასე 6 მილიონი, რომელსაც ვერსად შოულობდა, რადგან ინვესტიციის ჩადებას მასთან უკვე ერიდებოდნენ. სწორედ ასეთ უიმედო მდგომარეობაში გაება ფბრ-ის მიერ დაგეგმილ ნარკოტიკების გადაყიდვის „თეთრი ძაფით“ ნაკერ მახეში. მალევე დამტკიცდა მისი უდანაშაულობა, მაგრამ რეპუტაცია შეელახა, ფირმა გაუკოტრდა, მომავლის მანქანა კი ბაზრიდან გაქრა.

 

1980 წელს სცენარისტმა ბობ გეილმა და რეჟისორმა რობერტ ზემეკისმა ისეთი ფილმის გადაღება გადაწყვიტეს, რომელიც ფანტასტიკურიც იქნებოდა და მხიარულიც. ეს ფილმი „უკან მომავალშია“. აი, ის მე რომ ვუყურებდი, დედა კი მსაყვედურობდა, დროს რაში ხარჯავო. მომავლის ავტომობილად სწორედ დელორენის მანქანა შეარჩიეს. 1985 წელს, გადაღებების დაწყებისას კოლექციონერებთან ძლივს იშოვეს. ფილმი ძალიან შემოსავლიანი აღმოჩნდა, ოსკარი და კიდევ რამდენიმე პრემია მიიღო. საერთოდაც, ეს ფილმი საკულტო ფილმად ჩამოყალიბდა და დელოურენმაც გულთბილი წერილით მადლობა გადაუხადა ფილმის შემქმნელებს მისი „თოლია-მანქანის“ უკვდავყოფისთვის.

 

წყარო https://mastsavlebeli.ge  

პოეზიის გამოყენება ენის სწავლებისას

 პოეზია რთული  ლიტერატურული ჟანრია, რომელიც იყენებს ენას: სურათების, ბგერების, რითმებისა და ემოციების შესაქმნელად. პოეზიას, უცხოური ენის სწავლებისას უდავო უპირატესობები გააჩნია. ლექსის სწავლა-სწავლება  იოლი არ არის, მაგრამ  მას   სულ უფრო მეტი მასწავლებელი იყენებს  მოლიერის ენის შესასწავლად.

წინამდებარე წერილი ეხება იმას, თუ როგორ წარმოგვიდგენია პოეზიის გამოყენება ფრანგული ენის შესწავლის მიზნით.

ფრანგული ლიტერატურა უკიდეგანოდ მდიდარია და პოეტური ჟანრიც არ არის გამონაკლისი.  პოეტები, როგორიცაა: რემბო, ბოდლერი, ვერლენი, პრევერი… გასცდნენ საფრანგეთის საზღვრებს და   ფრანგულ ლიტერატურას მისცეს საშუალება, მთელ მსოფლიოში გაბრწყინებულიყო. ფრანგ პოეტებს შინაარსით მდიდარი ნაწარმოებები აქვთ და ფრანგული ენის გაკვეთილებზე ისინი ადვილად გამოსაყენებელია ლექსიკისა თუ გრამატიკის სწავლების თვალსაზრისით.

პოეზია ერთერთი ეფექტური საშუალებაა უცხოური ენის დაუფლებისას, რადგან ლიტერატურული ტექსტი  მდიდარია ენობრივი  და კულტურული მახასიათებლებით. ლიტერატურის გამოყენება სასწავლო პროცესში  უცხოური ენის მასწავლებელს  საშუალებას აძლევს, ესტეთიური   ლიტერატურული სიამოვნების შექმნასთან ერთად,   საგანმანათლებლო თვალსაზრისით  განავითაროს მოსწავლეთა ენობრივი უნარები. პოეზია  თავისუფლების სივრცეა , ენობრივ დონეზე მოსწავლე აღმოაჩენს ლექსიკური ველის სიმდიდრეს,  შეადარებს უცხოური ლიტერატურის პოეტურ გამოსახულებებს, მეტყველების ფიგურებსა და მშობლიურ ენას, აღმოაჩენს ახალ პოეტურ სურათებსა და რიტმებს, ასევე შეადარებს  მშობლიურ ენაზე დაწერილ ლექსებს ფრანგულ ენაზე თარგმნილს ან – პირიქით.

მოსწავლეებისათვის  ფრანგული პოეზიის შეთავაზება, ნიშნავს, მათთვის ფრანგული კულტურისა თუ  იდეალური კლასიკური ლიტერატურული სტილის აღმოჩენის შესაძლებლობას, ენობრივი უნარების, გამოთქმის, გრამატიკული და ლექსიკური ცოდნის, ასევე  – ინტერკულტურული ცნობიერების შექმნას.

ყველასთვის ცნობილია, როგორი რეზონანსი გამოიწვია ქართველ პოეტ ქალთა ანთოლოგიამ.

წიგნი – „მე ბევრი ვარ. 15 ქართველი პოეტი ქალი“ – საფრანგეთში გამომცემლობა L’Inventaire-მა გამოსცა. მისი მთარგმნელია ბაჩანა ჩაბრაძე, საფრანგეთში მოღვაწე პოეტი, მთარგმნელი, ფილოსოფოსი.

,,მე ბევრი ვარ“ – ქართული პოეზიის პირველი ფრანგული გამოცემაა, რომელიც მხოლოდ ქალებს ეთმობა . სკოლის ფრანგულ კლუბში რამდენიმე მეცადინეობა სწორედ ამ კრებულში დაბეჭდილ,   პოეტ ეკა ქევანიშვილის ლექსს, ,,მეშახტის ცოლის სიმღერას“ დავუთმე. ლექსი ფრანგულად ბაჩანა ჩაბრაძემ თარგმნა. ლექსი სოციალურ თემატიკასა და ქალის  თემაზეა, საინტერესო, ინფორმატიულია  ახალგაზრდებისთვის, კადრია მეშახტის  მძიმე ცხოვრების ხვედრისა, რომელსაც ცა ,ჰაერი ენატრება და ზამთრის სუსხიან ამინდში ღია ფანჯარაში ჯდომას ამჯობინებს, რათა ცას შეხედოს. გთავაზობთ ლექსის თარგმანზე შექმნილ პედაგოგიურ მეთოდოლოგიასა და აქტივობებს.

ეკა ქევანიშვილი

მეშახტის ცოლის სიმღერა

La chanson de la femme du mineur

Ce soir, mon homme, mon mari, rentrera tard, enfumé, Et ses dents blanches scintilleront.

Grâce à ses dents, je pourrais le reconnaître entre tous. Quand je l’ai connu, c’était un homme blanc.

Maintenant, il est couleur de poussière.

On dirait aussi que sa voix est mêlée de poudre de fer Et que de l’ huile bouillante brille dans ses yeux .

Mon mari change quand il émerge du long tunnel quand il

[revient sur la terre.

Voilà, il ne va plus tarder. Il va ouvrir la porte, souillé,

Rapportant, du cœur de la terre, l’odeur de ses semblables

[exténués.

Il aura des boîtes v ides dans une main, du pain couvert de

[suie dans l’autre .

En plus de moi, il aura contaminé le pain, il l’aura noirci.

Il manquera un bout du pain – il aura eu faim en rentrant. Il s’assiéra à la table et y restera.

Il attendra son potage qui sera suivi de mes inéluctables

[remarques

Au sujet de nos dettes à la banque

Et de nos ardoises dans les magasins

Et des nouvelles chaussures de l’enfant des voisins Et des cartables usés de nos enfants,

De la désespérance.

Il s’assiéra et regardera par la fenêtre, vers le ciel. Le ciel me manque, me dira-t-il, et il se taira.

Ce soir, mon mari rentrera tard et jettera par terre ses

[vêtements sales,

Il ouvrira la fenêtre dans le froid hivernal. L’air me manque, dira-t-il, et il se taira.

                             Et je ne pourrai pas lui parler des cahiers de dessin,                      des chocolats,

Et des livres,

Et des nouvelles robes,

Et du collier dans la vitrine,

De la vie d’un homme digne, en général.

Je penserai juste : pour vu qu’il ait toujours bras et jambes, Qu’il puisse descendre à la mine.

აქტივობა N1

აღნიშნე, შენი მოსაზრებით, როგორია ლექსის სტილი:

Quel est le  ton du poème d’après toi :

 triste   joyeux  amicale  insolent     cynique      fraternel   ironique     sympa  gentil     ouvert  froid       drôle      optimiste       fâché       choqué    calme      pessimiste

აქტივობა N2

მიზანი –ტექსტის შინაარსიის გააზრება

ლექსის შინაარსიის მიხედვით, დაალაგეთ ფრაზები თანმიმდევრობით

Reconstituez l’histoire du poème en mettant les phrases suivantes dans l’ordre

• Il s’assiéra et regardera par la fenêtre, vers le ciel.
• Je penserai juste : pourvu qu’il ait toujours bras et jambes, qu’il puisse descendre à la mine.
• Quand je l’ai connu, c’était un homme blanc.
• Il aura des boîtes vides dans une main, du pain couvert de suie dans l’autre
• Il s’assiéra à la table et y restera.
• Il attendra son potage qui sera suivi de mes inéluctables remarques au sujet de nos dettes à la banque.
• Ce soir, mon mari rentrera tard et jettera par terre ses vêtements sales.
• Maintenant, il est couleur de poussière.
• Il ouvrira la fenêtre dans le froid hivernal.
• Mon homme, mon mari, rentrera tard, enfumé, ce soir.

აქტივობა N3

მიზანი – ზეპირმეტყველების განვითარება

Les élèves peuvent réorganiser les phrases d’exercice N2 pour créer une séquence narrative cohérente de l’histoire racontée dans la poésie.

მოსწავლეეებს შეუძლიათ N=2 სავარჯიშოში მოცემული ფრაზების გამოყენებით ლექსის გაშინაარსება, როგორც ქართულ, ასევე ფრანგულ ენებზე

აქტივობა N4

მიზანი –ტექსტის სიღრმისეული გააზრება, ტექსტის ანალიზი

აქვეა კითხვები, რომელიც ლექსის ირგვლივ შეიძლება დავუსვათ მოსწავლეებს.

მოცემული კითხვები მიეხმარება მოსწავლეებს ლექსის სიღრმისეულად გააზრებაში, რა საკითხზეა საუბარი ნაწარმოებში, რა არის ავტორის სათქმელი, მიზანი?

voici quelques questions que vous pourriez poser aux élèves :

• Quel est le thème principal de la poésie? Qui est le narrateur de la poésie?

Compréhension des personnages (დეტალები პერსონაჟებზე):

1. Comment le mari est-il décrit au début de la poésie?
2. Quels changements le narrateur observe-t-il chez son mari?
3. Détails sur la vie du mineur : Quelles sont les indications dans le poème sur le travail du mari?
4. Comment la vie du mineur affecte-t-elle sa couleur et son apparence?

Émotions et sentiments : (ემოციები და გრძნობები)

1. Quelles émotions la femme du mineur ressent-elle envers son mari?
2. Comment la poésie évoque-t-elle la désespérance?

Actions du mari (ქმრის მოქმედებანი)

: Quelles actions le mari entreprend-il en rentrant chez lui?

Pourquoi la femme mentionne-t-elle que le mari jettera ses vêtements sales?

Désir du mari ( ქმრის სურვილი)
Qu’est-ce que le mari exprime comme manque?

Pourquoi ouvre-t-il la fenêtre dans le froid hivernal?

Réflexion personnelle(პერსონალური მოსაზრებები) :

Comment la poésie vous fait-elle ressentir?

Si vous étiez la femme du mineur, comment vivriez-vous cette réalité?

Ces questions devraient permettre aux élèves de démontrer une compréhension approfondie de la poésie tout en les encourageant à réfléchir sur les émotions et les détails spécifiques du texte.

აქტივობა N5

მიზანი –ტექსტის შინაარსზე მუშაობა

მოცემული ფრაზებიდან  რომელია სწორი ან მცდარი?

Choisis la bonne réponse

1. Le mari de la narratrice revient enfumé et couleur de poussière à cause de son travail dans une boulangerie. Vrai / Faux
2. La narratrice peut reconnaître son mari grâce à ses dents blanches. Vrai / Faux
3. Le mari ressent le manque du ciel et de l’air. Vrai / Faux
4. Le mari rapporte des boîtes pleines et du pain frais. Vrai / Faux
5. La narratrice ne peut pas parler à son mari de sujets légers comme les cahiers de dessin, les chocolats, et les nouvelles robes Vrai / Faux
6. Le mari ouvrira la fenêtre dans le froid hivernal en disant que l’air lui manque. Vrai / Faux
7. La narratrice pense à la vie d’un homme digne en général Vrai / Faux

აქტივობა N6

მიზანი –მოსმენილი ტექსტის გააზრება

მოუსმინეთ მთარგმნელს და შეავსეთ ტექსტში გამოტოვებული სიტყვები.

Écoutez le traducteur et complétez l’exercice à trous

https://learningapps.org/33877046

აქტივობა N7

Travail sur le vocabulaire-ლექსიკონზე მუშაობა

მიზანი –ლექსიკური ერთეულების დამახსოვრება

მოცემულ ლექსიკურ ერთეულებს შეუსაბამეთ შესაბამისი ილუსტრაციები

1. Le collier dans la vitrine
2. le cartable usé
3. l’ huile bouillante brille dans les yeux
4. le potage
5. les chaussures
6. les dents blanches
7. le mineur
8. des livres
9. le tunnel

აქტივობა N8

BD

კომიქსი

აქტივობა N9

ქვიზი:

Quizz sur le poème :

1- Quel est le champ lexical dominant dans le poème?

a) Famille b) Saleté et noirceur c) Nourriture et pauvreté

2-  Sensations Quelle est la couleur à laquelle le mari est comparé?

a) Blanc b) Noir c) Rouge d) Gris

3-Quel objet le mari ramène-t-il chez lui?

a)Fleurs b) Boîtes vides c) Bijoux d) Livres

4-Quel élément manque-t-il dans le poème concernant le mari?

a) Bras et jambes

b) Oreilles

c) Yeux

d) Langue

5- Qu’est-ce qui manque au mari selon la narratrice?

a) La mine b) L’air c) Le ciel d) Le pain

Réponses : b) Saleté et noirceur d) Gris b) Boîtes vides a) Bras et jambes c) Le ciel

აქტივობა N10

მიზანი  – ლექსიკურ ერთეულებზე მუშაობა

La chanson de la femme du mineur სურ.3

Ce soir, mon homme, mon mari, rentrera tard, enfumé,

Et ses dents blanches scintilleront. სურ.4

Grâce à ses dents, je pourrais le reconnaître entre tous. Quand je l’ai connu, c’était un homme blanc.

Maintenant, il est couleur de poussière.

On dirait aussi que sa voix est mêlée de poudre de fer Et que სურ.5

de l’ huile bouillante brille dans ses yeux

. Mon mari change quand il émerge du long tunnel   სურ.6 il [revient sur la terre.

Voilà, il ne va plus tarder.

Il va ouvrir la porte, souillé, Rapportant, du cœur de la terre, l’odeur de ses semblables [exténués.

Il aura  სურ.7 des boîtes v ides dans une main, du pain couvert de [suie dans l’autre .

En plus de moi, il aura contaminé le pain, il l’aura noirci.

Il manquera un bout du pain – il aura eu faim en rentrant. Il s’assiéra à la table et y restera.

Il attendra son potageსურ.8 qui sera suivi de

mes inéluctables [remarques Au sujet de nos dettes à la banque

Et de nos ardoises dans les magasins Et des nouvelles chaussures სურ.9 de l’enfant des voisins Et des cartables usés  სურ.10 de nos enfants,

De la désespérance. Il s’assiéra et regardera par la fenêtre, vers le ciel.

Le ciel me manque, me dira-t-il, et il se taira.

Ce soir, mon mari rentrera tard et jettera par terre ses [vêtements sales, Il ouvrira la fenêtre dans le froid hivernal.

L’air me manque, dira-t-il, et il se taira. Et je ne pourrai pas lui parler

des cahiers de dessin, des chocolats, Et des livres, სურ.11 t des nouvelles robes,

Et du collier dans la vitrine, სურ.12 De la v ie d’un homme digne, en général.

Je penserai juste : pour vu qu’il ait toujours bras et jambes,

Qu’il puisse descendre à la mine.

Fiche pédagogique(ფრანგული ენის პედაგოგებისათვის)

Thèmes- La poésie, les étapes d’une histoire

Idées d’exploitations pédagogiques

Objectifs communicatifs

Expliquer ses sentiments face à un texte poétique

Objectifs linguistiques

Les structures poétiques

Objectifs culturels 

Découvrir un poète et le traducteur

Stratégie métacognitive

Stratégies d’écriture créative

Stratégies de repérage grammatical

Temps à y consacrer-2 x 45 m

წერილში გამოყენებულია მოსწავლეების ნამუშევრები: ილუსტრაციები ლექსიკონისათვის, კალიგრამები, კომიქსები.

წყარო https://mastsavlebeli.ge/

შუქურა – მულტიმედიური მოგზაურობა ერთი სიტყვის მიხედვით

 შუქურაზე ფიქრი უძველესი სამკაულის მინაბაძით შექმნილმა ზანზალაკებიანმა საყურემ დამაწყებინა. პაწია ბარათზე დატანილ ტექსტში ამოვიკითხე, რომ არქეოლოგებს საყურე სოხუმის შუქურასთან უპოვიათ.

ერთ დღეს შუქურა მოსწავლეებს გავაცანი. სიტყვის რუკაში წინადადება ჩემი ოცნების მიხედვით ავკინძე – ვოცნებობ, საყვარელ ადამიანებთან ერთად შუქურას ვესტუმრო-მეთქი. შუქურის ირგვლივ ჩატარებული გაკვეთილის შემდეგ რამდენიმე თვე გავიდა და სექტემბრის პირველ დღეს ჩემი ოცნება ავისრულე – ოჯახის წევრებთან ერთად ფოთის შუქურა მოვინახულე.

ფოთის შუქურისკენ მიმავალ გზაზე ვფიქრობდი რეი ბრედბერის მოთხრობაზე „ნისლის საყვირი“, რომლის სიუჟეტი ოკეანეში აღმართულ შუქურაზე ვითარდება და კვლევა-ძიების სურვილი გამიჩნდა, კერძოდ, როგორ არის ასახული შუქურა სხვადასხვა მედიაში – ლიტერატურა, ანიმაცია, მუსიკა, შემდეგ კი მოძიებული ინფორმაციისთვის სტატიაში თავი მომეყარა და ერთი სიტყვის მიხედვით ერთგვარი კოლაჟი შემექმნა. ჩემ მიერ აკინძული კოლაჟის მიზანი მკითხველისთვის ინფორმაციის მიწოდებისა და ფიქრის აღძვრის სურვილია, ამასთანავე, მოსწავლეებისთვის სწავლება/ჩვენება, თუ როგორ შეიძლება ინდივიდუალურმა კვლევა-ძიებამ და შემდეგ რეფლექსიამ ჩვენი ცოდნა გაამდიდროს, სხვისთვის გაზიარების სურვილი გაგვიჩინოს და ამგვარად ყოველდღიურობა კიდევ უფრო საინტერესო გახდეს.

ამასთანავე, ერთი სიტყვის ირგვლივ სხვადასხვა ტექსტის გაცოცხლება ლიტერატურის მრავალშრიანობას წარმოაჩენს. ამგვარი კვლევა უკვე შემოგთავაზეთ ერთ სტატიაში, სადაც იმის შესახებ ვწერ, თუ როგორ მაპოვნინა სიტყვა ჩიბუხმა პერსონაჟები. იდეებს კითხვა შთამაგონებს. ყოველდღიურობის სირთულეები ადვილად მავიწყდება, როცა ვფიქრობ ლიტერატურაში გაბნეულ სახე-სიმბოლოებზე – გველეშაპებზე, სკივრებზე, ფუნდუკებსა თუ სახლებზე.

დავუბრუნდეთ შუქურას და თავდაპირველად მისი სიმბოლური მნიშვნელობა მიმოვიხილოთ. შუქურა ზღვის სანაპიროზე აღმართული ნაგებობაა, რომლის ნათება გემებს მიმართულებას აძლევს. შუქურის გამართულ მუშაობას კი მცველი სჭირდება. შუქურის სემანტიკური განმარტება უკავშირდება მის სინათლეს, რომელიც სიბნელეს ფანტავს, მიმართულებას გვიჩვენებს, სინათლესთან ერთად იმედს ასხივებს და მარტოობის სევდას აქარწყლებს. ამასთანავე, შუქურა ჰგავს უტყვ დახმარებას და თავისი მარადიული ნათებით მტკიცე ნებისყოფაზე გვაფიქრებს. შუქურა ლიტერატურულ ქრონოტიპსაც შეგვიძლია შევადაროთ, რადგან მისი აგებულება და დანიშნულება დროსა და სივრცეს კვეთს. შუქურა ხმელეთზე დგას და წყლის სიახლოვეს არის. წყალქვეშა სიღრმეების იდუმალებას ხმელეთთან აკავშირებს. სწორედ ამგვარი სიმბოლური მნიშვნელობითაა გაჯერებული ჩემ მიერ შერჩეულ სამ ტექსტში შუქურა, როგორც პერსონაჟი, კერძოდ, გთავაზობთ ტექსტებს, რომლებიც მორგებულია სამ ასაკობრივ მკითხველს – ზრდასრულებს, მოზარდებსა და შედარებით მცირე ასაკის ბავშვებს.

ვირჯინია ვულფის „გზა შუქურისკენ“

ინგლისელი მწერალი, ვირჯინია ვულფი, მოდერნისტული ლიტერატურის ერთ-ერთი ფუძემდებელია. მან თავის შემოქმედებაში შემოიტანა ცნობიერების ნაკადი, როგორც თხრობის ერთგვარი ხერხი. „გზა შუქურისკენ“ 1929 წელს დაწერა და მკვლევართა მიხედვით, რომანში არეკლილია მწერლის ბიოგრაფია. ვირჯინიას 13 წლის ასაკში გარდაეცვალა დედა, რაც ფსიქოლოგიურ ტრავმად იქცა და მთელი ცხოვრება სტანჯავდა.

„გზა შუქურისკენ“ შედგება სამი ნაწილისგან – ფანჯარა, დრო, შუქურა. თითოეულ ნაწილში გარკვეული დროა ასახული, სივრცე კი იგივეა – სიუჟეტი ვითარდება შოტლანდიის კუნძულზე, სადაც რემზების ოჯახს საზაფხულო სახლი აქვს. რემზების სააგარაკო სახლიდან მოჩანს შუქურა. რომანის პერსონაჟები არიან მისიზ და მისტერ რემზები, მათი რვა შვილი და სტუმრები, რომლებიც ზაფხულს რემზებთან ერთად ატარებენ.

რომანის პირველ ნაწილში სულ ორი დღეა აღწერილი და თხრობა ამგვარად იწყება: მისიზ რემზი თავის უმცროს შვილს ეუბნება, ხვალ თუ კარგი ამინდი იქნება, შუქურაზე წავალთო. ბიჭი იმედით ივსება, მაგრამ დედა-შვილის ოცნებას მამის კატეგორიული, მტკიცე ტონით ნათქვამი წინადადება ამსხვრევს. მისტერ რემზი ამბობს, რომ ხვალ ცუდი ამინდია მოსალოდნელი, რაც ისე ჟღერს, როგორც მინიშნება – შუქურის მონახულებაზე ოცნება უნდა შეწყდეს.

ცნობიერების ნაკადი გულისხმობს პერსონაჟთა შინაგან მონოლოგს, მრავალხმიანობის მონაცვლეობას, მსჯელობას, განსჯას, დაკვირვებას და ეს პროცესი ადამიანის ფიქრების სახითაა წარმოჩენილი ტექსტში. მაგალითად, შეიძლება, მისიზ რემზი შვილს უკითხავდეს ზღაპარს და პარალელურად ფიქრობდეს იმაზე, რომ ბავშვები ყველაზე ბედნიერები ბავშვობისას არიან ან ლილი ბრისკო მისტერ რემზის მაღალყელიან ტყავის ფეხსაცმელებს უყურებდეს და აქედან ინასკვებოდეს მამაკაცის ხასიათზე მსჯელობა. პერსონაჟთა მიერ მოვლენების სუბიექტურ აღქმას და მათ ფიქრებში ასახულ განცდებს პროზაში პოეზიის ელფერი შემოაქვს.

ვირჯინი ვულფის „გზა შუქურისკენ“ ქართულად ლელა დუმბაძემ თარგმნა და ეს არის უმშვენიერესი თარგმანი, თავისი რიტმულობით, პოეტურობით, გამართული სინტაქსითა და მრავალფეროვანი ლექსიკით. წიგნის არშიებზე დატოვებულმა მინაწერებმა გამახსენა, რომ რომანი პირველად შვიდი წლის წინ წამიკითხავს. ორი შვილის დედას შემდეგი მონაკვეთი გამიხაზავს: „არა, გაიფიქრა მან, როცა ჟურნალიდან ბიჭის მიერ ამოჭრილ სურათებს ალაგებდა – მაცივარს, ბალახის საკრეჭ მანქანას, საღამოს კოსტიუმში გამოწყობილ ჯენტლმენს – ბავშვებს არაფერი ავიწყდებათ. ამიტომ იყო ასეთი მნიშვნელოვანი, რას ეტყოდი, როგორ მოექცეოდი, და რამხელა შვებას გრძნობდა, როცა ბავშვები დასაძინებლად გაიკრიფებოდნენ. რადგან მაშინ შეეძლო, არავისზე აღარ ეფიქრა. შეეძლო ყოფილიყო ის, რაც იყო სინამდვილეში, თვითონ, თავისთვის. არა, ფიქრიც კი არ უნდოდა. ჩუმად, უხმოდ ყოფნა სურდა თავისთვის, მარტოს“. [ვულფი 2014, 86]

მაშინ არ ვიცოდი, რომ ვირჯინიას მისიზ რემზის პროტოტიპად დედა ჰყავდა მოაზრებული. საკუთარ თავთან განმარტოების საჭიროება დამინახავს და მახსოვს, მებრალებოდა მისიზ რემზი. ამ გადმოსახედიდან კი ვფიქრობ, რომ მიუხედავად რვა შვილისა, მისიზ რემზი თავისი მგრძნობიარე ბუნებით, სამყაროს მისეული აღქმით, შრომისმოყვარეობით, ქმედებით ბევრად უფრო საინტერესოდ ცხოვრობდა, ვიდრე რომანის სხვა პერსონაჟები.

შუქურისკენ ოჯახის მოგზაურობა მაშინ არ შედგება, თუმცა ათი წლის შემდეგ არასრული შემადგენლობით მაინც მიაღწევენ შუქურამდე.

რომანში იმდენი თემაა დაშრევებული, რომ სიღრმისეული საუბრებისკენ უბიძგებს მკითხველს. რაც შეეხება შუქურას, როგორც პერსონაჟს, ის ამ რომანში ხშირად ჩნდება. ყველაზე მთავარი გზავნილი ბავშვის ოცნებაა – ჯეიმსი მთელი არსებით მოცულია შუქურაზე გამგზავრების სიხარულითა და მოლოდინით, ამ ოცნებას კი მამა უხეშად უკლავს. ბავშვის ემოციებს დედა მძაფრად, სწორად და მტკივნეულად აღიქვამს. იმდენად მძიმეა მისტერ რემზის ნათქვამი, რომ ჯეიმსს მამისადმი სასტიკი აზრები უჩნდება და გულში ჩაბუდებული სისასტიკე რომანის ბოლოშიც მჟღავნდება.

მისიზ რემზის ოთახში ღამღამობით შუქურის ნათება იჭრება. ერთგან ვკითხულობთ: „ფანჯარაში გაიხედა, რომ შუქურიდან მომავალ სხივს შეჰგებებოდა, მტკიცე ნათებას, სამიდან ბოლოს, რომელიც სწორედ მისი გამონათება იყო, ვინაიდან, როცა ამ განწყობით ერთსა და იმავე დროს იყურებოდა ხოლმე ფანჯარაში, შეუძლებელი იყო, არ შერწყმოდა რამე ერთს, განსაკუთრებით იმას, რასაც თვალით ხედავდა; და ეს ერთი რამ, ეს გრძელი სინათლის სხივი, მისი სხივი იყო სწორედ. ხშირად ნახავდით ფანჯარასთან მიმჯდარს, როგორ გასცქეროდა სივრცეს ხელსაქმით ხელში, იქამდე, ვიდრე იმად არ იქცეოდა, რასაც შესცქეროდა – მაგალითად, იმ სინათლის სხივად. და მაშინვე მოადგებოდა ხოლმე ენაზე ესა თუ ის მოკლე ფრაზა, რომელიც გონებაში უტრიალებდა, რამე ასეთი – „ბავშვებო, არ დაივიწყოთ, არ დაივიწყოთ“, – იმეორებდა ხოლმე და დასძენდა, „ეს დასრულდება, დასრულდება“. და მერე, „ის ისევ მოვა, ისევ მოვა“, და უეცრად დასძენდა, „ყველანი უფლის ხელში ვართ“. [ვულფი 2014, 87]

შუქურის სხივთან მარტო ყოფნა მისიზ რემზის უმძაფრებდა სამყაროსთან ერთიანობის განცდას, საკუთარ თავში ახედებდა. ეს ჰგავდა საკუთარ თავთან შეხვედრას. ვფიქრობ, შუქურა ამ რომანში მისიზ რემზის სიმბოლოა. ის არის ყველა პერსონაჟის ფიქრის საყრდენი წერტილი, მისი სილამაზე და ენერგია ყველას იზიდავს.

შუქურის ნათება მეორე ნაწილშიც ჩნდება, თუმცა, ოთახში აღარავინაა. ოთახში მოძრავი  სინათლის სხივი კი მარტოობას წარმოაჩენს.

მესამე ნაწილში შუქურის დალაშქვრა რეალობად იქცევა. შუქურისკენ მიმავალ ნავში ჯეიმსს გაახსენდება, როგორ თქვა მამამ ერთხელ, ხვალ წვიმა მოვა და შუქურაზე წასვლას ვერ შეძლებო. მოგონება იმდროინდელ შუქურას ამოატივტივებს: „იმ დროს შუქურა ვერცხლისფერ ნისლში გახვეულ კოშკს ჰგავდა, ყვითელს და ცალთვალას, და მოულოდნელად და ნაზად ახელდა ხოლმე თვალს საღამოობით“ [ვულფი 2014, 248]

ახლა, 10 წლის შემდეგ, ჯეიმსი უყურებს შუქურას და ფიქრობს, აი, თურმე როგორი ყოფილა შუქურაო.

„არა, ის მეორეც შუქურა იყო, რადგან არაფერია ამ ცხოვრებაში მხოლოდ ერთადერთი. ის მეორე შუქურაც ნამდვილია. ის ხანდახან არც კი მოჩანდა ყურის გადაღმა. საღამოობით გაიხედავდი და დაინახვდი ცალ თვალს, რომელიც ხან გახელილი და ხან დახუჭული გეჩვენებოდა, ხოლო სინათლე თითქოს მათკენ, იმ ჰაეროვანი, მზიანი ბაღისკენ მოიწევდა, სადაც ისინი ისხდნენ“. [ვულფი 2014, 248]

როგორც ვხედავთ, ჯეიმსი დედის მსგავსი მგრძნობელობით აღიქვამს შუქურას. ეს პასაჟი გვაფიქრებს შუქურის ორსახოვნებაზე – როგორც ხელშესახებზე, ნამდვილზე და როგორც ირეალურზე, ჩვენი შინაგანი სამყაროს არაცნობიერ მხარეზე.

საინტერესოა იმაზე დაკვირვება, როგორ აღიქვამს შუქურას თითოეული პერსონაჟი, რომელთაგან ზოგი ამჩნევს მას და ზოგი კი – ვერ. რა ჩაიფიქრა მწერალმა სათაურის მიღმა: დედის სულიერი სამყაროსკენ მარადიული სწრაფვა? მოგზაურობა საკუთარი თავისკენ? შეუცნობელი სამყაროსკენ? საფიქრალი ბევრია და პასუხებიც თითოეული მკითხველის მოსაძებნი.

რეი ბრედბერის „ნისლის საყვირი“

ამერიკელი მწერლის, რეი ბრედბერის, მოთხრობების ულამაზესყდიან კრებულს „მთელი ზაფხული ერთ დღეში“ ჰქვია. [გამომცემლობა „წიგნები ბათუმში“, 2015] მცირე ზომის მოთხრობაში „ნისლის საყვირი“ სიუჟეტი ოკეანის პირას აღმართულ შუქურაზე ვითარდება. შუქურას ორი მცველი ჰყავს – ჯონი და მაკდანი. ჯონი მთხრობელია. ირგვლივ ჩამოწოლილ ნისლს, შუქურის ნათებასთან ერთად, ყოველ თხუთმეტ წუთში საყვირის ხმა კვეთს. ჯონი მაკდანს ეკითხება, როცა მარტო ხარ აქ, რაზე ფიქრობო და მაკდანი პასუხობს, ზღვის იდუმალ სამყაროზეო. საუბრისას ასევე გაუმხელს, რომ წელიწადში ერთხელ, ნოემბერში, ზღვის სიღრმიდან ურჩხული ამოდისო. მაკდანის აზრით, წყალქვეშა სამყარო იდუმალებითაა მოცული და მის უფსკრულებში უძველესი არსებები აფარებენ თავს. ნისლის საყვირი ურჩხულს აფხიზლებს, თავისკენ იხმობს და ისიც მოდის. მაკდანის სიტყვებში კი მოთხრობის მთავარი გზავნილი ჟღერდება: „- ასეთია ცხოვრება, – აგრძელებდა მაკდანი, – ვიღაც ყოველთვის ელოდება ვიღაცას, ვინც არასოდეს ბრუნდება შინ. ვიღაცას ყოველთვის უყვარს რაღაც უფრო მეტად, ვიდრე იმ რაღაცას – ვიღაც. გარკვეული ხნის შემდეგ სურვილი გიჩნდება, რომ ის რაღაც გაანადგურო და მეტი ტკივილი აღარ მოგაყენოს“. [ბრედბერი 2015, 22]

ზღვის ურჩხული ნოემბრის ღამეს ნისლის ხმას ამოჰყვება და შუქურას ანგრევს.

მოზარდებს მოთხრობა დააფიქრებს სულისშემძვრელ მარტოობაზე, რაც მაკდანს, შუქურასა და ურჩხულს აერთიანებს. მაკდანის მონათხრობში ურჩხულისადმი თანაგრძნობას ვკითხულობთ და ეს მოთხრობა ამ მხრივაც დაუვიწყარი აღმოჩნდა ჩემთვის – შეძლო და გაუგო დამანგრეველ მიზიდულობას, რომელიც საკუთარი მარტოობიდან გამოიხმობს წყალმცენარეებით, ლორწოთი და ნიჟარებით სავსეკანიან ურჩხულს.

ლელა ცუცქირიძის „სოს ანუ … — …“

როდესაც სოციალურ ქსელში ფოთის შუქურას ფოტოები გამოვაქვეყნე და ამ სტატიის დაწერის სურვილი გავამჟღავნე, მწერალი, პოეტი და ილუსტრატორი, ლელა ცუცქირიძე, გამომეხმაურა და მომწერა, რომ მალე გამოვიდოდა მისი მოთხრობების კრებული და ერთი მოთხრობის მთავარი პერსონაჟი შუქურა არისო. მოუთმენლად ველოდებოდი წიგნის გამოცემას. გვიანი შემოდგომის ერთ საღამოს წიგნის მაღაზიის თაროდან შემომანათა წიგნმა სახელად „უუუ კულელე და სხვა მოთხრობები“. პროდუქტით სავსე ჩანთა ძირს დავდე და შუქურას შესახებ მოთხრობის ძებნას შევუდექი. მალე მივაკვლიე და იქვე წავიკითხე. მოთხრობების კრებული თბილისის წიგნის დღეებზე მეხუთეკლასელებთან ერთად ვიყიდე და ერთ მშვენიერ დღეს მოთხრობა „სოს ანუ … — …“ ხმამაღლა წავუკითხე.

მოთხრობა ციცინათელა გუსტავისა და შუქურა ნოეს მეგობრობას ასახავს. მოხუცი ნოე პატარა მეგობარს ცელქ თოლიებსა და შტორმებში მოხვედრილ გემებზე უყვებოდა, გუსტავსაც არ ელეოდა ციცინათელური ამბები. „ამასობაში დამეგობრდნენ კიდეც. მეგობრობა ხომ ერთმანეთისთვის ამბების მოყოლითა და ერთმანეთის მოსმენით იწყება“. [ცუცქირიძე 2023, 122]

დამეგობრების მთავარი მოტივის ფონზე არანაკლებ მნიშვნელოვანი თემა იშლება – მეგობრის გასაჭირის გაზიარება, საჭირო დროს მის გვერდით ყოფნა და დახმარების აღმოჩენა. მოთხრობის დასასრულს შუქურა ნოეს ნათურა გადაეწვება, არადა, ზღვაზე შტორმია მოსალოდნელი. ციცინათელა გუსტავი მეგობარს დაამშვიდებს, შენ მაგივრად მე გავანათებო და შუქურის ყველაზე მაღალ წერტილზე აფრინდება.

მოთხრობის ბოლო აბზაცში ვკითხულობთ: „იცი, რას ნიშნავს, როცა თუნდაც ძალიან, ძალიან შორს, ძალიან პატარა, ნამცეცისხელა სინათლე ციმციმებს შენთვის და შენს დახმარებას ცდილობს?

ეს ნიშნავს, რომ შენ აღარ დაიკარგები. რომ აუცილებლად გაიგნებ გზას. რომ აუცილებლად გადარჩები.

მთავარია, ეს სინათლე დაინახო და მისკენ წახვიდე“. [ცუცქირიძე 2023, 128]

ამ მოთხრობის წაკითხვის შემდეგ ვისაუბრეთ მეგობრობაზე – როგორ ვირჩევთ მათ, როგორ ვცდილობთ მათ დახმარებას და როგორ შეიძლება იქცეს მეგობარი შენი ცხოვრების სინათლედ.

ანიმაცია „შუქურა“ / lighthouse

სამწუთიან ანიმაციაში მოქმედება შუქურაზე ვითარდება. მთავარი პერსონაჟი შუქურას მცველია და განმარტოებას მიჩვეულს ქალაქიდან მომავალი ადამიანების ხმები აღიზიანებს. შემდეგ ნათურა ფუჭდება და შუქურას სიბნელე მოიცავს. მცველს მოსალოდნელი საფრთხე აშინებს, დასახმარებლად მიიჩქარის, კარს აღებს და ხედავს, რომ ხელის ფანრებით მოაკითხეს სწორედ იმ ადამიანებმა, რომელთა ხმებიც აღიზიანებდა.

ბმულის ქვეშ დატოვებულ კომენტარებში ადამიანები სხვადასხვა ქვეყნიდან წერენ, რომ ანიმაციის მიხედვით სკოლაში თემები დაწერეს. საინტერესო იქნება, ჩვენც შევთავაზოთ მოსწავლეებს თავისუფალი თემის დაწერა და თავად იმსჯელონ, რის შესახებ დააფიქრა ანიმაციამ.

მუსიკა

ეს სიმღერა სტატიაზე მუშაობისას აღმოვაჩინე. ტექსტში ასახულია რელიგიური მოტივები. შუქურას სინათლე ფანტავს სიბნელეს და გემს, რომელიც ცხოვრებად არის მოაზრებული, მიმართულებას უჩვენებს. ზოგი ვერ ხვდება მთაზე აღმართული შუქურას დანიშნულებას და მისი დამსხვრევა მართებულად მიაჩნია. ლირიკული გმირისთვის კი შუქურა ქრისტეს სიმბოლური ხატია, მას ცოდვიანი კლდეებიდან სინათლისკენ მიჰყავს ადამიანის ცხოვრება.

ასევე, საინტერესო იქნებოდა სიმღერის ტექსტზე მუშაობა ინგლისურის მასწავლებელთან ერთად.

შუქურას სიმბოლოს მრავალმხრივი გააზრება ჩემს პროფესიას მახსენებს – მასწავლებლის დანიშნულება შუქურასას ჰგავს, რადგან ბავშვების ცხოვრების მიმართულებას ვაძლევთ, მათ გულში დასადგურებულ სინათლეს ვფანტავთ და როგორც არ უნდა წარიმართოს მათი ცხოვრება, ჩვენი არსებობა მათთვის საიმედო საყრდენად უნდა იქცეს.

 წყარო https://mastsavlebeli.ge/

ბანანა-თევზის სიმაძღრე – სულის სიკვდილი

 არ მეგულება წიგნიერი ადამიანი, ჯერომ დევიდ სელინჯერის ცხოვრებისა და შემოქმედების დამფასებელი და მოყვარული რომ არ იყოს. ამ ადამიანმა შექმნა არა მხოლოდ მკითხველის გულთამპყრობელი ტექსტები, არამედ თავისი ცხოვრებითაც აჩვენა მაგალითი იმისა, თუ რამდენად საინტერესო და იდუმალი შეიძლება იყოს მწერლის სამყარო. ბევრი იწვალა თანამედროვე ფრანგმა მწერალმა ფრედერიკ ბეგბედერმა, რათა ჯერომ სელინჯერისა და უნა ო’ნილის სასიყვარულო თავგადასავლის დასაწერად ცნობები მოეპოვებინა სელინჯერის ან უნასა და ჩარლი ჩაპლინის შთამომავლებისგან, მაგრამ – ამაოდ. თუმცა რომანი „უნა და სელინჯერი“ ნამდვილად თანამედროვე მსოფლიო პროზის მშვენებაა. ბეგბედერისეული სადა, თანამედროვე, პოპულარული ენით თვალწინ გვეშლება ამერიკული შემოქმედებითი ელიტის წარმომადგენელი ორი უმშვენიერესი ადამიანის სასიყვარულო თავგადასავალი, ნათლად იკვეთება მათი უზომოდ მომხიბვლელი ბუნება, უზადო არტისტიზმი და კრეატიული ბუნება, სიღრმე და სილაღე. ამერიკული თავისუფალი სულის ულამაზესი გამობრწყინებაა უნაც და სელინჯერიც. ორივე უსწრებდა ეპოქებს და ჰქონდათ თანამედროვე სამყაროს განსხვავებული აღქმა, მათ ღრმად ესმოდათ ადამიანის სულის ყოველი მოძრაობისა, ინტერესებისა და ლტოლვების ხვეულები.

ყველა დროის ბესტსელერი „თამაში ჭვავის ყანაში“ უთუოდ არის სელინჯერისეული თავისუფალი სულისა და ჰუმანიზმის უმაღლესი გამოვლინება, მაგრამ მსგავსი სულისკვეთება ასევე იკითხება მის მოთხრობებში. 1940-იან წლებში იწერებოდა და 1953 წელს გამოიცა სელინჯერის „ცხრა მოთხრობა“ („Nine Stories”). ამ კრებულის პირველი მოთხრობა „ბანანა-თევზის ამინდი“ („A Perfect Day for Bananafish”) სელინჯერის magnum opus-ებს შორის გამორჩეულია. „ბანანა-თევზის ამინდი“ იწყებს სელინჯერის ეპიკურ ციკლს, გლასების ოჯახზე საგას. მოთხრობა 1948 წელს დაიწერა, ხოლო გლასების ისტორიები გრძელდება მოთხრობებში: „ფრენი და ზუი“ (1961), „ჭერი ასწიეთ, დურგლებო“ (1963) და „სიმორი“ (1963).

მოთხრობის გმირია ახალგაზრდა კაცი – სიმორ გლასი, რომელსაც, როგორც მისი მეუღლის, მიურიელისა და დედამისის სატელეფონო დიალოგიდან ვარკვევთ, სერიოზული ფსიქიკური თუ ფსიქოლოგიური პრობლემები აქვს. სიმორი და მიურიელი ნიუ-იორკიდან ფლორიდაში ჩასულან ზღვაზე დასასვენებლად, თუმცა აშკარაა, რომ ახალგაზრდა ცოლ-ქმარს არაფერი აქვს საერთო. მეოცე საუკუნის 30-იანი წლების „დიდი დეპრესიის“ ხანის კრიზისების დროსაც და მოგვიანებით, უკვე 40-იან წლებში აქტუალური იყო ადამიანის გაუცხოების, სულიერი ტკივილისა და მარტოსულობის გადმოცემა. სელინჯერი – დიადი განდეგილი – საოცარი ოსტატობით ჰყვება თავისი გმირების სულიერ პრობლემებზე.

სიმორ გლასი და მისი პრანჭიკელა მეუღლე მიურიელი ზღვაზე დასასვენებლად ჩასულან, მაგრამ ერთად ყოფნის ბედნიერება მათ ურთიერთობაში არ შეიმჩნევა. მიურიელი სიძის ფსიქიკური პრობლემებით დამფრთხალ დედას ტელეფონზე უყვება თავისი მოგზაურობის ამბებს. როცა დედა ეკითხება, იმ საშინელებას ისევ გეძახისო, ქალი პასუხობს, რომ ახლა ახალი სახელი – 1948 წლის გამოშვების წმინდა მაწანწალა უწოდა ქმარმა. მიურიელს ფრჩხილებზე ლაქის ოსტატურად წასმა ბევრად უფრო აღელვებს, ვიდრე ქმართან სიახლოვე. სიმორი კი მარტო მიდის პლაჟზე, სადაც სიბილს ხვდება და როცა გოგონა ცოლზე ეკითხება, „ის ქალი სად არისო“, ასე პასუხობს: „ის ქალი? მაგას ჩვენ რას მივხვდებით, სიბილ? ათას ადგილზე შეიძლება იყოს. ან პარიკმახერთან იქნება თმის შესაღებად, ან თავის ოთახში ზის და ღარიბ ბავშვებს ტიკინებს უკერავს… სხვა რამე მკითხე“…

სიმორის მარტოსულობა ეპოქის სენია. ის არ არის მარტივი ადამიანი, მისი ფაქიზი სული იტანჯება და ვერაფერში პოულობს შვებას. ვერც ლამაზი ცოლი, ვერც სიბილი, ვერც მოგზაურობა ან ზღვის საამური პეიზაჟი მის სულიერ ტკივილებს ვერ შველიან…

სიბილ კარპენტერი სიმორისთვის ბევრად საინტერესო ადამიანია, ვიდრე მიურიელი. სიბილი „დორიან გრეის პორტრეტის“ სიბილ ვეინს გვაგონებს და მისი სახელიც შემთხვევითი არ უნდა იყოს. სიბილები ხომ ბერძნულ მითოსში ზეშთაგონებული წინასწარმეტყველი ქალები იყვნენ. ასევე სიმბოლურია სიბილის გვარი – კარპენტერი. ეს სიტყვა ინგლისურად დურგალს, ხის ნივთების დამამზადებელს ნიშნავს. სიბილისთვის სიმორი განსაკუთრებული ადამიანია, მისი სახელი აჯადოებს და იზიდავს გოგონას. ის პერსევერაციულად იმეორებს სიმორის სახელს. მოთხრობის ქართულ თარგმანში აკვიატებული აქვს ფრაზა „სიმორ გლასი – შინ მოსვლაში“, თუმცა ეს მთარგმნელის ხრიკია, ხოლო ორიგინალში სიბილის ფრაზა ასე ჟღერს: “See more glass… Did you see more glass?”. სიმორის სახელი ინგლისური ტრანსკრიფციით ასე იწერება – Seymour. სიბილის აკვიატებული ფრაზა სიმორის სახელთან დაკავშირებული ოსტატური კალამბურია. სელინჯერის სიტყვათა თამაში მკითხველს მუდამ განსაკუთრებით იზიდავს. სიბილის ფრაზის ქართული თარგმანი იქნება „დაინახე მეტი შუშა“, თუმცა ამ მაგიურ ფრაზას ბევრად ღრმა დატვირთვა აქვს. Glass ინგლისურად არის შუშაც, სათვალის მინაც, ლინზაც, ჭოგრიტიც, ბინოკლიც, ტელესკოპიც, ლუპაც, მიკროსკოპიც, ასევე აქვს არეკვლის, ხედვის მნიშვნელობა. სიბილისთვის სიმორი მთელი სამყაროა. სიმორის გვარი – გლასი – ამ გმირის მისიაზე მიგვანიშნებს. სიმორი არის ახლებური ხედვა, ძიება, მიგნება, აღმოჩენა. გოგონა ბოლომდე მიენდობა მას, ბოლომდე ისრუტავს მეგობრის ყოველ სიტყვას, ესმის მისი.

მოთხრობის მთავარი იდეა დაკავშირებულია ბანანა-თევზის პრობლემასთან. სიმორი სთავაზობს სიბილს, რომ ბანანა-თევზის დაჭერა სცადონ. სიბილს არაფერი სმენია ამ არსებებზე. სიბილის მეორე აკვიატებული კოდური ფრაზაა „შრიალა ტყე. კონექტიკუტი“, გოგონა ამბობს, რომ იქ ცხოვრობს. მისი გვარი კარპენტერიც ალბათ შრიალა ტყის მისტიკასთან არის დაკავშირებული. მისტიკური და იდუმალია სულიერი კავშირი სიბილსა და სიმორს შორის. გოგონა ეკითხება, „პაწაწინა შავი სამბო“ თუ წაგიკითხავსო, რაზეც სიმორი პასუხობს, „რა უცნაურია, სწორედ წუხელ დავამთავრეო“. სიმორი ლეიბზე აწვენს სიბილს და წყალში შეაცურებს, დამფრთხალ გოგოს დაამშვიდებს და თან ურჩევს, წყალში იყურე, იქნებ ბანანა-თევზი შენიშნო, დღეს სწორედ ბანანა-თევზის ამინდიაო.

მოთხრობას ქართულ თარგმანში ჰქვია „ბანანა-თევზის ამინდი“, ხოლო ინგლისურად – „A Perfect Day for Bananafish”, რაც ზუსტ თარგმანში ნიშნავს – საუკეთესო დღე ბანანა-თევზისთვის. სიმბოლურია, რომ ბანანა-თევზისთვის იდეალური დღე სიმორის თვითმკვლელობის დღე აღმოჩნდა.

აი, რას უყვება სიმორი სიბილს ბანანა-თევზის შესახებ: „უცნაური თევზია, ძალიან უცნაური… ძალიან უბედური ცხოვრება აქვთ… ადგებიან და ბანანებით გამოტენილ დარანებში შეძვრებიან. როცა შიგ მიცურავენ, ნამდვილ თევზებსა ჰგვანან, მაგრამ, შევლენ თუ არა დარანებში, ღორებს დაემსგავსებიან. ერთი თევზი ვიცი, შეძვრა ბანანას დარანში და სამოცდათვრამეტი ბანანა შესანსლა… ისე გაიყეყებიან, რომ გარეთ ვეღარ გამოდიან, კარებში ვეღარ გამოეტევიან“…

სიბილს აინტერესებს, რა მოსდით ბანანა-თევზებს მას შემდეგ, რაც დარანებში „გაიჭედებიან“… სიმორი პასუხობს: „თქმაც კი მიმძიმს, სიბილ, კვდებიან… ბანანის ხურვება კლავთ. საშინელი ავადმყოფობაა“… სიბილი სიმორს ატყუებს, აი, ბანანა-თევზი დავინახეო… სიმორმა კარგად იცის, რომ მის მიერ გამოგონილი მისტიკური არსების დანახვა შეუძლებელია და ჩვეული მახვილი იუმორით ეკითხება, პირში ბანანა ვერ დაუნახეო? – „როგორ არა? ექვსი ერთად!“- პასუხობს სიბილი.

ბანანა-თევზი სიმორის (სელინჯერის) ფანტაზიის ნაყოფია და ეს არის სიმბოლურ-ალეგორიული მხატვრული სახე, რომელიც ადამიანური ყოფის ამაოებასა და ადამიანის ბიურგერულ სინდრომებს განასახიერებს. ადამიანთა უმეტესობას ბიურგერული ყოფა, ძღომა მიაჩნია ცხოვრების აზრად, ისინი დარანებში მარჯვედ შედიან, რათა რაც შეიძლება მეტი ბანანა მოიხელთონ და ძღომას ვერ იგებენ, ეს კი სიკვდილია სულისთვის. სიმორს ასე ცხოვრება არ შეუძლია, ის იაზრებს ყოფის ამაოებას და ბანანა-თევზის სინდრომით დაავადებას ახალგაზრდობაში სიკვდილს არჩევს. მოთხრობის ფინალში მისი თვითმკვლელობა მოულოდნელი, უცნაური და გამაოგნებელია.

სიმორი გვაგონებს ჭოლა ლომთათიძის ფსიქოლოგიური მოთხრობის გმირს, რომელიც ამბობს, რომ „დაჭკვიანება სიკვდილია ადამიანის და ზეიმია ღორის“… „დაჭკვიანებაში“ მწერალი გულისხმობს ბიურგერული ყოფის რუტინას, რასაც მაძიებელი სულები ვერ ეგუებიან.

სელინჯერის მოთხრობა მდიდარ მასალას იძლევა სინთეზირებისთვის. ბანანა-თევზის მსგავსი გმირია რევაზ ინანიშვილის „ნეკერჩხლის წითელი ფოთლის“ პერსონაჟი მაჩვი, რომელსაც ძღომის მანია სულიერებისგან დაცლილ არსებად აქცევს და უკვირს ნეკერჩხლის წითელი ფოთლის სიყვარული ხარ-ირმისადმი.

ასევე მორგებული ლიტერატურული პარალელი იქნება „ბანანა-თევზის ამინდი“ ილია ჭავჭავაძის „კაცია-ადამიანის?!“ სწავლებისას. თათქარიძეები ბანანა-თევზები არიან, „ბანანით გაყეყილები“ სხედან თავიანთ ბნელ დარანში და გარეთ გამოსვლა აღარ შეუძლიათ. მათთვის ცხოვრების აზრი მეტი და მეტი ბანანის მოპოვებაა. ისინიც იხოცებიან ბანანა-თევზებივით. ძღომის მანია კლავს სულს და სხეულსაც მუტანტად აქცევს.

ამავე იდეური დატვირთვის მატარებელი პერსონაჟია „გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრებაში“ გაცოცხლებული ცქირი – „ღვარძლი იფქლთა შორის“, რომლის აღსასრული მკვლელისა და დამანგრეველის დამსახურებული სასჯელია – ის თევზს მიაძღა და მოკვდა. ლუარსაბიც ასე მოკლა ილიამ. არ ვიცი, რამდენად იყო ილია გიორგი მერჩულის ტექსტით შთაგონებული, თუმცა ეს პარალელი ნიშანდობლივია. თევზის სახე-სიმბოლოს მნიშვნელობაზე ქრისტიანულ კულტურაში აქ საუბარს აღარ გავაგრძელებთ, ისედაც საყოველთაოდ ცნობილია. თევზის ბერძნულ სახელს – ΙΧΘΥΣ (“იხთუს”) – ასე შიფრავდნენ: „იესო ქრისტე, ძე ღმრთისა, მაცხოვარი” („ისუს ხრისტუს თეუს ჰუიოს სოტერ”).

ლიტერატურის მასწავლებლებს ვურჩევ, რომ სელინჯერის „ბანანა-თევზის ამინდი“ უთუოდ გამოიყენონ მეათე-მეთერთმეტე კლასებში „გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრებისა“ და „კაცია-ადამიანის?!“ სწავლების დროს.

წყარო https://mastsavlebeli.ge/