უცხოური ენის ეფექტიანი გაკვეთილი: კომპონენტები და მახასიათებლები

ნებისმიერი მასწავლებელი, რომელიც  საკლასო ოთახში შედის  მიზანად ეფექტიანი გაკვეთილის ჩატარებას უნდა ისახავდეს. მას გაცნობიერებული უნდა ჰქონდეს, რომ კარგად დაგემილი და წარმართული გაკვეთილის საშუალებით   ერთის მხრივ მოსწავლეთა მოტივირებას და  ლექსიკური მარაგის გამდიდრებას, ხოლო მეორეს  მხრივ მათ  თავდაჯერებულობის ზრდას უწყობს ხელს. სწორედ ამგვარად წარმართული გაკვეთილების შედეგად შეძლებენ მოსწავლეები მიზანმიმართულად  გამოიყენონ უცხოური ენა სხვადასხვა კონტექსტში.

როგორ მიაღწიოს მასწავლებელმა ამ მიზნებს? რას ნიშნავს ეფექტიანი და წარმატებული გაკვეთილი? შესაძლებელია ორმა მასწავლებელმა ერთიდაიგივე გაკვეთილი ჩაატაროს ერთიდაიგივე სახელმძღვანელოს მიხედვით და ერთიდაიგივე გეგმით, მაგრამ სრულიად განსხვავებულ შედეგზე გავიდეს. თითოეულ მასწავლებელს საკუთარი სწავლების სტილი აქვს, რაც არ ნიშნავს იმას, რომ ერთი უკეთესად ასწავლის ვიდრე მეორე. ზოგჯერ ისეც ხდება, რომ მასწავლებელი თვლის გაკვეთილი ვერ გავიდა მის მიერ დასახულ მიზანზე, თუმცა მოსწავლეებისთვის საგაკვეთილო პროცესი სასიამოვნო და  ნაყოფიერი აღმოჩნდა.  მეორეს მხრივ,  შესაძლოა მასწავლებელმა სრულად დაფაროს გაკვეთილის გეგმა, მაგრამ მოსწავლეებმა ვერ მიიღონ შესაბამისი ცოდნა.

რა ძირითადი მახასიათებლები აქვს უცხოური ენის ეფექტიან გაკვეთილს?

1. გაკვეთილში ასახულია მაღალ პროფესიული სტანდარტები

ზოგადად სწავლება და მათ
შორის ენის სწავლება, ისევე როგორც ნებისმიერი სხვა პროფესია,
ეფუძნება სტანდარტებს. სტანდარტები მოიცავს იმ მეთოდებსა და უნარებს, რაც მასწავლებლებს უნდა ჰქონდეთ, ასევე
იმ ქმედებებს, რაც მათ უნდა გამოამჟღავნონ საკლასო ოთახში. საქართველოში, ისევე როგორც
მრავალ სხვა ქვეყანაში, არსებობს უცხოური ენის მასწავლებლის სტანდარტი, რომელიც ზუსტად
ასახავს რა ცოდნა და უნარები მოეთხოვებათ მასწავლებლებს. სტანდარტი სხადასხვა
დომეინისგან შედგება და ის ეხება სწავლების სხვადასხვა ასპექტს. მაგალითად, ცოდნა და
უნარები, რაც უნდა გამოამჟღავნოს მასწავლებელმა გაკვეთილზე, როგორ უნდა დაგეგმოს გაკვეთილი,
როგორ უნდა აკონტროლებდეს ემოციებს საკლასო ოთახში და სხვა. მასწავლებლის სტანდარტის
ცოდნა და პროფესიული ეთიკის ნორმების ზედმიწევნით დაცვა მნიშვნელოვანია ეფექტიანი სწავლებისათვის.

2.გაკვეთილი ასახავს ენის სწავლების ძირითადი პრინციპებს

ენის კარგი გაკვეთილი არ არის მხოლოდ აქტივობებისა და
სავარჯიშოების ერთობლიობა გაერთიანებული იმ მიზნით რომ გავიყვანოთ საგაკვეთილო დრო; ეს გაცილებით მეტია, ვიდრე სახელმძღვანელოში მოცემული
მასალების მოსწავლეთათვის გაცნობა. მიუხედავად მასწავლებლის კვალიფიკაციისა, ენის კარგი
გაკვეთილი პროფესიონალის განსაკუთრებულ აზროვნებასა
და ცოდნას უნდა ასახავდეს, რომელსაც ამავდროულად ენის შესაბამისი კომპეტენცია ამყარებს.
თითოეულ გაკვეთილში უნდა გამოჩნდეს უცხოური
ენის სწავლა- სწავლების, მოსწავლეთა საჭიროებების ანალიზისა და მათი სწავლის სტილების,
ასევე ენის ბუნების საფუძვლიანი ცოდნა.

3. გაკვეთილი მიზნად ისახავს კონკრეტულ შედეგებზე გასვლას

თითოეული ჩატარებული გაკვეთილი უნდა აძლევდეს მოსწავლეებს
ცოდნას და უნდა გადიოდეს კონკრეტულ შედეგზე.შედეგების შესაძლო ფორმულირების მაგალითები:

·მოსწავლეები ისწავლიან როგორ დაწერონ აბზაცი, რომელიც
შეიცავს თეზისს და ამ თეზისის გამამყარებელ
არგუმენტებს;

·მოსწავლეები შეძლებენ დამოკიდებული წინადადების გამოყენებას;

·მოსწვლეები შეძლებენ ჩანაწერების გაკეთებას მოსმენის
დავალების შესრულებისას და სხვა.

ამგვარი შედეგები შეესატყვისება იმ უნარებსა და კომპეტენციებს,
რასაც უნდა დაეუფლონ მოსწავლეები ეროვნული სასწავლო გეგმის მიხედვით. გაკვეთილის ან
თემის დასასრულს მასწავლებელმა უნდა შეძლოს შეაფსოს რამდენად გააუმჯობესეს მოსწავლეებმა
სამიზნე უნარ-ჩვევები, რამდენად მიღწეულია ეროვნული სასწავლო გეგმის მიხედვით გაწერილი
შედეგები.

4. გაკვეთილი მოსწავლეებისათვის წარმოადგენს
შესაძლებლობას ენა გამოიყენონ მიზანმიმართულად სხვადასხვა სიტუაციასა თუ კონტექსტში

ნებისმიერი გაკვეთილის დაგეგმვისა თუ წარმართვისას მასწავლებელი
უნდა ფიქრობდეს შემდეგ საკითხებზე:

·ენის სწავლის რა შესაძლებლობებს სთავაზობს გაკვეთილი
მოსწავლეებს?

·როგორ შეუძლიათ მოსწავლეებს მიზანმიმართულად გამოიყენონ
ნასწავლი ენობრივი კომპონენტები?

·ვინ უფრო აქტიურად იყენებს ენას გაკვეთილზე – მასწავლებელი
თუ მოსწავლე?

·ყველა მოსწავლე თანაბარად ერთვება საგაკვეთილო პროცესში?

როგორც წესი, მასწავლებლები სიამოვნებით ატარებენ გაკვეთილს
და მათთვის ეს პროცესი ერთგვარი „პერფომანსია”, თუმცა არ უნდა დავივიწყოთ, რომ ჩვენი
უმთავრესი მოვალეობა ფასილიტაციაა. იმისათვის რომ გაიზარდოს მოსწავლეთა საგაკვეთილო
პროცესში ჩართულობა, მასწავლებელმა მუდმივად უნდა ცვალოს მოსწავლეთა დაჯგუფების მოდელები
რათა მინიმუმამდე შემცირდეს მისი დომინირება გაკვეთილზე. სწორედ ამ მიზნით უნდა გააქტიურდეს წყვილებში და ჯგუფებში მუშაობა. ასევე კითხვების
დასმისას, განსაკუთრებით უნდა აკონტროლოს მასწავლებელმა მოსწავლეთა თანაბარი ჩართულობა.
ასევე, მნიშვნელოვანია მოსწავლეთათვის პასუხისმგებლობის გადანაწილება. მაგალითად, თუ
ვამოწმებთ დავალების სისწორეს, შეიძლება ერთერთ მოსწავლეს ვთხოვოთ წაიკითხოს სწორი
პასუხები.

ყველა გაკვეთილის ბოლოს უნდა შეფასდეს რამდენად წარმატებით
შევძელით მოსწავლეთა ჩართულობის წახალისება და მათთვის სათანადო აქტივობების სწორად
მიწოდება.

5. გაკვეთილი ეფექტურად არის წარმართული

წარმატებული გაკვეთილის მნიშვნელოვანი ასპექტია პოზიტიური
სასწავლო გარემოს შექმნა. ტერმინი „საკლასო ოთახის მენეჯმენტი” ერთდროულად მოიცავს
ფიზიკურ და სოციალურ ფაქტორებს რაც გათვალისწინებელი
უნდა იყოს სწავლა-სწავლების პროცესის ხელშესაწყობად. შეუძლებელია ეფექტიან გაკვეთილზე
საუბარი, როდესაც კლასში არ არის დისციპლინა, მოსწავლეები უყურადღებოდ არიან, არასათანადოდ
იქცევიან და პატივს არ სცემენ თანაკლასელებსა და მასწავლებელს. პოზიტიური საკლასო გარემოს
უპირველესი მახასიათებელია ატმოსფერო, სადაც მოსწავლეები ფოკუსირებულნი არიან გაკვეთილზე,
მუშაობენ ერთად, იჩენენ ინიციატივას დაეხმარონ მასწავლებელსა და თანაკლასელებს.

ამგვარი გარემოს შესაქმნელად უპირველეს ყოვლისა საჭიროა
ურთიერთნდობის მოპოვება და დამკვიდრება. მასწავლებელს უნდა ჰქონდეს შემუშავებული პროცედურები
როგორ მართოს და აკონტროლოს მოსწავლეთა ქცევა და ინტერაქცია, რათა თავიდან აიცილოს
დისციპლინის დარღვევები.

6. გაკვეთილი არის ლოგიკური კრებული
სასწავლო აქტივობების, რომელნიც ქმნიან ერთ მთლიანობას

ენის გაკვეთილი წარმოადგენს აქტივობების ერთობლიობას,
რომელთაც მივყავართ გაკვეთილის მიზნისაკენ. გაკვეთილის სტრუქტურის წარმატება დამოკიდებულია
იმაზე, თუ როგორ გაართმევს მასწავლებელი თავს გაკვეთილის სამ მნიშვნელოვან ეტაპს: დაწყებას,
აქტივობების თანამიმდევრულობას და დასასრულს.

გაკვეთილის დაწყება:

გაკვეთილის ამ ფაზაში მასწავლებელმა უნდა მოახერხოს
მოსწავლეთა ყურადღების კონცენტრირება გაკვეთილის მიზანზე, წინა გაკვეთილთან კავშირის
დამყარება, წინა ცოდნის გააქტიურება, ნასწავლი ენის გამეორება და ინტერესის გაღვივება.

რამოდენიმე რჩევა გაკვეთილის წარმატებულად დასწყებად:

·დასვით შეკითხვები, რათა მოხდეს მოსწავლეთა წინარე ცოდნის
შეფასება ან თემასთან დაკავშირებული იდეების განვითარება.

·გამოიყენეთ გონებრივი იერიში და დისკუსია.

·აჩვენეთ გაკვეთილის თემასთან დაკავშირებით ვიდეო.

·დააწერინეთ მოკლე ტესტი.

·აჩვენეთ ან გააკეთეთ რაიმე უჩვეულო, რაც მოსწავლეებს
გაუღვივებს გაკვეთილისადმი ინტერესს.

გაკვეთილის შემადგენელი აქტივობების თანამიმდევრულობა:

როგორც წესი, გაკვეთილზე ერთზე მეტ აქტივობას ვფარავთ.
ამ შემთხვევაში მასწავლებელს წინასწარ აქვს გაწერილი აქტივობების თანმიმდევრობა გაკვეთილის
ტიპის შესაბამისად. ყველაზე გავრცელებული გაკვეთილის მოდელი ენის სწავლებისას არისPPP (Presentation, Practice, Production)- პრეზენტაცია,
რომლის დროსაც ახალი ენობრივი ერთეულების წარდგენა ხდება; პრაქტიკა, რომლის დროსაც მოსწავლეები ასრულებენ ახალ მასალასთან დაკავშირებულ
დავალებებს; და პროდუცირება, რომლის დროსაც
მოსწავლეები წარმოადგენენ შესწავლილ მასალას ნაკლებად კონტროლირებადი, თავისუფალი აქტივობების
ფორმით. კომუნიკაციური მიდგომის პრინციპების თანახმად გაკვეთილი ძირითადად იწყება სიზუსტეზე
ორიენტირებული დავალებებით და შემდეგ მოდის შინაარსზე ფოკუსირებული
სამუშაო აქტივობები. გარდა იმისა, რომ ვითვალისწინებთ შერჩეული მეთოდისათვის დამახასიათებელ
გაკვეთილის დაგეგმვის პრინციპებს, ასევე საგულისხმოა გავითვალისწინოთ ისეთი ზოგადი
პრინციპები, როგორიცაა, ჯერ შედარებით ადვილი და შემდგომ უფრო რთული დავალებები, ჯერ
რეცეფციულ, ხოლო შემდგომ პროდუცირებაზე ორიენტირებული სავარჯიშოები. ასევე ძალიან მნიშვნელოვანია
აქტივობებს შორის გარდამავალი ეტაპების სწორად დაგეგმვა. ამ დროს მკაფიოდ უნდა დავინახოთ
სად დასრულდება ერთი აქტივობა და დაიწყება მეორე, ამავდროულად ეს უნდა მოხდეს ისე,
რომ არ დაიკარგოს დრო ახალი აქტივობისათვის მოსწავლეთა გადანაწილებაზე. ასევე მასწავლებელი
მზად უნდა იყოს იმ მოსწავლეებისთვისაც, რომელნიც უფრო ადრე დაასრულებენ დავალებას.

გაკვეთილის დასრულება:

გაკვეთილის დასრულების ეტაპი მნიშვნელოვანი კომპონენტია საერთო პროცესის . სწორედ
ამ ფაზაში უნდა გრძნობდნენ მოსწავლეები, რომ მათ წარმატებით გაართვეს თავი გაკვეთილს
და რომ ეს მნიშვნელოვანი იყო მათთვის. სასურველია ამ დროს მასწავლებელმა ერთგვარად
შეაჯამოს გაკვეთილზე მიღწეული მიზნები, ყურადღება გაამახვილოს გაკვეთილის მთავარ აქცენტებზე
და შესთავაზოს მოსწავლეებს გაკვეთილის შემდგომი აქტივობები. სწორედ ამ ეტაპზე წამოწევენ
მოსწავლეები იმ პრობლემებს, რაც გაკვეთილის განმავლობაში შეხვდათ და მასწავლებელი სთავაზობს
მათ ამ პრობლემების გადაჭრის გზებს.

7. გაკვეთილი ქმნის მამოტივირებელ ატმოსფეროს
და იძლევა წარმატების შესაძლებლობას

ყველა მოსწავლე ერთნაირად არ არის განწყობილი უცხოური
ენის გაკვეთილის მიმართ. ზოგიერთისათვის ეს საყვარელ გაკვეთილთა რიცხვს მიეკუთვნება
და ხალისით ებმება საგაკვეთილო პროცესში, თუმცა ბევრს აშინებს ენის გაკვეთილი. მასწავლებელმა
უნდა შეძლოს მოსწავლეთა მოტივაციის ამაღლება და მათ შორის კეთილგანწყობილი სულისკვეთების
შექმნა. ამ დროს თანამშრომლობა გაცილებით უფრო ღირებულია, ვიდრე შეჯიბრი. მასწავლებელმა
უნდა იზრუნოს საერთო წესების დამკვიდრებაზე, მაგალითად პუნქტუალურობა, წესები მობილური
ტელეფონის გამოყენების შესახებ, ჯგუფებს შორის თანამშრომლობა და ურთიერთდახმარება.
მასწავლებელმა იმგვარი გარემო უნდა შექმნას, რომ წახალისდეს მოსწავლეთა წარმატება და
ნაკლები ყურადღება მიექცეს მარცხს. ის მათ უნდა დაეხმაროს გახდნენ უფრო თავდაჯერებულნი.
ამ მიზნით სასურველია მასწავლებელმა საკუთარ თავს დაუსვას შემდეგი კითხვები:

·არის თუ არა ჩემი გაკვეთილები მრავალფეროვანი?

·მაქვს თუ არა მოტივაციის გაზრდაზე ორიენტირებული აქტივობები?

·შემიძლია თუ არა აქტივობები გავხადო უფრო საინტერესო,
მაგალითად ტრადიციული წასაკითხი ტექსტის ნაცვლად მოსწავლეებს შევთავაზო მოზაიკის (Jigsaw) მეთოდით კითხვა?

·შემიძლია თუ არა წინ წამოვწიო მოსწავლეთა პიროვნული
ინტერესები და მოვახდინო აქტივობების პერსონალიზაცია?

8. გაკვეთილი ასახავს სწავლების
შენეულ ფილოსოფიას

მიუხედავად სწავლების
განსხვავებული მეთოდებისა, რომელთაც მასწავლებელი იყენებს პრაქტიკაში, მნიშვნელოვანია
მან იპოვოს საკუთარი სტილი, რაც მორგებული იქნება მის პიროვნებას და იმას, თუ როგორ
ხედავს საკუთარ თავს საკლასო ოთახში. ეს არ ნიშნავს არსებული მეთოდების უგულებელყოფას,
პირიქით, ეს არის გამოცდილებასთან ერთად მოსული ინტერპრეტირების უნარი, გაგება იმისა,
თუ რას ნიშნავს იყო ენის მასწავლებელი, რა ღირებულებები, თეორიები დასკვნები უნდა გეხმარებოდეს
შენ, როგორც მასწავლებელს. ეს არის ის ეტაპი, როდესაც უკვე აცნობიერებ რა გზით ვითარდება
ენა შემსწავლელებში, რა ტიპის უკუკავშირი ეხმარება
ენის სწავლის პროცესს, რა მიმართულებით უნდა წარმართო აქტივობები ისე, რომ მოსწავლეებმა
მაქსიმალური სარგებელი მიიღონ დავალებებზე თუ პროექტებზე მუშაობის დროს.

ამ პროცესში მასწავლებელს
უვითარდება საკუთარი თეორიები და პრინციპები რაც მას სურს მოარგოს სწავლებას. ყველაზე
დიდი გამოწვევა ენის მასწავლებლებისათვის მაინც მოსწავლეთა დაინტერესებაა. ამის გადასაჭრელად
კი უნდა გვახსოვდეს, რომ ენის გაკვეთილები გავხადოთ სახალისო,
ნაკლებად დამღლელი და მოსწავლეების პირად ინტერესებს მორგებული.

მეტყველების განვითარებისთვის გამიზნული აქტივობები უცხოური ენის სწავლებისას

ცნობილია, რომ მოსწავლეებს უჭირთ უცხო ენაზე მეტყველება. ხშირად შევხვედრივარ კოლეგებს, რომლებიც ამბობენ: „ჩემი მოსწავლეები კარგად წერენ და კითხულობენ, მაგრამ მეტყველება უჭირთ”. უცხო ენაზე მეტყველების უნარის გამომუშავება ადრეული ასაკიდანვე იწყება – პირველი კლასიდან, ზოგჯერ – საბავშვო ბაღიდანაც კი. უცხო ენის მასწავლებლები ხშირად კარგავენ დროს კითხვის სწავლებაზე. პრაქტიკამ აჩვენა, რომ უმჯობესია, პირველი კლასი მეტყველებისა და მოსმენის უნარის განვითარებას დაეთმოს. ქვემოთ გაგიზიარებთ ჩემს პრაქტიკულ გამოცდილებას და მეტყველების უნარის განვითარებაზე ორიენტირებულ აქტივობებზე დავსვამ აქცენტს.

მაგილითი 1. მოსწავლეებს ვაძლევ რამდენიმე მარტივ ლექსიკურ ერთეულს და მათგან ფრაზების შედგენას ვთხოვ. მაგალითად, an apple, a bag, a cat, it’s, not, my და ა.შ. ამ სიტყვებისგან უამრავი მარტივი ფრაზისა თუ წინადადების აგება შეიძლება. ხშირად ეს მიდგომა აქტუალურია უცხო ენის შესწავლის პირველ წლებში.

მაგალითი 2. მეტყველების უნარის განვითარებისთვის საინტერესო აქტივობაა დიალოგის გათამაშება, როლური თამაშები. მოსწავლეებს ვაძლევ პატარ–პატარა დიალოგებს, რომლებიც ნაცნობ ლექსიკურ ერთეულებს შეიცავს, ვუნაწილებ როლებს და დიალოგის გაცოცხლებას ვთხოვ. დიალოგისა თუ როლური თამაშის არჩევისას, უმჯობესია, ყურადღება მათ შინაარსსა და ავთენტურობაზე გავამახვილოთ. რაც უფრო საინტერესო და ავთენტურია მასალა, მით უფრო სახალისო და საინტერესოა მათი სწავლა და შემდეგ წარმოდგენა.

მაგალითი 3. სახალისო აქტივობა, რომელიც მოსწავლეებისთვის მეტყველების უნარის განვითარებაში დაგვეხმარება, არის „დაკარგული სიტყვები”. დავყოთ მოსწავლეები წყვილებად და მივცეთ ერთი და იგივე ტექსტი, სადაც სიტყვები სხვადასხვა ადგილას იქნება გამოტოვებული, ანუ ერთ ჯგუფს ექნება ის მონაკვეთი, რომელიც მეორის ტექსტში გამოტოვებულია და ა.შ. მოსწავლეებმა უნდა მოახერხონ კითხვების დასმით გამოტოვებული ადგილების აღდგენა. აქტივობა საკმაოდ სახალისო და შედეგიანია. თავდაპირველად შეიძლება მარტივი სიტყვების გამოტოვება, მომდევნო ეტაპზე სასურველია მათი გართულება.

მაგალითი 4. ერთ-ერთი აქტივობა, რომლითაც შეიძლება მოსწავლეებს მეტყველების უნარის განვითარებაში დავეხმაროთ ან სუსტებს ვუბიძგოთ მეტყველებისკენ, არის „გამომიცანი” („Guess me”). მასწავლებელი დაფაზე წერს რამდენიმე საკითხს. მოსწავლეებმა უნდა დასვან კითხვები მანამდე, სანამ არ გამოიცნობენ ინფორმაციას პედაგოგის შესახებ. მაგალითად:

My favourite country is
My hobby is
Food I don’t like
My star sign
My favourite book

კითხვები პირდაპირ პასუხზე არ უნდა იყოს ორიენტირებული (ამაზე წინასწარ უნდა შევუთანხმდეთ მოსწავლეებს). ისინი ისეთნაირად უნდა დაისვას, რომ მოსწავლეები ლოგიკურად მივიდნენ სწორ პასუხამდე. მაგალითად: Is your favourite country located in Europe? – Yes. Is it in the south? – No. Is it in the north? – Yes. Is its capital Stockholm? –Yes. Is it Sweden? – Yes. აქტივობა საკმაოდ სახალისოა, ყველა მოსწავლე თანაბრადაა ჩართული მასში და, რაც მთავარია, ვიღებთ სასურველ შედეგს – მოსწავლეები ივითარებენ მეტყველებას. მოცემული ნიმუში შეგვიძლია შევცვალოთ ნებისმიერი სხვა წინადადებით – შედეგი ყველა შემთხვევაში ერთი და იგივეა. აქტივობა ისე იტაცებს ჯგუფს, რომ შედარებით სუსტ მოსწავლეებსაც კი უჩნდებათ კითხვების დასმის და საგაკვეთილო პროცესში მონაწილეობის სურვილი.

მაგალითი 5. კიდევ ერთი საინტერესო აქტივობაა „აბსურდის ფილოსოფია”. მასწავლებელი დაფაზე ხატავს ხეს და რაოდენიმე ტოტს. მერე სთხოვს მოსწავლეებს, დაასახელონ ნებისმიერი მეტყველების ნაწილი ისე, რომ ჯერ არ ხსნის თამაშის არსს. მოსწავლეების მიერ ნათქვამ სიტყვებს ის ტოტებზე განალაგებს და სთხოვს მათ, შეადგინონ მათგან ტექსტი. მოსწავლეებს არ აქვთ უფლება, გამოტოვონ სიტყვა ან შეცვალონ მათი თანმიმდევრობა. მაგალითად, საწყის ეტაპზე შეიძლება როგორც სიტყვების რაოდენობის, ასევე ტოტების შემცირება. პირველ ცდაზე შეიძლება სიტყვის გამოტოვების ნება დავრთოთ. მომდევნო ცდაზე სასურველია, გავამკაცროთ წესები.

მაგალითი 6 – სიტყვების ახსნა. ერთ-ერთ მოსწავლეს ვთხოვოთ დაფასთან გამოსვლა, მივცეთ რაიმე სიტყვა (სასურველია, ის ეწეროს ლამაზად გაფორმებულ და ფერად flashcard–ზე) და ვთხოვოთ, აუხსნას კლასს მისი მნიშვნელობა. ყოველი სასურველი პასუხი წავახალისოთ, რათა მოსწავლეები აქტიურად ჩაერთონ სასწავლო პროცესში. ლამაზად დაწერილი სიგელი ან თუნდაც სიტყვიერი წახალისება ნამდვილად აამაღლებს მოსწავლეთა მოტივაციას.

ეს და უამრავი სხვა აქტივობა, მათი დაგეგმვა და განხორციელება, უდავოდ დაგვეხმარება, პირველივე კლასებიდან გამოვუმუშაოთ და შემდეგ გავუღრმაოთ მოსწავლეებს მეტყველების უნარ-ჩვევა. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ენობრივი უნარ-ჩვევები მოიცავს ოთხ კომპეტენციას: წერას, კითხვას, მოსმენასა და მეტყველებას. ერთ-ერთის უგულებელყოფა მიგვიყვანს იმ შედეგამდე, რასაც დღეს უჩივიან პედაგოგები – მოსწავლეებს გაუჭირდებათ მეტყველება.

ტექნოლოგიები და ინგლისური ენის გაკვეთილი

დღეს წარმოუდგენელია სახელმწიფოს წინსვლა და განვითარება ტექნოლოგიების გარეშე. მსოფლიოს თანამედროვე საზოგადოება აქტიურად იყენებს ყოველდღიურ ცხოვრებაში ინფორმაციულ საკომუნიკაციო ტექნოლოგიებს, მას დიდი მნიშვნელობა აქვს სახელმწიფოსა და საზოგადოებისთვის. შესაბამისად, ჩვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, რაც შეიძლება მეტად მოხდეს ისტ-ის სხვადასხვა საშუალების გამოყენება სწავლისა და სწავლების პროცესში. ისტ-ის გამოყენება ხელს უწყობს მოსწავლეებში არა მხოლოდ ტექნიკური უნარ-ჩვევების განვითარებას, არამედ თავისუფალი პიროვნების ჩამოყალიბებას; ასევე, შემოქმედებითობისა და ინოვაციური მიდგომების განვითარებას, მოსწავლეების მოტივაციის ამაღლებას; ისეთი ძირითადი უნარ-ჩვევების გამომუშავებას როგორიცაა გაგების, კომუნიკაციისუნარი, ანალიტიკური, სინთეზური, შემოქმედებითი და კრიტიკული აზროვნების უნარები. ტექნოლოგიების საშუალებით შესაძლოა უფრო მდიდარი და მრავალფეროვანი სასწავლო მასალის შექმნა და გამოყენება. შეგვიძლია სასწავლო შინაარსი გავხადოთ უფრო ინტერაქტიური. ისტ-ის სასწავლო პროცესში დანერგვა ჩვენს ქვეყანაშიც აქტიურად მიმდინარეობს. 

საქართველოს ზოგადი განათლების სისტემის მიზანია, მოსწავლეებს მისცეს ცოდნა და განუვითაროს ის უნარები და დამოკიდებულება, რომლებიც შეესაბამება საქართველოს ზოგადი განათლების ეროვნულ მიზნებსა და ეროვნულ სასწავლო გეგმას. საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო მრავალ რეფორმას ახორციელებს საინფორმაციო ტექნოლოგიების მიმართულებით. იგეგმება და ხორციელდება ტრენინგები პედაგოგებისთვის. არსებობს ქართული ინტერნეტ-რესურსები, რომელთა გამოყენება შეუძლიათ მასწავლებლებსა და მოსწავლეებს. რაც, თავის მხრივ, უფრო მრავალფეროვანსა და საინტერესოს ხდის სწავლისა და სწავლების პროცესს. როგორც ხედავთ სასწავლო პროცესში საინფორმაციო ტექნოლოგიების ინტეგრირება თანამედროვე სკოლის ერთ-ერთი პრიორიტეტული მიზანია. იგი სწავლების ყველა საფეხურს და საგანს ეხება, მათ შორის ინგლისურსაც. ინგლისურის გაკვეთილი უფრო მეტად მიმზიდველი ხდება მოსწავლეებისათვის, როდესაც იგი ინტეგრირებულია ისტ-თან. სხვადასხვა ისტ რესურსის გამოყენება: ვიდეო და აუდიო მასალა, პრეზენტაციები და სხვადასხვა საიტები ონლაინში სამუშაოდ სასურველი შედეგის განმაპირობებელია.

ნიმუშისათვის წარმოგიდგენთ მასალას, რომელიც ასახავს, თუ როგორ უწყობს ხელს ისტ რესურსის გამოყენება მოსწავლეებში ეროვნული სასწავლო გეგმით გათვალისწინებული გამჭოლი კომპეტენციების განვითარებას. ისტ-ის გამოყენებით მოსწავლეს უვითარდება ინფორმაციის დამოუკიდებლად მოპოვების, მართვის, დამუშავების, შეფასების და ანალიზის უნარი. გაგაცნობთ კონკრეტულ აქტივობებს რომლებიც ავითარებენ ზემოთ აღნიშნულ უნარებს.

მე გახლავართ ინგლისური ენის მასწავლებელი ჩემი აქტივობების მიზანი, რომლებიც განვახორციელე მეხუთე კლასში, გახლდათ:

ნამყო განუსაზღვრელი დროის პრაქტიკაში გამოყენება და მოსწავლეებში ტექნოლოგიური და კოლაბორაციული უნარების განვითარება.

მიზანი შესაბამისობაშია ესგ საგნობრივი პროგრამის შედეგებთან და ინდიკატორებთან კერძოდ:

უცხ.დ.III.3. მოსწავლეს შეუძლია მოსმენილი ილუსტრირებული აღწერითი/ნარატიული ხასიათის ტექსტების გაგება;

უცხ.დ.III.6. ილუსტრირებული ტექსტების გაგება და მათში ინფორმაციის მოძიება. მოსმენისას დამუშავებულ ტექსტში ნაცნობი სიტყვების მოძიება წინასწარ მიცემული ინსტრუქციის მიხედვით;

უცხ.დ.III.8. მარტივი წერითი კომუნიკაციის განხორციელება. აფორმებს ნახატებს /ილუსტრაციებს წარწერებით).

1 აქტივობა – გაკვეთილი იწყება გამოწვევით, მოსწავლეებს ვაჩვენებ ზღაპრის გმირის სურათს და ისინი ინგლისურად ამბობენ ნებისმიერ სიტყვას, რაც სურათის დანახვისას ახსენდებათ. მეტი თვალსაჩინოებისათვის მოსწავლეების მიერ დასახელებულ სიტყვებს ვაგროვებთ დაფაზე. ამ აქტივობის შედეგად მოსწავლეები ხვდებიან, რომ გაკვეთილი უკავშირდება მულტფილმის გმირებს.

2 აქტივობა – მოსწავლეები უყურებენ ანიმაციურ ფილმს “Jack and the beanstalk” (ანიმაციური ფილმი მოძიებულია ბრიტანეთის საბჭოს ვებგვერდზე) და ცდილობენ დაიმახსოვრონ მოქმედი გმირების სახელები. მულტფილმის დასრულების შემდეგ ბავშვები პასუხობენ შეკითხვებს:

– ვინ არის მთავარი გმირი?

–რა ჰქვია ჯეკის დედას?

–ვინ არიან მულტფილმის პერსონაჟები?

ამის შემდეგ მოსწავლეები თითო წინადადებით აალაპარაკებენ მულტფილმის პერსონაჟებს.

3 აქტივობა – მოსწავლეები კითხულობენ ილუსტრირებულ ტექსტს ” Jack and the beanstalk” და ტექსტში ხაზგასმით ნიშნავენ ზმნებს (ტექსტში ზმნები მოცემულია ნამყო განუსაზღვრელ დროში). ჩამოწერენ მათ დაფაზე. მოსწავლეებმა გაკვეთილის ბოლოს უნდა შეძლონ წინადადებების ჩამოყალიბება წარსულ დროში. შესაბამისად ამ აქტივობით ისინი კიდევ ერთხელ აკვირდებიან მოქმედებისა და მდგომარეობის გამომხატველ სიტყვებს.

4 აქტივობა – პერსონაჟების ალაპარაკება – სპეციალური პროგრამის მეშვეობით.

(იხილეთ ლინკი: http://www.pimpampum.net/bubblr) მოსწავლეები მუშაობენ ონლაინში. მოსწავლეები მოიძიებენ მულტფილმის გმირების სამ სურათს, ზემოთ აღნიშნული პროგრამის მეშვეობით, ზედ დაასვამენ ბუშტს და შიგნით ჩაწერენ წინადადებას იმ ზმნების გამოყენებით, რომლებიც ტექსტში მონიშნეს. მოსწავლეები თავიანთ ნამუშევრებს აარქივებენ. ამის შემდეგ თითოეულ მოსწავლეს ევალება, სახლში გაეცნოს თანაკლასელის ნამუშევარს და დატოვოს კომენტარი. ამ აქტივობით მოსწავლეები პრაქტიკაში იყენებენ იმ ცოდნას, რომელიც შეიძინეს გაკვეთილის მსვლელობისას. ისტ-ის გამოყენება მათ სამუშაოს უფრო საინტერესოსა და სახალისოს ხდის.

აქტივობების შედეგად ჩვენ გვაქვს მოსწავლის მიერ შექმნილი თვალსაჩინოება, მოძიებული და წარწერით გაფორმებული ნახატი. ამ აქტივობებმა ასევე ხელი შეუწყო თანამშრომლობისა და ტექნოლოგიების გამოყენებას. მათ განუვითარდათ:

ინფორმაციის დამოუკიდებლად დამუშავების უნარი – ანიმაციური ფილმის ნახვის შემდეგ მათ უკეთ გაიგეს ტექსტი;

ძიების უნარი – მოიძიეს მულტფილმის გმირების ფოტოები;

მართვის უნარი – აალაპარაკეს პერსონაჟები, რომელთა ტექსტის რედაქტირებაც შეუძლიათ ნებისმიერ დროს;

გაანალიზების უნარი – მოსწავლეები გაეცვნენ თითოეული თანაკლასელის ნამუშევარს;

შეფასების უნარი – მოსწავლეებმა დაწერეს კომენტარი თანაკლასელთა ნამუშევრებზე.

ინფორმაციულ საკომუნიკაციო ტექნოლოგიები გვაძლევს იმის გაკეთების საშუალებას, რაც შეუძლებელია მის გარეშე და თან ძალიან მოკლე დროში.

გამოყენებული ლიტერატურა:

წიგნები

English World, Marry Bowen and Liz Hocking- Macmillan

ვებგვერდები

http://www.pimpampum.net/bubblr

http://learnenglishkids.britishcouncil.org/en/short-stories/jack-and-the-beanstalk

PowerPoint პრეზენტაცია და სახალისო გარემო ინგლისური ენის გაკვეთილზე

საგანმანათლებლო ტექნოლოგიების გამოყენებამ ენის გაკვეთილის დინამიკა ძირეულად შეცვალა. მასწავლებლები სულ უფრო მეტად იყენებენ ტექნოლოგიებს ენის ოთხივე მიმართულების სწავლებისას. ტექნოლოგიების გამოყენება მოსწავლეთა ინტერესის გაღვივებასა და გაკვეთილის მრავალფეროვანი აქტივობებით გამდიდრებას უწყობს ხელს. საპრეზენტაციო პროგრამები, როგორიცაა PowerPoint (Microsoft) და Keynote (Apple Mac) თანამედროვე სამყაროში საკმაოდ პოპულარულ ინსტრუმენტებად იქცა. თუმცა ამ პროგრამებს უფრო მეტად აკადემიურ გარემოში მიმართავენ, სადაც აუდიტორია შედარებით პასიური და მშვიდია. მაგალითად,  უნივერსიტეტებში ლექციების ან კონფერენციებზე პრეზენტაციების წარსადგენად. ბოლო პერიოდში საგაკვეთილო პროცესში, და კონკრეტულად ენის გაკვეთილზე, ფართოდ დაიწყეს მასწავლებლებმა ზემოთ ნახსენები პროგრამების, განსაკუთრებით კი PowerPoint-ის გამოყენება.

უნდა აღინიშნოს, რომ ხშირ შემთხვევაში მასწავლებლები არასწორად იყენებენ PowerPoint-ს, რაც გაკვეთილს პასიურ ლექციად, მასწავლებელზე ორიენტირებულ პროცესად გარდაქმნის. თუმცაღა, თუკი სწორად დავგეგმავთ აქტივობებს და მართებულად გამოვიყენებთ, PowerPoint შეიძლება განსაკუთრებულად საინტერესო  დამხმარე ინსტრუმენტად ვაქციოთ ინტერაქციული გაკვეთილის ჩატარებისათვის, სადაც წახალისდება თანამშრომლობით სწავლება  და მოსწავლეთა მოტივაცია  ენის შესწავლაზე ორიენტირებული დავალებების შესრულებისას.

ყველაზე ხშირად მასწავლებლები PowerPoint-ს მიმართავენ, როდესაც ისინი მოსწავლეებს წარუდგენენ  ლექსიკურ ერთეულებს, გრამატიკულ სტრუქტურებს, ფუნქციურ გამოთქმებს.  გაგაცნობთ PowerPoint -ის რამდენიმე განსხვავებულ გამოყენებას, რაც მიზნად ისახავს  ინფორმაციის არა პირდაპირ, სწორხაზოვან  ტრანსფერს კომპიუტერიდან სტუდენტების ტვინისკენ, არამედ წარმოადგენს მეთოდს, რომელიც უზრუნველყოფს ენის კომუნიკაციურ ათვისებას, მაქსიმალურ ინტერაქციას და მოსწავლეთა ჩართულობას.

საგულისხმოა ის ფაქტიც, რომ ქვემოთ წარმოდგენილი იდეებიდან ზოგიერთის განხორციელება მასწავლებელს საპრეზენტაციო პროგრამების გარეშეც შეუძლია, დაფის ან ამობეჭდილი სამუშაო ფურცლების გამოყენებით, თუმცა PowerPoint პროგრამა მათ განსხვავებულ ელფერს სძენს. კერძოდ, ინსტრუქციიდან კონკრეტულ დავალებაზე გადასვლა უფრო მოქნილია და მოსწავლეთა ყურადღება და ფოკუსირების დონე საგრძნობლად ამაღლებულია, რაც მასალის უკეთ ათვისებას უზრუნველყოფს.

1. ნელი „გამოაშკარავება“

გუნდური თამაში

მიზანი: ნასწავლი ლექსიკის გამეორება/გამტკიცება

აქტივობისათვის მომზადება:

ჩამოტვირთეთ სურათები, რომელზეც გამოსახული იქნება ნასწავლი ლექსიკური ერთეულები. მაგალითად, ავეჯის ამსახველი სურათები. მოათავსეთ ერთი სურათი ერთ სლაიდზე და დაფარეთ თითოეული სურათი 20-25 კვადრატით. განალაგეთ კვადრატები ისე, რომ თითოეულ დაწკაპუნებაზე ერთი კვადრატი გაქრეს. ამგვარად დაფარული სურათი შეგეძლებათ ნელ-ნელა „გამოააშკარავოთ“.

აქტივობა:

ამ თამაშისათვის მოსწავლეები დაყავით ჯგუფებად (თითოეულ ჯგუფში არაუმეტეს 5 მოსწავლე). თითო ჯერზე თითოეული ჯგუფიდან მხოლოდ ერთი მოსწავლე დგება ფეხზე. ისინი უყურებენ ეკრანს, სადაც სურათი ნელ-ნელა იწყებს „გამოაშკარავებას“. მოსწავლე, რომელიც პირველად წამოიძახებს სურათზე გამოსახულ საგანს სწორად (მაგ: „მაგიდა“),გუნდს ქულას მოუტანს.

2. სწრაფი გამეორება (drill)

გაბმით მეტყველებისა (fluency) და გრამატიკის სწავლებისას გამოსაყენებელი აქტივობა.

აქტივობისათვის მომზადება:

თავდაპირველად დაწერეთ გაკვეთილის მიზნის შესაბამისად მინიშნებები 10 წინადადების შესადგენად. მაგალითად, თუ გაკვეთილის მიზანი წარსული მარტივი დროის სწავლებაა, დაწერეთ ამგვარი მინიშნებები:  “yesterday/TV”  ან “this morning/breakfast”. თითოეული მინიშნება უნდა გამოჩნდეს ორწამიანი ინტერვალით. (ეს შეგიძლიათ მართოთ “entrance effect” საშუალებით PowerPoint-ის გამოყენებისას).

აქტივობა:

მოსწავლეები მუშაობენ წყვილებად და უყურებენ ეკრანს. როგორც კი თითოეული მინიშნება გამოჩნდება, ერთი მოსწავლე ამბობს სრულ წინადადებას. მაგალითად, თუ მინიშნება იყო “yesterday/TV” , მოსწავლე ამბობს: “Yesterday I watched TV”. მეორე მოსწავლე უსმენს და შეცდომის დაფიქსირების შემთხვევაში ინიშნავს დაშვებულ შეცდომას. რამდენადაც მინიშნებები ავტომატურად ჩნდება 2-წამიანი ინტერვალებით, მოსწავლეები იძულებულნი არიან საკუთარი წინადადებები ჩამოაყალიბონ რამდენადაც შესაძლებელია სწრაფად.

3. შარადები

ეს კონკრეტული აქტივობა წარმოადგენს საკმაოდ პოპულარული აქტივობის ვარიაციას, რომელსაც ძირითადად მოთელვისთვის ვიყენებთ (warmer).

აქტივობისათვის მომზადება:

სლაიდზე დაწერეთ სიტყვები ან ფრაზები, რომელთა ახსნა ჟესტური ენითაა შესაძლებელი. გაკვეთილის სამიზნე ენიდან გამომდინარე, ეს შეიძლება იყოს პროფესიების, სპორტის, თავისუფალი დროის აქტივობების ან ნებისმიერი სხვა კატეგორიის ამსახველი ლექსიკური ერთეულები.

აქტივობა:

მოსწავლეებს ვაჯგუფებთ (ოთხი ან ხუთი მოსწავლე თითოეულ ჯგუფში). ერთი მოსწავლე უყურებს ეკრანს, დანარჩენებს თავი უდევთ მაგიდაზე იმგვარად, რომ ვერ დაინახონ ეკრანზე გამოსახული სიტყვა. მასწავლებელი აჩვენებს ერთ სიტყვას, მაგალითად: „ტენისის თამაში“. შემდეგ სიტყვა გაქრება ეკრანიდან, ფეხზე მდგომი მოსწავლე მეგობრებს უხსნის სიტყვას მიმიკებითა და ჟესტებით. გუნდი, რომელიც პირველი გამოიცნობს სიტყვას, იღებს ქულას. გუნდის ყველა მოსწავლე რიგრიგობით ხსნის თითო სიტყვას.

4. „არ მითხრა სიტყვა …“

აქტივობის მიზანია ზეპირმეტყველების განვითარება.

აქტივობისათვის მომზადება:

მოამზადეთ სლაიდი, რომელზეც თავმოყრილია საშუალოდ 8-10 სიტყვა ერთი კონკრეტული თემის მიხედვით. მაგალითად: ქვეყნები, სასკოლო საგნები, ტანსაცმელი და ა. შ.

ყველა ეს სიტყვა ეკრანზე ერთდროულად ჩანს. ასევე, შექმენით მეორე სლაიდი იმავე პრინციპით. მაგალითად, თუ პირველ სლაიდზე არის ქვეყნები: კანადა, ტაილანდი, ჩინეთი და ა.შ, მეორე სლაიდზე შესაძლოა განვათავსოთ მექსიკა, საფრანგეთი, დიდი ბრიტანეთი და ა.შ.

აქტივობა:

მოსწავლეები სხდებიან წყვილებად: მოსწავლე A და მოსწავლე B ერთმანეთის პირისპირ. მოსწავლე B ზურგით ეკრანთან, ისე რომ ეს უკანასკნელი ვერ ხედავს სიტყვებს. ეკრანზე ჩნდება პირველი სლაიდი. მოსწავლე A ირჩევს ნებისმიერ სიტყვას ჩამონათვალიდან და აღწერს მას იმგვარად, რომ მეორე მოსწავლემ შეძლოს მისი გამოცნობა. მაგალითად: „შენ შეგიძლია ამ ქვეყანაში ნახო ბიგ ბენი (Big Ben)“. მოსწავლე B უსმენს და ამბობს „დიდი ბრიტანეთი“. წყვილებს აქვთ 2 წუთი, რომ გამოიცნონ რაც შეიძლება მეტი სიტყვა. ორი წუთის გასვლის შემდეგ ისინი უცვლიან ერთმანეთს ადგილს და აკეთებენ იმავე აქტივობას მეორე სლაიდზე გამოსახულ სიტყვებზე.

5. მეხსიერების ტესტი

ამ აქტივობის მიზანია წერის უნარის განვითარება ნანახი ვიდეოკლიპის ან მოკლე ფილმის დამახსოვრების საფუძველზე.

აქტივობის მომზადება:

მოამზადეთ მაქსიმუმ ერთწუთიანი ვიდეოკლიპი. ვიდეო შესაძლებელია მოიძიოთ You Tube-ზე და შემდეგ ჩადოთ პრეზენტაციის ფორმატში (სლაიდში).

აქტივობა:

მოსწავლეები მუშაობენ წყვილებად. დააველეთ მოსწავლეებს, უყურონ ვიდეოს ყურადღებით. ამის შემდეგ ისინი იღებენ კალმებს და წერენ წინადადებებს ნანახი ფილმის შესახებ. მათ შესაძლოა აღწერონ პერსონაჟები, გარემო, მოქმედება და ა.შ. მიეცით მათ გარკვეული დროის ლიმიტი. ამ ლიმიტის ამოწურვის შემდეგ მოსწავლეები ცვლიან ფურცელს გვერდით მჯდომ მოსწავლესთან. აჩვენეთ ვიდეო მათ განმეორებით. მოსწავლეები ასწორებენ მათი მეგობრის მიერ დაწერილ წინადადებებს. წერის უნარის განვითარებაზე დამატებითი მუშაობის მიზნით, შესაძლებელია მოსწავლეები ამუშაოთ  შეცდომების შესწორებაზე და შემდეგ გადააწერინოთ უკვე გასწორებული წინადადებები.

6. დიალოგი

ამ აქტივობის საშუალებით მოსწავლეები შეძლებენ სასაუბრო ენის დახვეწას.

აქტივობის მომზადება:

სახელმძღვანელოებში ყოველთვის არის მოცემული დავალებები, რომელთა მიზანიც სასაუბრო ენის დახვეწაა. ამ დავალებებზე დაყრდნობით მოსწავლეები წყვილებში ადგენენ დიალოგს და გაითამაშებენ მას. იგივე დავალება უფრო საინტერესო ფორმით შესაძლებელია მოსწავლეებს შევთვაზოთ PowerPoint-ის მეშვეობით. მასწავლებელი წერს დიალოგს სლაიდზე და ფარავს სიტყვებს შავი მართკუთხედებით. მართკუთხედები სლაიდზე მაუსის დაწკაპუნების შედეგად გამოჩნდება.

აქტივობა:

მოსწავლეები მუშაობენ წყვილებად. ისინი კითხულობენ ეკრანზე გამოსახულ  დიალოგს სრულად. ერთხელ წაკითხვის შემდეგ მასწავლებელი ფარავს გარკვეულ სიტყვებს შავი მართკუთხედებით. მოსწავლეები გაითამაშებენ დიალოგს და აღადგენენ დაფარულ სიტყვებს მეხსიერებით. თანდათანობით უფრო მეტი სიტყვა იმალება და ბოლოს მთელი დიალოგი „შავდება“. მოსწავლეები მეხსიერებიდან სრულ დიალოგს აღადგენენ.

როგორც ზემოთ განხილული აქტივობებიც ცხადყოფს, საპრეზენტაციო პროგრამის (PowerPoint) კრეატიული გამოყენებით შესაძლებელია  ინგლისური ენის გაკვეთილზე მრავალრიცხოვანი კლასი გარდავქმნათ შეკრულ, ფოკუსირებულ აუდიტორიად. ამგვარი აქტივობების ერთ-ერთი დადებითი მხარე ისიც არის, რომ არ დაგჭირდებათ წინასწარ მოამზადოთ და გადაიღოთ სამუშაო ფურცლები. ასევე, გაქვთ შესაძლებლობა, შეცვალოთ აქტივობების შინაარსი და მიმდინარეობის პროცესში მოარგოთ ის მოსწავლეთა საჭიროებებს, ერთხელ მომზადებული აქტივობა გამოიყენოთ სხვადასხვა კლასში სხვადასხვა დროს.  ამ პროგრამის ასათვისებლად გაწეული ძალისხმევა ნამდვილად ღირს იმ ეფექტად, რასაც მისი საკლასო ოთახში გამოყენებით მიიღებთ.