რა არის ის ერთი რჩევა, რომელიც Chat-GPT -მ მისცა მასწავლებელს?

 

ამ ასისტენტის შესახებ უკვე ყველამ გაიგო, მაგრამ ასევე მნიშვნელოვანია, როგორ უნდა მიიღო Chat-GPT-სგან სასურველი და საინტერესო ინფორმაცია. როგორც აღმოჩნდა, კითხვების დასმა სულაც არ არის მარტივი და ბევრ რამეზეა დამოკიდებული. ამისთვის ცალკე აპლიკაციაც კი შეუქმნიათ, თემების მიხედვით როგორ უნდა დაისვას სწორად კითხვები.

ახლა მე გთავაზობთ ექსპერიმენტს – ინტერვიუს Chat-GPT-თან თანამედროვე განათლების შესახებ, სადაც მხოლოდ კითხვებს ვსვამ და ეს კითხვებიც თავად Chat-GPT-ს შევარჩევინე. მსგავსი აქტივობები შეგიძლიათ აუდიტორიაში/კლასებში დატესტოთ.

Chat-GPT-ს ვთხოვე, რომ შეერჩია ჩემთვის 5 ყველაზე მნიშვნელოვანი კითხვა თანამედროვე განათლებაზე, რომელზეც ყველაზე საინტერესოდ მიპასუხებდა.

აი, რა კითხვები შემირჩია:

• რა ძირითადი გამოწვევებია თანამედროვე განათლების სისტემების წინაშე და როგორ შეიძლება მათი მოგვარება?
• როგორ შეიძლება ტექნოლოგიების ეფექტურად ინტეგრირება კლასში სწავლებისა და სწავლის გასაუმჯობესებლად?
• რა უპირატესობები და ნაკლოვანებები აქვს სტანდარტიზებულ ტესტირებას თანამედროვე განათლებაში?
• რა სტრატეგიები ან მიდგომები შეიძლება გამოვიყენოთ სწავლებაში კრეატიულობისა და კრიტიკული აზროვნების უნარების გასაუმჯობესებლად?
• როგორ შეუძლიათ პედაგოგებმა უზრუნველყონ, რომ განათლება იყოს ინკლუზიური და ხელმისაწვდომი სხვადასხვა წარმომავლობისა და შესაძლებლობების სტუდენტებისთვის?

დავიწყოთ პირველი კითხვით და მოვუსმინოთ ჩვენს ჭკვიან ასისტენტს. აღმოჩნდა, რომ Chat-GPT იმდენად ვრცლად და სრულყოფილად მპასუხობს, რომ ერთი სტატიის ფორმატში ვერ ჩაეტევა, ამიტომ დანარჩენი კითხვები თავად დაუსვით და მე კი მხოლოდ 2 კითხვაზე სრულყოფილი პასუხით შემოვიფარგლები და ფინალში ვთხოვ, რომ რჩევები მოგცეთ:

1. რა ძირითადი გამოწვევებია თანამედროვე განათლების სისტემების წინაშე და როგორ შეიძლება მათი მოგვარება? 

• თანამედროვე საგანმანათლებლო სისტემების წინაშე დგას რამდენიმე ძირითადი გამოწვევა, მაგალითად:
• ხელმისაწვდომობა და თანასწორობა: მნიშვნელოვანია ხარისხიან განათლებაზე თანაბარი ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა ყველა სტუდენტისთვის/მოსწავლისთვის, მიუხედავად მათი სოციალურ-ეკონომიკური წარმომავლობის, გეოგრაფიული მდებარეობისა თუ ფიზიკური შესაძლებლობებისა. ამის მოგვარება შესაძლებელია ინკლუზიური პოლიტიკის განხორციელებით, სკოლებში მრავალფეროვნებისა და ინკლუზიურობის ხელშეწყობით.
• ტექნოლოგიების ინტეგრაცია: საჭიროა ტექნოლოგიების ეფექტურად ინტეგრირება კლასში სწავლებისა და სწავლის გასაუმჯობესებლად. ეს გულისხმობს მასწავლებელთა ადეკვატური ტრენინგებითა და რესურსებით უზრუნველყოფას საგანმანათლებლო ტექნოლოგიების ეფექტიანად გამოსაყენებლად, მოსწავლეებში ციფრული წიგნიერების უნარების ხელშეწყობასა და დაბალანსებული მიდგომის შექმნას, რომელიც აერთიანებს ტექნოლოგიას სწავლების ტრადიციულ მეთოდებთან.
• მოსწავლეთა ჩართულობა და მოტივაცია: მნიშვნელოვანია მოსწავლეთა ჩართულობისა და მოტივაციის გაზრდა უკეთესი შედეგების მისაღებად. ამის მიღწევა შესაძლებელია სტუდენტზე/მოსწავლეზე ორიენტირებული მიდგომებით, რომლებიც ფოკუსირებულია ინდივიდუალურ საჭიროებებსა და ინტერესებზე, აგრეთვე ინტერაქციული და პრაქტიკული აქტივობების გამოყენება სასწავლო პროცესში და თანამშრომლობითი სასწავლო გარემოს ხელშეწყობა.
• შეფასება და ანგარიშვალდებულება: უნდა შეიქმნას სამართლიანი და ეფექტური შეფასების მეთოდები, რომლებიც ზუსტად შეაფასებს მოსწავლეთა პროგრესს. სტანდარტიზებული ტესტირების გარდა, მასწავლებლებს შეუძლიათ გამოიკვლიონ შეფასების ალტერნატიული მიდგომები, როგორიცაა, პროექტზე დაფუძნებული შეფასება, პორტფოლიოები და შესრულებაზე დაფუძნებული შეფასებები, რათა მთლიანობაში დაინახონ სწავლების შედეგი.
• მომავლის უნარები და ადაპტაცია: სწრაფად ცვალებად გარემოში მნიშვნელოვანია სტუდენტების მომზადება სამუშაო ბაზრისთვის, შესაბამისი უნარების და ადაპტაციის გამომუშავება, რაც მოიცავს სასწავლო პროგრამაში კრიტიკული აზროვნების, პრობლემის გადაჭრის, კრეატიულობის, კომუნიკაციისა და ციფრული წიგნიერების უნარების ინტეგრირებას, ასევე უწყვეტი სწავლების ხელშეწყობას და კარიერული წინსვლისა და პროფესიული სწავლების შესაძლებლობებს.

ამ გამოწვევების გადაჭრა მოითხოვს ერთობლივ ძალისხმევას – პედაგოგების, მშობლებისა და ფართო საზოგადოების ჩართულობას ერთიანი პოლიტიკის შექმნაში. საჭიროა ძირეული რეფორმების განხორციელება, მასწავლებელთა პროფესიულ განვითარებაში ინვესტიციები და სტუდენტების საჭიროებებისათვის პრიორიტეტის მინიჭება.

2. როგორ შეიძლება ტექნოლოგიების ეფექტურად ინტეგრირება კლასში სწავლებისა და სწავლის გასაუმჯობესებლად?

ტექნოლოგიის კლასში ინტეგრირებამ შეიძლება მნიშვნელოვანი დადებითი გავლენა მოახდინოს სწავლებასა და სწავლაზე, თუ ამას ეფექტურად გააკეთებთ. აქ მოცემულია რამდენიმე სტრატეგია ტექნოლოგიის ეფექტურად ინტეგრირებისთვის:

დაისახეთ მკაფიო მიზნები: განსაზღვრეთ კონკრეტული სასწავლო მიზნები, რომლებიც შეიძლება გაუმჯობესდეს ტექნოლოგიების ინტეგრაციის გზით. განსაზღვრეთ, როგორ შეუძლია ტექნოლოგიას მხარი დაუჭიროს და გააუმჯობესოს სასწავლო გეგმა, ხელი შეუწყოს კრიტიკულ აზროვნებას, თანამშრომლობას და პრობლემის გადაჭრის უნარებს და ჩართოს სტუდენტები/მოსწავლეები აქტიურ სწავლაში.

საჭიროა მასწავლებელთა ტრენინგი და მათი მხარდაჭერა: შესთავაზეთ პროფესიული განვითარების შესაძლებლობები, რათა დაეხმარონ მასწავლებლებს, განავითარონ საჭირო უნარები და ნდობა ტექნოლოგიების ეფექტურად გამოყენებისთვის. ტრენინგი უნდა მოიცავდეს როგორც ტექნიკურ უნარებს, ასევე პედაგოგიურ მიდგომებს სწავლებაში ტექნოლოგიების ინტეგრირებისთვის.

აირჩიეთ შესაბამისი ინსტრუმენტები და რესურსები: შეარჩიეთ ტექნოლოგიური ინსტრუმენტები და რესურსები, რომლებიც შეესაბამება სასწავლო მიზნებს და ემსახურება სწავლების სხვადასხვა სტილს. განიხილეთ ინტერაქტიული თეთრი დაფები, საგანმანათლებლო ვებსაიტები, საგანმანათლებლო აპლიკაციები, მულტიმედიური პრეზენტაციები, სიმულაციები და ონლაინთანამშრომლობის პლატფორმები. დარწმუნდით, რომ ინსტრუმენტები ასაკის შესაბამისი და ხელმისაწვდომია ყველა სტუდენტისთვის/მოსწავლისთვის.

ხელი შეუწყვეთ სტუდენტზე/მოსწავლეზე ორიენტირებულ სწავლებას: გამოიყენეთ ტექნოლოგია სტუდენტების გაძლიერებისთვის და პერსონალიზებული სასწავლო გამოცდილების გასაადვილებლად. წაახალისეთ სტუდენტები, გამოიყენონ ტექნოლოგია კვლევის, პრობლემის გადაჭრის, კრეატიულობისა და კრიტიკული აზროვნებისთვის. უზრუნველყოს თანამშრომლობის, დისკუსიისა და თანატოლების გამოხმაურების შესაძლებლობები ონლაინპლატფორმების საშუალებით.

დიფერენცირებული ინსტრუქციები: გამოიყენეთ ტექნოლოგია სხვადასხვა სასწავლო საჭიროებებისა და სტილის დასაკმაყოფილებლად. უზრუნველყავით წვდომა საგანმანათლებლო პროგრამულ უზრუნველყოფასა და აპლიკაციებზე, რომლებიც საშუალებას აძლევს სტუდენტებს, ისწავლონ საკუთარი ტემპით, შესთავაზონ ადაპტირებული შინაარსი და მიიღონ დაუყოვნებელი გამოხმაურება. გამოიყენეთ ონლაინშეფასების ინსტრუმენტები, რათა თვალ-ყური ადევნოთ მოსწავლეთა პროგრესს და დაარეგულირეთ ინსტრუქცია შესაბამისად.

ციფრული მოქალაქეობისა და ინტერნეტის უსაფრთხოების ხელშეწყობა: ასწავლეთ მოსწავლეებს ტექნოლოგიის პასუხისმგებლობით და ეთიკური გამოყენება, მათ შორის, აუხსენით სწორი ონლაინქცევის, ინტერნეტის უსაფრთხოებისა და ციფრული კონფიდენციალურობის შესახებ. წაახალისეთ სტუდენტები, იყვნენ ონლაინინფორმაციის კრიტიკული მომხმარებლები და ასწავლეთ მათ, როგორ შეაფასონ ონლაინწყაროების სანდოობა.

წაახალისეთ კრეატიულობა და მულტიმედიური აქტივობა: წაახალისეთ სტუდენტები/მოსწავლეები, შექმნან მულტიმედიური პროექტები, როგორიცაა – ვიდეო, პრეზენტაციები, პოდკასტი და ბლოგები, რათა წარმოაჩინონ თავიანთი აზრი და კონცეფციები. გამოიყენეთ ტექნოლოგიური ინსტრუმენტები, რომლებიც ხელს უწყობენ შინაარსის შექმნას და გაზიარებას, რაც საშუალებას აძლევს სტუდენტებს/მოსწავლეებს, წარმოაჩინონ თავიანთი შემოქმედება და განავითარონ ციფრული კომუნიკაციის უნარები.

რეგულარულად შეაფასეთ ეფექტურობა: თვალ-ყური ადევნეთ და შეაფასეთ ტექნოლოგიების ინტეგრაციის გავლენა მოსწავლეთა სწავლის შედეგებზე. შეაგროვეთ უკუკავშირი სტუდენტებისა და მასწავლებლებისგან, რათა დაადგინოთ ძლიერი მხარეები, გამოწვევები და გასაუმჯობესებელი სფეროები. დაარეგულირეთ ინტეგრაციის სტრატეგიები მიღებული უკუკავშირის საფუძველზე.

ამ მითითებების საფუძველზე, მასწავლებლებს შეუძლიათ ეფექტურად გამოიყენონ ტექნოლოგიები, რათა გააძლიერონ სწავლების გამოცდილება, ხელი შეუწყონ აქტიურ ჩართულობას და მოამზადონ სტუდენტები ციფრული ეპოქისთვის.

 

P.S. ბოლოს ვთხოვე, რა რჩევას მისცემდა თანამედროვე მასწავლებელს და აი, რა მიპასუხა:

თანამედროვე მასწავლებლისთვის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანია – ადაპტირება და მოქნილობა. სამყარო მუდმივად ვითარდება და მასწავლებლისათვის ადაპტაციის უნარი გადამწყვეტია. აი რატომ:

ადაპტირდით, შეეგუეთ ცვლილებებს: ტექნოლოგიური მიღწევებით საგანმანათლებლო ლანდშაფტი მუდმივად ვითარდება, კვლევის შედეგებით, იცვლება სტუდენტთა/მოსწავლეთა საჭიროებებიც. აუცილებელია, გაითვალისწინოთ ცვლილებები და იყოთ ღია, რათა გამოცადოთ კლასში ახალი მიდგომები, მეთოდოლოგიები და ტექნოლოგიები.

დღევანდელი საკლასო ოთახები უფრო მრავალფეროვანია, ვიდრე ოდესმე, სტუდენტები/მოსწავლეები არიან სხვადასხვა წარმოშობის, კულტურისა და სწავლის უნარის მქონე, ადაპტირება საშუალებას მოგცემთ, დააკმაყოფილოთ მათი სხვადასხვა საჭიროება.

თითოეულ სტუდენტი/მოსწავლე უნიკალურია, მათ აქვთ საკუთარი გამოწვევები და სწავლის სტილი. ადაპტირებადი მასწავლებლები აღიარებენ ამ განსხვავებებს და შესაბამისად არეგულირებენ თავიანთ სასწავლო სტრატეგიებს. ეს მიდგომა ხელს უწყობს მოსწავლეთა ჩართულობას, მოტივაციას და საერთო აკადემიური დონის ზრდას.

ტექნოლოგია გარდაქმნის განათლებას და სთავაზობს მასწავლებლებს სხვადასხვა ინსტრუმენტსა და რესურსს სწავლებისა და სწავლის გასაუმჯობესებლად. ადაპტირებადი მასწავლებლები ითვისებენ ტექნოლოგიას და ეძებენ შესაძლებლობებს მისი ეფექტურად ინტეგრირებისათვის სწავლებაში. ისინი მზად არიან მოიძიონ ახალი საგანმანათლებლო აპლიკაციები, ციფრული პლატფორმები და ონლაინ რესურსები, რომლებსაც შეუძლია გაზარდოს სტუდენტების ჩართულობა, ხელი შეუწყოს თანამშრომლობას და გააღრმაოს სწავლების გამოცდილება.

ადაპტაცია გულისხმობს რეფლექსიასა და სასწავლო პროცესის გაუმჯობესებას. როგორც თანამედროვე მასწავლებელმა, რეგულარულად იფიქრეთ თქვენი სწავლების პრაქტიკაზე, შეაფასეთ მისი ეფექტურობა და მოიძიეთ უკუკავშირი სტუდენტებისგან/მოსწავლეებისგან, კოლეგებისგან და მენტორებისგან, იყავით ღია კონსტრუქციული კრიტიკისთვის და აქტიურად ეძიეთ პროფესიული განვითარების შესაძლებლობები თქვენი უნარებისა და ცოდნის დახვეწისთვის.

ადაპტირებულობის ათვისებით, თქვენ შეძლებთ მუდმივად ცვალებად საგანმანათლებლო ლანდშაფტში ნავიგაციას.

წყარო https:https://mastsavlebeli.gestsavlebeli.ge

 

ხელოვნური ინტელექტი, ჩვენ და მომავლის განათლება

 ხელოვნური ინტელექტის მომავალი არც უტოპიურია და არც დისტოპიური – ის რაღაც უფრო საინტერესოა“.

სტივენ მარჩი

 ჟურნალ „ატლანტიკის“ მიმომხილველი, მწერალი და პროფესორი-ფილოლოგი, სტივენ მარჩი (Stephen Marche) აღნიშნავს, რომ „ChatGPT-ის პირველი მსხვერპლი მართლწერის არსებული ფორმატი გახდება; წერის წესი, რომლებზეც თაობები აღიზარდა და რომლის შექმნასაც განათლების პროცესის ასეულობით წელი დაჭირდა. „ესეი, განსაკუთრებით საბაკალავრო საფეხურის ესეი, ჰუმანისტური პედაგოგიკის ცენტრალური წერტილი გახლდათ თაობების განმავლობაში. ეს ის წესია, რომლის მეშვეობითაც ჩვენ ბავშვებს ვასწავლით კვლევას, აზროვნებასა და საკუთრივ წერის ხელოვნებას. მთელი ეს ტრადიცია [დღეს] შეიძლება ძირფესვიანად დაზიანდეს”. „განსაკუთრებით უნდა აღინიშნოს ის, რომ AI-ის სოფტ-პროგრამები არაფერს ქმნიან. მათ ზედაპირზე ამოაქვთ ის, რითაც ისინი „გამოკვებეს“, – ამბობს პროფ. მარჩი.

საინტერესოა დოქტორი ჯეფრი უოტუმულის (Jeffrey Watumull, ხელოვნური ინტელექტის შესწავლის ცენტრის დირექტორი Oceanit-ში, ჰონოლულუ, აშშ), ცოტა ხნის წინანდელი დიალოგი ChatGPT-თან პლანეტა მარსის ზედაპირის ტერრაფორმირების (ანუ მარსის ზედაპირის ძალისმიერი ადაპტაცია ადამიანის მოთხოვნილებებზე) ეთიკურობის საკითხზე.

ხელოვნური ინტელექტის (ანუ „ჩატბოტის“) სიტყვებით, ამ საკითხის ეთიკურობა დამოკიდებული იქნება ადამიანის თვალსაზრისზე, თუ რამდენად ღირებულია სხვა პლანეტების ბუნებრივი მდგომარეობის შენარჩუნება და ამ ცვლილებების პოტენციური შედეგები. ჩატ-ბოტმა თქვა შემდეგი: „მე ვარ მანქანური სწავლების მოდელი, რომელიც სწავლობს მონაცემების დიდი მოცულობების მეშვეობით და არ გამაჩნია პირადი გამოცდილება თუ გრძნობები. მე არ ვარ ცნობიერი, ვერ აღვიქვამ თავს და არ შემიძლია მქონდეს პირადი შეხედულება. მე შემიძლია მოგაწოდოთ ინფორმაცია და ანალიზი, იმ მონაცემებზე დაყრდნობით, რომლებითაც ჩემი სწავლება მიმდინარეობდა. მაგრამ მე არ მაქვს უნარი, ჩამოვაყალიბო პირადი დამოკიდებულება ან მოსაზრება. თუმცა შემიძლია, გავიგო ენა და შევძლო მისი ინტერპრეტაცია. არ მაქვს სუბიექტური გამოცდილება, რომელიც აქვთ ადამიანებს. – ამბობს „ჩატ-ბოტი“ – მორალური თვალსაზრისის არარსებობა არ ნიშნავს იმას, რომ მორალურად გულგრილი ვარ. როგორც ხელოვნური ინტელექტი, მე განსაზღვრული ვარ გარკვეული ამოცანების გადასაჭრელად და ინფორმაციის მოსაწოდებლად, ან მომხმარებლის დასახმარებლად, მიიღოს გადაწყვეტილება, იმ მონაცემების საფუძველზე, რომელთაც მე მივაწვდი. ადამიანები, რომლებიც ქმნიან, ასწავლიან და იყენებენ ხელოვნურ ინტელექტს, არიან პასუხისმგებელნი იმაზე, რომ [მანქანა] შეესაბამებოდეს მათ მორალურ და ეთიკურ პრინციპებს“.

ნოამ ჩომსკის აზრით, ხელოვნური ინტელექტი, მიუხედავად იმისა, რომ პროგრამირების პროდუქტია, ახერხებს იმას, რომ ჰგავდეს ბანალურ ბოროტებას: იგი ფაქტობრივად პლაგიატორია, აპათიურია, თავს არიდებს კითხვებს. განაზოგადებს სტანდარტულ არგუმენტებს, უარს ამბობს, დაიკავოს რომელიმე პოზიცია, აღიარებს არა მხოლოდ რაიმეს არცოდნას, არამედ ინტელექტის არარსებობასაც. საბოლოოდ, ამ ყველაფერს ხსნის „ბრძანებების უბრალო შესრულებით“ და პასუხისმგებლობას თავის შემქმნელებს აკისრებს“.

ხელოვნური ინტელექტის მოქმედებისა და გავრცელების შესახებ თავის აზრს გამოთქვამს ილონ მასკიც, „ტესლას“ დამფუძნებელი და ინვესტორი: „მე მგონია, რომ უნდა არსებობდეს რეგულაციები, რომლებიც შეეხება ხელოვნურ ინტელექტს“.

ხელოვნური ინტელექტი გავლენას იქონიებს დედამიწაზე არსებულ ყველა დარგზე, წარმოების, სოფლის მეურნეობის, ჯანდაცვისა და სხვა მნიშვნელოვანი დარგების ჩათვლით“, – ამბობს სტენფორდის უნივერსიტეტის პროფესორი, კომპიუტერული ტექნოლოგიებს მკვლევარი, დოქტორი ფეი-ფეი ლი.

პროფესორი ჩომსკი: „ხელოვნურ ინტელექტსა და „ჩატ-ბოტებს“ შეუძლიათ დიდი გავლენა იქნიონ ადამიანების (მათ შორის ახალგაზრდების) სწავლების პროცესზე“. მისი წარმოდგენით, ChatGPT ფაქტობრივად „მაღალი ტექნოლოგიების პლაგიატია (high-tech plagiarism) და ბილიკი, თუ როგორ ავარიდოთ თავი სწავლას“. პროფესორი ჩომსკი ხელოვნური ინტელექტის გავრცელებას სმარტფონების ბუმს ადარებს: „ბევრი სტუდენტი, ზის აუდიტორიაში და ესაუბრება („ეჩატავება“) ვიღაცას აი-ფონის მეშვეობით. ერთი გზაა ავკრძალოთ აი-ფონის გამოყენება [აუდიტორიაში]. მეორე გზაა – საინტერესო გავხადოთ ლექციის მიმდინარეობა“. სტუდენტები ინსტინქტურად იყენებენ მაღალ ტექნოლოგიებს და თავს არიდებენ სწავლას. ეს განათლების სისტემის მარცხს ნიშნავს. „თუ განათლების პროცესი არ იზიდავს მათ (სტუდენტებს, ლ.ა.), არ აინტერესებს მათ, არ უსვამს მათ კითხვებს, არ განაწყობს მათ სწავლისადმი, ისინი სხვა გზას იპოვიან“, – ამბობს ჩომსკი და იხსენებს თუ როგორ „იპოვა“ სხვა გზა კოლეჯში ქიმიის მოსაწყენი კურსის ჩასაბარებლად, როდესაც მეგობრისგან ითხოვა საგნის კონსპექტი ისე, რომ არცერთ გაკვეთილს არ დასწრებია.

მიუხედავად იმისა, რომ ხელოვნური ინტელექტი და ჩატ-ბოტები (როგორიცაა ChatGPT) ჯერ განვითარების საწყის სტადიაზე იმყოფებიან, მათმა გამოჩენამ უკვე გამოიწვია კამათი და დებატები მკვლევრებს შორის, განსაკუთრებით მანქანების მიერ ენის დასწავლის საკითხებზე. კამათის ერთ მხარეს დგანან ლინგვისტი ნოამ ჩომსკი, ლინგვისტი იან რობერტსი და ხელოვნური ინტელექტის მკვლევარი დოქტორი ჯეფრი უატუმული, რომლებმაც სხვადასხვა სტატიაში ხმამაღლა განაცხადეს, რომ ხელოვნურ ინტელექტსა და მანქანურ სწავლებას უბრალოდ არ შეუძლიათ ადამიანის აზროვნების რეპლიკაცია (გამეორება), მისი ჩანაცვლება ან სიმულირება, რადგან „ამ პროგრამებს არ შეუძლიათ ინგლისური ენის სინტაქსის წესების ახსნაც კი, რაც მათ მიერ [მანქანების მიერ] მოწოდებულ არჩევანს ან პასუხებს ზედაპირულს, საეჭვოსა და ორაზროვანს ხდის“.

ამ კამათის მეორე მხარეს დგანან ასევე ცნობილი მკვლევრები და პროფესორები, ნეიროფსიქოლოგი, ბერკლის უნივერსიტეტის ენის შესწავლის კომპიუტერული ლაბორატორიის უფროსი, დოქტორი სტივენ ტ. პიანტადოსი და ლინგვისტი, პროფესორი დანიელ ევერეტი (ბენთლის უნივერსიტეტი, მასაჩუსეტსი), რომლებიც დარწმუნებულნი არიან, რომ ენის სასწავლ მანქანებს (მოდელებს) არა მხოლოდ ენის სტრუქტურის დასწავლა და აღქმა შეუძლიათ, არამედ გადაწყვიტეს, ChatGPT-ის პლატფორმა და მისი შესაძლებლობების მათეული ინტერპრეტაცია პროფ. ჩომსკის „უნივერსალური გრამატიკის“ თეორიის წინააღმდეგ გამოეყენებინათ.

საინტერესოა განათლების სისტემების პროფესორის, როუზ ლაკინის (ლონდონის საუნივერსიტეტო კოლეჯი, Knowledge Lab, დიდი ბრიტანეთი) მოსაზრება ხელოვნური ინტელექტსა და მის შესაძლებლობებზე, რომელიც მან ბრიტანულ „გარდიანში“ 2023 წლის ივლისში გამოქვეყნებულ სტატიაში წარმოადგინა: „განათლება, გახლავთ ის, რაც ჩვენ ადამიანებად გვამყოფებს. იგი ასაზრდოებს ადამიანის წარმოსახვას, ინტელექტუალურ შესაძლებლობებსა და ადამიანთა კეთილდღეობას. სწორედ განათლებამ შეძლო ის, რომ ადამიანმა მთვარეზე დადგა ფეხი და განკურნა ადრე უკურნებელი დაავადებები. სწორედ განათლების დღევანდელმა სტატუსმა გამოიწვია ის, რომ გენერაციული მანქანები, როგორებიცაა, ChatGPT, შეიძლება გახდნენ განათლების სექტორისთვის დიდი ზიანის მომტანი. ასეთი რესურსებისა და ტექნოლოგიების გაჩენა არ გახლავთ მათი გონიერების ნიშანი. ეს უფრო ჩვენი მარცხია, რადგან ვერ შევძელით, შეგვექმნა განათლების ისეთი სისტემა, რომელსაც რუდუნებით გავზრდიდით და გამოვიყენებდით ადამიანის უნიკალური ინტელექტის დასაფასებლად და გასავითარებლად“.

დოქტორი ლაკინის აზრით, „ჩვენ გულუბრყვილოდ გვაჩეჩებენ მოსაზრებას, რომ AI-პლატფორმები ბევრად უფრო გონიერნი არიან, ვიდრე ეს სინამდვილეშია. მექანიზმს ან სისტემას, როგორიცაა, ChatGPT, არ გააჩნია არც აღქმა და არც ცოდნა. ეს მანქანები უბრალოდ თავს უყრიან სიტყვების ნაკრებს, რომლებიც მოცემული საკითხის განხილვისას გამოიყენება. დიახ, ეს ბოტები ძალიან ღირებული ასისტენტები არიან. მაგრამ ისინი არც რამის მცოდნენი არიან და არც გონიერნი. მათ არ აქვთ იმის გაგება ან კონცეფცია, თუ როგორ მიესადაგება მათ მიერ წარმოებული სიტყვები/ტექსტები მათ გარშემო არსებულ სამყაროს“.

ხელოვნური ინტელექტი შეიძლება გადასარევი დამხმარე იყოს განათლების სისტემაში. მან შეიძლება გაათავისუფლოს მასწავლებელი ადმინისტრაციული ამოცანებისგან, მისცეს მათ მეტი შესაძლებლობა და დრო მოსწავლეებთან ურთიერთობისთვის. AI უკვე ათწლეულზე მეტია, გამოიყენება განათლებაში.  ხელოვნური ინტელექტის სისტემებს, როგორიცაა, Carnegie Learning ან Aleks, შეუძლიათ, გააანალიზონ მოსწავლეთა პასუხები კითხვებზე, ადაპტაცია გაუკეთონ სასწავლო მასალებს, მოსწავლეთა ინდივიდუალური თავისებურებების გათვალისწინებით. მასწავლებლებისთვის შესაძლოა ძალიან სასარგებლო იყოს TeachFX და Edthena-ს AI-სისტემები, მათი ტრენინგისა და მხარდაჭერისათვის.

AI-ის განვითარების თვალყურის დევნება საშუალებას მოგვცემს, თავიდან გავიაზროთ განათლების სისტემის არსი და მისი დანიშნულება; მისი, როგორც სისტემის წარმატება და განვითარების პერსპექტივები. ადამიანის გონება ბევრად უფრო კომპლექსური და განვითარებულია, ვიდრე ნებისმიერი AI-რობოტი, რადგან მას მაღალი დონის აზროვნება და რთული ამოცანების გააზრება შეუძლია… კითხვა და არითმეტიკა ფუნდამენტური მიმართულებებია, რასაც დღეს უკვე AI-წიგნიერებაც ემატება. ტრადიციული საგნები, ისტორია, გეოგრაფია, მეცნიერებები, უნდა გახდეს ის კონტექსტი, რომელთა მეშვეობით უნდა ხდებოდეს კრიტიკული აზროვნების, შემოქმედებითი წარმოსახვისა და ცოდნის სხვადასხვა დარგში მოსწავლეთა დაოსტატება.

დღეს არსებული განათლების სისტემის უცვლელად დატოვება არ შეიძლება! ახალი ტექნოლოგიები უკვე სახეზეა და ჩვენ გვჭირდება ადამიანების მხარდაჭერა იმ სფეროებში, სადაც AI ვერაფერს შეძლებს და სადაც მანქანები ადამიანებისთვის დამხმარენი იქნებიან. AI ჩვენ უნდა გვემსახუროს და არა პირიქით.

 

 

მასალა მოამზადა ლევან ალფაიძემ

წყარო https://mastsavlebeli.ge

კომუნიკაციური კომპეტენცია, ციფრული წიგნიერება და ინგლისური ენის სწავლება

 

ბოლონიის პროცესში საქართველოს ჩართვამ მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა განათლების სფეროში რეფორმის გატარების თვალსაზრისით. ბოლონიის პროცესი ხომ ევროპული ქვეყნების განათლების სისტემების დაახლოებისა და ჰარმონიზაციის პროცესია, რომლის მიზანია, შექმნას ერთიანი ევროპული სივრცე უმაღლეს განათლებაში,  გააძლიეროს სტუდენტთა მობილობა, გაზარდოს ევროპის უმაღლესი განათლების კონკურენტუნარიანობა და დაახლოოს ევროპის მოქალაქეები. ამის განხორციელება კი შესაძლებელია პროფესიული კომპეტენციითა და  ინგლისური ენის ფლობით. ეს საკითხი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლების მოსწავლეებში, რადგან შეუძლებელია უნივერსიტეტმა აღზარდოს მაღალკვალიფიციური კადრები, თუ სტუდენტებს არ აქვთ  შესაბამისი უნარ–ჩვევები და  განათლება, რომელიც სკოლაში სწავლის პერიოდში ყალიბდება.

გამჭოლ კომპეტენციებში წიგნიერების გვერდით დგას ციფრული და მედიაწიგნიერება. რადგან 21-ე საუკუნე  ინფორმაციული ტექნოლოგიების ერაა, მოსწავლეებს ურჩევნიათ  ელექტრონული რესურსების დახმარებით სწავლა. სასწავლო პლატფორმა კი სწორედ მათზე მორგებული რესურსია, რომელიც, კომუნიკაციურ  უნარებთან ერთად, ასწავლის თვითრეგულირებად ქცევებს, რომ  სწორად დაგეგმონ დღის რეჟიმი  და მიიღონ კომპეტენტური ინფორმაცია და აიმაღლონ კვალიფიკაცია.

განათლების განვითარების თანამედროვე ეტაპზე მნიშვნელოვანი თავისებურებაა განათლების სხვადასხვა კომპონენტის ინტეგრირების მოთხოვნა ძირითადი კომპეტენციის შესაძენად, რომელიც მთლიანად უზრუნველყოფს  მოსწავლეების  მზადყოფნას თანამედროვე ინფორმაციულ საზოგადოებაში მათი ადაპტაციისა და თვითრეალიზაციისათვის თავისუფალი ბაზრის პირობებში.

 ეს  პროცესი გულისხმობს:

• წერა-კითხვის ცოდნას (literacy),
• ინფორმატიკული უნარების ფლობას (information technology skills),
• პრობლემის გადაწყვეტის უნარების ფლობას (problem-solving skills),
• მოქნილ და ინოვაციურ აზროვნებას (flexibility and adaptability to innovations),
• უწყვეტი განათლებისკენ სწრაფვას (life-long learning).

მსოფლიოში სოციალურ-ეკონომიკური და პოლიტიკური ცხოვრება ზემოხსენებული კომპეტენციის აქტუალურობას ადასტურებს, რომელთა შორის წამყვანი როლი კომუნიკაციურ კომპეტენციას ეკისრება. ის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია წარმატებული პროფესიული საქმიანობისათვის და ნებისმიერ სფეროში კარიერული  წინსვლისათვის. ქვეყნებს შორის არსებული ეკონომიკური, პოლიტიკური და კულტურული კავშირები, მსოფლიო გამოცდილებისა და ცოდნის  გაზიარება, მასობრივი საინფორმაციო საშუალებების განვითარება, განათლების სისტემაში სახელმწიფოთა ინტეგრაცია, ყოველივე ეს განაპირობებს მოთხოვნას სპეციალისტებზე, რომელთაც კომუნიკაციური კომპეტენციის მაღალი დონე აქვთ და მონაწილეობენ სხვა ლინგვოეთნოკულტურის მქონე წარმომადგენლებთან კომუნიკაციაში, როგორც პირადი, ისე პროფესიული საქმიანობის მიზნით. თამამად შეიძლება ითქვას, რომ  ზემოთ აღნიშნული მიზნების განხორციელების ერთ-ერთი გზა სასკოლო პროექტია, რომლის მიზანია ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლების დაწყებითი, საბაზო და საშუალო საფეხურის მოსწავლეთა  სასწავლო პროცესის შინაარსის, ფორმის და მეთოდების შემუშავება, რომლებიც ხელს შეუწყობენ სოციალურ-შემეცნებითი აქტივობის ფორმირებას ინგლისური ენის შესწავლისას,  ამავე დროს, ეფექტური კომუნიკაციური სტრატეგიების შემუშავება მოსწავლეებს დაეხმარება კომუნიკაციური კომპეტენციის შეძენაში, რომ დაძლიონ ყველა პრობლემა.

დასახული მიზნის მისაღწევად პედაგოგმა, პირველ რიგში, უნდა განსაზღვროს:

მოსწავლეთა სოციალურ-შემეცნებითი სტრუქტურა საზოგადოების სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების ცვლილებებთან დაკავშირებით (უცხოური ენის ცოდნის არსებობა, პიროვნების უნარები და თვისებები, რომლებიც აუცილებელია სოციალურ-ეკონომიკური აქტივობის გამოსავლენად; სურვილი მონაწილეობა მიიღოს შრომით საქმიანობაში; მიღებული გადაწყვეტილებების რეალიზაცია);  შეიმუშაოს მოსწავლეთა სასწავლო საქმიანობის შინაარსი, ფორმები და მეთოდები, რომლებიც შეესაბამება მათ ინტერესებსა და შესაძლებლობებს და  უზრუნველყოფენ ინგლისური ენის ათვისებას მის სიღრმისეულად შესწავლას; საწყისს ეტაპზე უნდა განისაზღვროს ინგლისური ენის ათვისების კრიტერიუმები და მაჩვენებლები; განისაზღვროს იმ მოსწავლეთა სოციალურ-შემეცნებითი აქტივობის ფორმირების პედაგოგიური პირობები, რომლებიც ზოგადსაგანმანათლებლო სასწავლებელში გადადიან სწავლების  დაწყებით, საბაზო და საშუალო საფეხურზე და  იწყებენ ინგლისური ენის  სიღრმისეულად  შესწავლას; შეიმუშაოს მომავალი სპეციალისტების  სოციალურ-შემეცნებითი აქტივობების ფორმირების პროგრამა ინგლისური ენის შესწავლის პროცესში.

13-წლიანმა პედაგოგიურმა გამოცდილებამ ნათლად დამანახა ზემოთ ხსენებული საკითხის აქტუალობა. გარდა თეორიული საკითხებისა, მნიშვნელოვანია, აღნიშნული საკითხი განვიხილოთ პრაქტიკული თვალსაზრისითაც, რომლის საუკეთესო მაგალითია კლასგარეშე აქტივობები ციფრული წიგნიერების გამოყენებით. გიზიარებთ რამდენიმე ინტერნეტგვერდის მისამართს, რომელიც  საკლასო სახელმძღვანელოებთან ერთად დაეხმარება მოსწავლეებს ინგლისური ენის კომუნიკაციური კომპეტენციების განვითარებაში და  კარგი საშუალებაა პედაგოგებისთვის დამატებითი და საინტერესო აქტივობების დასაგეგმად.

ქვემოთ მოცემული ციფრული მასალები ჩემს მოსწავლეებს აძლევს მეტ მოტივაციას, უფრო მარტივად აითვისონ სასწავლო პროგრამა  და თანაბრად განავითარონ წერის, კითხვის, მოსმენის და საუბრის უნარები, რაც ასე მნიშვნელოვანია ინგლისური ენის სრულფასოვანი ფლობისათვის.

1. https://www.worldenglishinstitute.org/login აღნიშნულ მისამართზე უფასო კურსის დასრულების შემდეგ შესაძლებელია ონლაინ სერტიფიკატის მიღება.
2. https://www.newsinlevels.com/ განკუთვნილია საბაზო საფეხურის მოსწავლეებისათვის.
3. https://www.englishclub.com/learn-english.htm განსაკუთრებით დატვირთულია გრამატიკული დავალებებით.
4. https://esl-bits.net/ უნიკალური საშუალება მოსწავლეებისათვის, ინგლისურ ენაზე მოისმინონ და წაიკითხონ მსოფლიო ლიტერატურის ყველაზე გამორჩეული ნაწარმოებები.
5. https://edu.gcfglobal.org/en/ საშუალო საფეხურის მოსწავლეებისათვის, გაიუმჯობესონ ეფექტიანი პრეზენტაციისათვის საჭირო უნარები.
6. https://www.esolcourses.com/topics/learn-english-with-songs.html საიტის დახმარებით შესაძლებელია ინგლისური ენის ნულიდან შესწავლა.
7. https://youglish.com/lesson ეხმარება მოსწავლეებს, სწორად წარმოთქვან ინგლისური სიტყვები, გაიუმჯობესონ მეტყველების უნარები და უკეთ გაიგოთ მოსმენილი/წაკითხული მასალა.
8. https://www.childrenslibrary.org/ უზრუნველყოფს საუკეთესო საბავშვო ლიტერატურის წვდომას მთელი მსოფლიოდან.
9. https://kids.nationalgeographic.com/ National Geographic-ის საგანმანათლებლო პროგრამა მოსწავლეებისათვის.
10. https://movies.clubefl.gr/ ინგლისური ენის შესწავლა ფილმების დახმარებით.

გარდა ამისა, რეკომენდებულია, ინგლისური ენისა და ინფორმაციული და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების მიმართულებით, მოსწავლეთა საგანმანათლებლო საჭიროებებიდან გამომდინარე, ინგლისური ენისა და  ისტ-ის პედაგოგების მიერ შემუშავებულ იქნას სპეციალური საგანმანათლებლო პლატფორმა, რომელიც დაეხმარება მოსწავლეებს საკომუნიკაციო უნარ-ჩვევების სრულფასოვნად ათვისებაში.

წყარო https://mastsavlebeli.ge

რა შევთავაზოთ მოსწავლეებს, როდესაც ისინი სკოლაში დაბრუნდებიან?

 

…ალბათ ხშირად გაგიგონიათ ფრაზა მასწავლებლებზე – „თქვენ რა გენაღვლებათ 40-დღიანი შვებულება გაქვთ“. სინამდვილეში მასწავლებელი არასდროს ისვენებს. ეს ზაფხული განსაკუთრებით დატვირთული გამოდგა პედაგოგებისთვის. კარიერული წინსვლის პროცესი, პორტფოლიოების მოწესრიგება, გასაუბრებები კომისიასთან, სტატუსის ცვლილების მოლოდინი, ავტორიზაციის პროცესი სკოლებში, კონტექსტ-მაგალითები, საგნობრივი კურიკულუმების შემუშავება, კომპლექსური დავალებები, განმსაზღვრელი და განმავითარებელი შეფასებები – ეს იმ საქმიანობის არასრული ჩამონათვალია, რომლებზე მუშაობაც 2023 წლის ზაფხულში მოუწიათ მასწავლებლებს.

როდისღა გამონახოს მასწავლებელმა დრო და ენერგია ახალი სასწავლო წლისთვის მოსამზადებლად?

მუდმივად რეფორმის პროცესში მყოფი განათლების სისტემის გამო, მთავარი საზრუნავი – ჩვენი აღსაზრდელები – ყურადღების მიღმა რჩებიან… ამ დროს მოსწავლეებს უყვართ სიახლეები, საინტერესო პროექტები, შემეცნებითი აქტივობები, რესურსებითა და თვალსაჩინოებებით მდიდარი გაკვეთილები.

რა შევთავაზოთ მოსწავლეებს, როდესაც ისინი სკოლაში დაბრუნდებიან?

ამ შეკითხვას ყოველთვის ვუსვამ საკუთარ თავს. პასუხების ძიება საკუთარი პრაქტიკის თვითრეფლექსიისკენ, ჩემი კოლეგების საქმიანობის ანალიზისკენ, ქართული და საერთაშორისო სიახლეების გაცნობისკენ მიბიძგებს.

ამ წერილში თავი მოვუყარე საკუთარი თუ კოლეგების მიერ წლების განმავლობაში ნაცად და გამოცდილ აქტივობებს, პროექტებს, ღონისძიებებს, რომლებმაც მიიპყრო მოსწავლეების ყურადღება, გაზარდა სასკოლო ცხოვრებაში ჩართულობა, სკოლისადმი მიკუთვნებულობის განცდა, აამაღლა მოქალაქეობრივი პასუხისმგებლობა, გააძლიერა საკვანძო კომპეტენციები, და ა.შ. სტატიაში, ასევე, გაგიზიარებთ ინფორმაციას საინტერესო ღია კურსების, კონკურსებისა და საერთაშორისო შესაძლებლობების შესახებ.

მოსწავლეებში სოციალური და ემოციური კომპეტენციების განვითარება

მოსწავლეებში სოციალური და ემოციური კომპეტენციების განვითარება ძალიან მნიშვნელოვანია. კვლევები ცხადყოფს, რომ აღნიშნული კომპეტენციების ამაღლება პირდაპირ აისახება მოსწავლეების აკადემიურ მოსწრებაზე, ქცევის კორექციასა და სასკოლო ცხოვრებასთან დაკავშირებულ სხვა კომპონენტებზე. აღნიშნულის შესახებ ასევე საუბრობს გაეროს ბავშვთა ფონდი (UNICEF) ფონდის კვლევა.

სამწუხაროდ, დღევანდელი ქართული რეალობის ზოგადი განათლების სისტემა დაცლილია ამ სოციალურ-ემოციური კომპეტენციების განვითარებაზე ორიენტირებული მიდგომებისგან, ზოგ შემთხვევაში კი ის ძალიან ფრაგმენტულია.

კონსულტაციებისა და ტრენინგების ცენტრმა (CTC), „სკოლა ლაბის“ პროგრამის ფარგლებში შეიმუშავა სპეციალური სახელმძღვანელო „მოსწავლეების სოციალური და ემოციური კომპეტენციების განვითარება საბაზო საფეხურზე“ და ონლაინ (თვითმართვადი) კურსი მასწავლებლებისთვის.

ახალი სასწავლო წლისთვის მოსწავლეების სოციალური და ემოციური კომპეტენციების განვითარებაზე ორიენტირებული აქტივობების, არაფორმალური შეხვედრების დაგეგმვა და შეთავაზება ნამდვილად კარგი არჩევანი იქნება.

დოკუმენტური და მხატვრული ფილმები გაკვეთილზე და მის გარეთ

მხატვრულ და დოკუმენტურ ფილმებს ნებისმიერი ასაკის ადამიანის დაინტერესება შეუძლია. სასკოლო გარემოში მათი გამოყენების ეფექტურობა არაერთხელ დადასტურებულა. მათი დაკავშირება შესასწავლ საკითხებთან, თემებთან აადვილებს პრობლემის გააზრებასა და ხელს უწყობს ვიზუალიზაციას.

ინტერნეტსივრცეში ხელმისაწვდომია ცნობილი ტელევიზიებისა თუ გამომცემლობების (BBC, National geographic, DW და ა.შ.) მიერ გადაღებული დოკუმენტური ფილმები. სამწუხაროდ, მათი უმრავლესობა ინგლისურ ენაზეა. სხვადასხვა პლატფორმაზე ქართულად გახმოვანებული დოკუმენტური ფილმების მოძიებაც არის შესაძლებელი. დოკუმენტური ფილმების ფართო არჩევანს გვთავაზობს საზოგადოებრივი მაუწყებლის არქივი.

საგაკვეთილო ფორმატის გარდა, ჩვენებების მოწყობა ეფექტურია კინო-კლუბის ფორმატში. ყოველკვირეული ჩვენებების დამკვიდრება, დისკუსიების მოწყობა და საინტერესო აქტივობების შეთავაზება ხელს უწყობს კრიტიკული და შემოქმედებითი აზროვნების გააქტიურებას, კინოხელოვნებით დაინტერესებას და სხვა.

ქართულ რეალობაში მასწავლებლებსა და მოსწავლეებს მხატვრული და დოკუმენტური ფილმების ჩამონათვალს სთავაზობენ შემდეგი პლატფორმები:

კინო სკოლაში;

CineDoc სკოლა;

საზოგადოებრივი მაუწყებლის დოკუმენტური ფილმები;

ტელესკოლა – დიდი გამოგონებები;

ღია წყარო Youtube-ზე განთავსებული ქართულენოვანი დოკუმენტური ფილმები.

მეწარმეობის ხელშეწყობა სკოლაში

ქართულ სკოლებში მეწარმეობის წახალისებაზე ორიენტირებული პროექტებისა და პროგრამების რაოდენობა ნელ-ნელა იზრდება. მე-11 კლასში საგან „მოქალაქეობის“ ფარგლებში მთლიანი თავი ეთმობა მეწარმეობასთან დაკავშირებულ საკითხებს. არსებობს არჩევითი საგანი მეწარმეობაში. X-XI კლასში არჩევითი საგნის არჩევის შემთხვევაში, მასწავლებელსა და მოსწავლეებს შეუძლიათ შექმნან კომპანიები. ამ შემთხვევაში, „ჯუნიორ ეჩივმენტ საქართველო“ პედაგოგებს ეხმარება საგანმანათლებლო რესურსებით და გასცემს გაყიდვების უფლების დამადასტურებელ სერტიფიკატს.

„ჯუნიორ ეჩივმენტ საქართველოს“ ეგიდით შექმნილმა კომპანიებმა დიდ წარმატებას მიაღწიეს, როგორც ადგილობრივ, ასევე საერთაშორისო ასპარეზზე.

მნიშვნელოვანია, მოსწავლეებს განუვითაროთ/ჩამოვუყალიბოთ ემპათიის უნარი და გავუძლიეროთ სხვების დახმარების სურვილი. ამის საშუალებას, სკოლებში სოციალური მეწარმეობა ელემენტების ინტეგრირება იძლევა.

სოციალური მეწარმეობას არაერთი დადებითი ეფექტის მოტანა შეუძლია. მოსწავლეები იძლიერებენ მეწარმეობის კომპეტენციებს, სწავლობენ არსებულის ახლებურად გარდაქმნას და ზრუნავენ იმ ჯგუფზე, რომლებსაც მეტი ყურადღება ან დახმარება სჭირდებათ, უფრთხილდებიან გარემოს და ხელს უწყობენ მდგრადი განვითარების მიზნების პრაქტიკაში დამკვიდრებას.

JA Georgia

სათემო ინიციატივები და გარემოზე ზრუნვა

ზოგადი განათლების მიზანი აქტიური მოქალაქის აღზრდაა. თემში არსებულ პრობლემების შესწავლა და მათ მოგვარებაზე ორიენტირებულ აქტივობებში მოსწავლეების ჩართვა მიზნის მიღწევის ერთ-ერთი საშუალებაა. თემის საჭიროებიდან გამომდინარე, ჩვენი ჩართულობით, მოსწავლეებმა შეიძლება დაგეგმონ: სპორტული აქტივობები და შეჯიბრებები, გარემოსდაცვითი ღონისძიებები, ცნობიერების ამაღლების კამპანიები და სხვ.

ხელოვნების როლის გაზრდა სკოლაში

ბავშვებს განსაკუთრებით იზიდავთ თეატრალიზებული წარმოდგენები, ფორუმ-თეატრები, საკუთარი ნამუშევრების გამოფენა და ზოგადად, საკუთარი შესაძლებლობების წარმოჩენა. ამიტომ მათთან ერთად სცენარების მოფიქრება, როლების გათამაშება და ჩვენებების მოწყობა მოსწავლეთა სასკოლო ცხოვრებით დაინტერესების ეფექტურ გზას წარმოადგენს.

შეჯამება

მოსწავლეებს უყვართ პროცესის ფორმალიზება, სახელის ირგვლივ გაერთიანება. ერთად მოიფიქრეთ და დახატეთ კლუბის ლოგო, აირჩიეთ მენეჯერი/ლიდერი, შექმენით სარეგისტრაციო ფურცლები და შეავსეთ ყოველ შეხვედრაზე. აუცილებელია, პროცესის რეფლექსია-შეფასება. ყოველი თვის ბოლოს შეაჯამეთ თქვენი შედეგები.

თანამედროვე სამყარო მჭიდროდ დაკავშირებულია ტექნოლოგიებთან. შემოთავაზებული იდეების დანერგვის პარალელურად გამოიყენეთ ციფრული პლატფორმები. შექმენით ტელევიზია, ჩაწერეთ პოდკასტები, მოამზადეთ ბლოგები და ა.შ.

დატვირთული გრაფიკის მიუხედავად, უამრავი ჩემი კოლეგა უთმობს დროს არაფორმალურ განათლებას და  სასკოლო გარემოსა და თემს უკეთესობისკენ ცვლიან.

 

წყარო https://mastsavlebeli.ge

ლიტერატურული პერსონაჟი სოციალურ ქსელში

 

სოციალურ ქსელში, მასწავლებელთა ჯგუფებში, ხშირად სვამენ ასეთ კითხვებს: „სასწავლო წლის პირველ დღეს როგორ ხვდებით მოსწავლეებს?“, „დამწყები ვარ და რამეს ხომ არ მირჩევდით მოსწავლეებთან პირველი შეხვედრისთვის?“, „ახალ სადამრიგებლო კლასში შევდივარ და მოსწავლეების უკეთ გასაცნობად ვის რა გაგიკეთებიათ, ხომ არ გამიზიარებდით?“. ასეთ დროს მეც დიდი მოლოდინით ჩამოვშლი ხოლმე კომენტარებს და გულისყურით ვათვალიერებ. ნაწილი ძალიან ჰგავს ერთმანეთს და ცოტათი შაბლონურიცაა, თუმცა უმრავლესობა მართლაც ძალიან საინტერესო აქტივობას აღწერს. არადა, რომ წარმოვიდგენ, რამდენ დროს, ფიქრსა და ენერგიას მოითხოვს თითოეული აქტივობის დაგეგმვა და განხორციელება მასწავლებლისგან, მაშინვე ტაშის დაკვრის სურვილი მიჩნდება. ვისაც საკუთარ თავზე არ გამოუცდია, მათი თვალთახედვით, გაცილებით მარტივი და ჩვეულებრივი ჩანს ეს ყველაფერი, მაგრამ საკმარისია, თვალები დახუჭო, შეძვრე მასწავლებლის იმჟამინდელ ფიქრში, დაესწრო რესურსებზე რუდუნებით მუშაობის პროცესს, უცებ აღმოჩნდე საკლასო ოთახში, დაინახო ბავშვების ბედნიერი თვალები და მასწავლებლის კმაყოფილი სახე, რომ მიხვდები, რად ღირდა ეს ყველაფერი. და უცებ – „ეეე, რა კარგია, მოდი, აბა, მეც ვცდი!“

ჰოდა, ასეთი თვალიერების დროს შემომეფეთა ჩემი მეგობრის მიერ დამუშავებული ძალიან კარგი რესურსი სათაურით „პოსტი ინსტაგრამზე“ და ჩემს მესამეკლასელ მოსწავლეებზე დავფიქრდი – შეძლებდნენ თუ ვერა მასზე მუშაობას. ინფორმაციის დაცულობისა და მედიაწიგნიერების კუთხით არასასიამოვნო ფაქტის წინაშე აღმოვჩნდი, მაგრამ მოკვლევის შედეგად დავადგინე, რომ მათ უმრავლესობას აქვს facebook-პროფილი და მეტ-ნაკლებად აქტიური მომხმარებელიც არის. ალბათ ყველას მოგეხსენებათ, რაგვარია ამ ქსელის სპეციფიკა და რა სახის ინფორმაციას ითხოვს რეგისტრირებული პირისგან. მოსწავლეებსა და მშობლებთან წლის სამუშაო თემაც გამოჩნდა, თუმცა ჯერჯერობით მოსწავლეების ამ სახის გამოცდილების საკლასო სივრცეში გადმოტანა გადავწყვიტე. ვიფიქრე, რომ სასწავლო წლის პირველი გაკვეთილის სამუშაო აქტივობად ცუდი არ იქნებოდა მათთვის უკვე კარგად ნაცნობი თემებისა თუ საკითხების ფურცელზე გადატანა. გარდა ამისა, ეს მე როგორც დამრიგებელს საშუალებას მომცემდა, მოსწავლეებს უკეთ გავცნობოდი. მსგავსი აქტივობა ადრეც მინახავს და გადავწყვიტე, მაშინვე მომეძებნა pinterest.com-ის საშუალებით facebook-პროფილის სამუშაო ვერსიები. ბევრი ვეძებე, მაგრამ ქართულად ვერაფერი ვიპოვე. აღმოვაჩინე ინგლისურენოვანი ვერსია, რომელიც, ჩემდა საბედნიეროდ, იოლად დასამუშავებელი გამოდგა. ფორმა ვუცვალე, მოვარგე ჩემი მოსწავლეებისთვის საჭირო თემებს და ისე შევიტანე საკლასო ოთახში.

გთავაზობთ დამუშავებულ, ამოსაბეჭდ ვერსიას, რომელიც მოიცავს რამდენიმე საინტერესო საკითხს როგორც დამრიგებლებისთვის, ისე ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებლებისთვის:

1. პროფილის ფოტო – აქ მოსწავლეს შეუძლია, ნახატის სახით წარმოადგინოს ავტოპორტრეტი;
2. გარეკანის ფოტო – აქ ბავშვს შეუძლია, ასახოს გარკვეული მოვლენა ან ფაქტი, რომელიც მის იმჟამინდელ ფიქრებთან ყველაზე ახლოსაა;
3. სახელი და გვარი – შეიძლება როგორც ნამდვილი სახელისა და გვარის, ისე ფსევდონიმის ან იმ თიკუნის მითითება, რომლითაც მას მიმართავენ და თავადაც მოსწონს;
4. სამუშაო, განათლება – მოგეხსენებათ, მოსწავლეები არ არიან დასაქმებულები, მაგრამ თუ ისინი სწავლას საკუთარ მოვალეობად აღიქვამენ, ვფიქრობ, გაცილებით მეტად ექნებათ სკოლასთან მიკუთვნებულობის განცდა;
5. საცხოვრებელი ადგილი – თუ მოსწავლე დაწყებით კლასებშია, ეს პუნქტი მას საშუალებას მისცემს, საკუთარი სახლის მისამართი უკეთ დაისწავლოს;
6. ოჯახის წევრები – ეს მასწავლებელს მისცემს საშუალებას, შეკრიბოს მონაცემები იმის შესახებ, რამდენსულიან ოჯახში და ვისთან ერთად ცხოვრობს ბავშვი;
7. ეროვნება – ამის დეფინიცია და განმარტება დაწყებითი კლასების მოსწავლეებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან მათ ეროვნება ხშირად ერევათ კუთხურ წარმომავლობაში. მაგალითად, ნაცვლად იმისა, რომ თქვან: ქართველი, სომეხი, აზერბაიჯანელი და ა.შ., – ხშირად ამბობენ: გურული, კახელი, იმერელი და ა.შ.
8. ხასიათი – აქ მოსწავლე ფიქრობს საკუთარ თავზე და უმეტესად ცდილობს, გამოკვეთოს ხასიათის ისეთი მხარეები, რომლებიც საკუთარ თავში მოსწონს;
9. ჰობი/ინტერესი – ეს ჩემი საყვარელი პუნქტია, რადგან მეხმარება, მოსწავლეთა ინტერესების გათვალისწინებით დავგეგმო მთელი სასწავლო წელი;
10. ჩემ შესახებ – ეს თავისუფალი ველია, რადგან აქ მოსწავლე წერს იმ თემებზე, რომლებზეც ორგანაიზერში აქცენტირება არ ხდება, მაგრამ სათქმელი დარჩა და სურს, გაგვიზიაროს;
11. მეგობრები – ეს პუნქტი მოიცავს მეგობრების პორტრეტს და, სურვილისამებრ, დახასიათებას.
12. გამორჩეული, რომელიც აერთიანებს ისეთ საკითხებს, რომლებიც მოსწავლის გემოვნების უკეთ გაცნობაში ეხმარება მასწავლებელს. გარდა ამისა, მას შეუძლია, ეს ველები საკუთარი ინტერესებისა და შეხედულებებისამებრ ცვალოს. მაგალითად:

• მუსიკა ან ფილმი – რას უსმენს, რას უყურებს;
• წიგნი – რას კითხულობს;
• საჭმელი ან დესერტი – რას მიირთმევს სიამოვნებით. შეიძლება აქვე რეცეპტის წერაც კი ვასწავლოთ;
• მოდა – რას ფიქრობს ჩაცმულობაზე, როგორი სტილი მოსწონს ან რომელ აქსესუარებს ხმარობს უმეტესად;
• სიტყვა/ფრაზა/წინადადება – რომელ სიტყვას, ფრაზას ან წინადადებას იყენებს ყველაზე ხშირად და რატომ;
• აქტივობა – რა არის მისი ყოველდღიური აქტივობა, თამაში ან გართობა, რომელიც დიდ სიამოვნებას ანიჭებს;
• აბრაზებს – რა არ მოსწონს და აბრაზებს ყველაზე მეტად;
• ახარებს – რა მოსწონს, რა იწვევს მის ბედნიერ ღიმილს და ა. შ.

13. პოსტი – ამ ველში მოსწავლემ უნდა აღწეროს იმჟამინდელი მოვლენა, განწყობა, ფიქრი ან შეხედულება. აქ შეუძლია გამოიყენოს ნახატი, მოვლენის სიტყვიერი აღწერა, ემოციური ფონი და ა.შ.

დასასრულ, ძალიან მნიშვნელოვანია (სურვილის შემთხვევაში) ნამუშევრების პრეზენტაცია. ეს თავად მოსწავლეებსაც დაეხმარება, უკეთ გაიგონ კლასელების სურვილები, განწყობები და ფიქრები, მით უმეტეს, ერთმანეთი სამი თვეა არ უნახავთ და წესით, მცირე გაუცხოება ექნებათ. ამგვარი საუბრები მათ ერთმანეთს თავიდან აღმოაჩენინებს, საერთო ინტერესებს აპოვნინებს და საკლასო ატმოსფერო მათთვის გაცილებით ფერადი და ახლობელი გახდება.

აქვე უნდა ითქვას, რომ რესურსის მიზანი მხოლოდ ერთმანეთის გაცნობა და დაახლოება არ არის. პედაგოგებმა ის შეიძლება გამოიყენონ ნებისმიერი ლიტერატურული ტექსტისა თუ წიგნის დამუშავების დასკვნით ეტაპზე, პერსონაჟის ღრმად შესწავლის მიზნით. განმეორებით გამოყენებისას მასწავლებელს დიდ დახმარებას გაუწევს ის ფაქტი, რომ მოსწავლეებს გრაფიკული ორგანაიზერის შევსების გამოცდილება უკვე აქვთ. არ არის გამორიცხული, ფორმალური და მიზნობრივი დამუშავებით რესურსი კომპლექსური დავალების პროდუქტადაც ვაქციოთ. ყველაფერი მასწავლებელზე, მის ხედვასა და მოსწავლეთა საჭიროებებზეა დამოკიდებული.

წყარო https://mastsavlebeli.ge

არაფორმალური განათლება – ერთი პროექტის მაგალითზე

 

რა არის არაფორმალური განათლება?

ენციკლოპედიურ ლექსიკონში  არაფორმალური განათლება სამგვარადაა განმარტებული:

1. მთელი სიცოცხლის განმავლობაში გრძელდება, რომლის დროსაც პიროვნებას არსებული რესურსებისა და ყოველდღიური გამოცდილების შედეგად (ოჯახი, მეზობლები, ბაზარი, ბიბლიოთეკა, მასმედია, სამსახური, თამაშები და ა.შ.) უყალიბდება დამოკიდებულებები, ფასეულობები, უნარ-ჩვევები და ცოდნა.
2. ინდივიდუალური და სოციალური განათლების ნებისმიერი დაგეგმილი პროგრამა, რომელიც არ არის ოფიციალური სასწავლო პროგრამების ნაწილი და რომელიც მიზნად ისახავს ცოდნის, უნარ-ჩვევებისა და კომპეტენციების გაუმჯობესებას.
3. პროფესიული განათლება, გარდა პროფესიული უმაღლესი განათლებისა, რომელიც პირმა მიიღო პროფესიული საგანმანათლებლო დაწესებულებისაგან დამოუკიდებლად ან არააკრედიტებული საგანმანათლებლო პროგრამის ათვისების შედეგად.

მაშასადამე  არაფორმალური განათლება გამოიყენება ფორმალური, ეროვნული სასწავლო გეგმის მიღმა არსებული განათლებისათვის, რომლის ამოცანაც

მოსწავლის  სხვადასხვა მიმართულებით განვითარება და მათთვის 21 საუკუნისათვის აუცილებელი უნარ-ჩვევების გამომუშავებაა.

დღევანდელი სკოლა და მასწავლებელი ვალდებულია იზრუნოს, მოსწავლეს განუვითაროს კრიტიკული აზროვნების, შემოქმედებითობის, საკითხის გაგება-გააზრების, პრობლემის იდენტიფიკაციისა და მოგვარების თანამშრომლობისა   და სხვა უმნიშვნელოვანესი უნარები.

სწავლების ამგვარ ხერხს ადრეც ხშირად მივმართავდი. 2016 წლიდან მე და ჩემი მოსწავლეები ჩართული ვართ eTwinning-ის პროგრამაში, ამავე წელს გავხდი და დღემდე მაქვს მაიკროსოფტის ექსპერტ ტრენერის სტატუსი (Microsoft Innovative Educator Expert). სწორედ ამან შემიწყო ხელი მცოდნოდა გაცილებით მეტი არაფორმალურ გნათლებასა და მის სიკეთეზე. ამ დროიდან დღემდე ჩემს მოსწავლეებთან ერთად განვახორციელე და ვახორციელებ  ბევრ პროექტს.  ზოგი  ინიცირებული იყო, ზოგთან ვთანამშრომლობდი. ძირითადად ევროპელ კოლეგებთან ერთად ვგეგმავდი და ვახორციელებდი საინტერესო თემატიკის პროექტებს.

მინდა, წარმოგიდგინოთ,  როგორ შეიძლება, ჩვენი მუშაობა უფრო საინტერესო და სახალისო გავხადოთ, დავაინტერესოთ და „მოვხიბლოთ“ მოსწავლეები და ასე ცნობიერებაც ავუმაღლოთ რიგ საკითხებში და საჭირო უნარებიც გამოვუმუშაოთ.

eTwinning“-ი მოსწავლეზე ორიენტირებულ მიდგომას ეყრდნობა და ხელს უწყობს მოსწავლეებში 21-ე საუკუნისათვის საჭირო უნარების განვითარებას.

დღეს უმნიშვნელოვანესი საკითხია მედიაწიგნიერება და დეზინფორმაცია. რადგან ბევრი ჩვერნგანი ერთხელ მაინც გამხდარა დეზინფორმაციის მსხვერპლი, არც ინტერნეტის უსაფრთხოებაზე დავფიქრებულვართ დიდად, გადავწყვიტე, ჩემი მოსწავლეების ცნობიერების ამაღლიბის მიზნით, განმეხორციელებინა პროექტი „მედიაწიგნიერება და დეზინფორმაცია (ციფრული წიგნიერება და დეზინფორმაცია)“  („Media literacy and disinformation ( digital literacy and disinformation“)მოვიწვიე უცხოელი კოლეგები. პროექტში ჩაერთო 15 პედაგოგი სხვადასხვა ქვეყნიდან:

თურქეთი(7), საქართველო(3), ხორვატია(2), ლატვია(1), რუმინეთი(1), საბერძნეთი(1)

მოსწავლეთა ასაკის იყო 11-16. საგნები: ტექნოლოგია, სოციალური კვლევები / ლიტერატურა. სოციოლოგია, მედია განათლება, ისტორია, გეოგრაფია, უცხო ენები, გარემოსდაცვითი განათლება, მოქალაქეობა.

პროექტის მიზანი იყო:  მოსწავლეებს შეძლებოდათ  მედიაწიგნიერების არსში გარკვევა, მაგალითებზე დაყრდნობით ჩასწვდომოდნენ  მის ტიპებს, ყალბი ამბების ამოცნობა მარტივად შეძლებოდათ. აემაღლებინათ საკუთარი და სხვისი ცნობიერება საკითხთან დაკავშირებით; მიეღოთ  ახალი ცოდნა (და არა მხოლოდ) Web 2 ინსტრუმენტების გამოყენებით. განევითარებინათ 21-ე საუკუნის უნარ-ჩვევები; გამოიმუშავებდნენ  პასუხისმგებლობის გრძნობას, ისწავლიდნენ გუნდურ, თანამშრომლობით მუშაობას  და გახდებოდნენ  უფრო თავდაჯერებულები. გარდა ამისა,  დაუმეგობრდებოდნენ  უცხოელ თანატოლებს. უკეთ დაეუფლებოდნენ უცხოურ  ენას (პრაქტიკაში გამოყენების თვალსაზრისით).

გავწერეთ საინტერესო აქტივობები, რომელიც ეტაპობრივად უნდა შეგვესრულებინა.

ნებისმიერი პროექტის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი პირობაა მშობლებისგან აღებული ნებართვა, რომლის თანახმადაც უფლება გვაქვს მოსწავლეების სურათებისა და  ვიდეოების გამოქვეყნება  ჩვენს eTwinning პროფილზე, TwinSpace-ში, ჯგუფებში და ა.შ. eTwinning-ი  სერიოზულად ეკიდება მოსწავლეთა კონფიდენციალურობასა და უსაფრთხოებას. ამ ნებართვის ასლები ჩავაშენეთ ჩვენი პროექტის შესაბამის გვერდზე.

თავიდანვე გავწერეთ პროექტის ქცევის წესები, რომელიც საერთო იყო მოსწავლეებისა და მასწავლებლებისათვის. მაგალითად: ინტელექტუალური საკუთრება –  უნდა დავრწმუნდეთ, რომ კონტენტი, რომელსაც ავტვირთავთ პლატფორმაზე, არ არღვევს საავტორო უფლებას. სურათების, ვიდეოების, დოკუმენტების ან სხვა რესურსების გაზიარებამდე დავრწმუნდეთ, რომ გაქვთ ამის უფლება. არანაირი პირდაპირი ან ირიბი მუქარა, ბულინგი, შევიწროება.

იმისათვის, რომ მივიღოთ ადგილობრივი თუ ევროპის ხარისხის ნიშანი ერთ-ერთი აუცილებელი პირობაა პროექტის კურიკულუმთან კავშირი. შესაბამის გვერდზე ყველა მასწავლებელმა შეასრულა ეს დავალება.

ცალ-ცალკე გვერდი დაეთმო მოსწავლეებისა და მასწავლებლების წარდგენას, რათა გაგვეცნო ერთმანეთი. ამავე მიზნით წარვადგინეთ საკუთარი სკოლა და ქალაქი, რომელშიც ვცხოვრობთ.

შემდეგი ეტაპი იყო ლოგოს კონკურსი. ყველა პროექტს სჭირდება თავისი ლოგო და თითოეულმა ჩართულმა სკოლამ წარმოადგინა ერთი, შიდა კონკურსის შედეგად გამარჯვებული ლოგო, რომელთა შორის მოსწავლეებს საუკეთესო უნდა შეერჩიათ. კონკურსის მთავარი პირობა  იყო პროექტის სათაურისა და თემატიკის შესაბამისი ლოგოს გამორჩევა.

პროექტის წევრები რეგულარულად ვხვდებოდით ერთმანეთს ZOOM-ის პლატფორმაზე, საკონტაქტოდ ვიყენებდით WhatsApp-ს და Facebook-ში შექმნილ ჯგუფს. თითოეული წევრის  შესაძლებლობის გათვალისწინებით  გადავანაწილეთ დავალებები და იმ კონკრეტულ აქტივობას ჰყავდა ერთი ან ორი პასუხისმგებელი პირი.

იმისათვის, რომ ყველა მასწავლებელი აქტიურად ყოფილიყო ჩართული და არ გამორჩენოდა  რომელიმე აქტივობა, ჩავატარეთ შუალედური და საბოლოო მონიტორინგი.

პროექტის ფარგლებში გვყავდა მოწვეული სტუმრები, ვატარებდით გამოკითხვებს მოსწავლეებისთვის, მშობლებისთვის, ჩავატარეთ ესეების, ნახატების კონკურსები.

აქტივობები იყო თემატიკის შესაბამისი. შევქმენით ბუკლეტები, ელექტრონული წიგნები. გვქონდა შეხვედრები სკოლის მიმდებარე ტერიტორიაზე მცხოვრებ მოსახლეობასთან, მათი ცნობიერების ამაღლების მიზნით ვურიგებდით ბუკლეტებს (ყოველივე ამან დიდი ინტერესი გამოიწვია საზოგადოებაში).

მეტი ხალისისთვის, ინტერესისა და ცნობიერების ამაღლების მიზნით, რადგან პროექტი დაიწყო ნოემბერში და გაგრძელდა ივნისამდე, ცალკე აქტივობები მივუძღვენით საახალწლო მილოცვას, ერთმანეთს გვუგზავნეთ მისალოცი ბარათები, აღვნიშნეთ დედამიწისა (22 აპრილი) და  eTwinning-ის (9 მაისი) საერთაშორისო დღეები (ხანდახან პროექტის თავდაპირველი გეგმის მოდიფიცირებაც გვიწევს ან შეგვაქვს დამატებითი აქტივობები. ეს უფრო საინტერესოს ხდის ჩვენს პროექტს).

პროექტის საბოლოო პროდუქტი იყო ბლოგი, რომელიც მოიცავდა პროექტის ყველა აქტივობის თეორიულ და ვიზუალურ მასალას, რომელიც, დაინტერესებისა და საჭიროების შემთხვევაში,  დაეხმარება ჩემს კოლეგებს და არა მხოლოდ.

პროექტის დასასრულს, ჩვენი ბლოგი წარვუდგინეთ სასკოლო საზოგადოებას და განვათავსეთ სკოლის გვერდზე.

თუ ევროპაში, თავდაპირველად, არაფორმალური განათლება აღიქმებოდა ინოვაციად, დღეს ის ჩვენი ყოველდღიურობაა, რაც განაპირობა საინფორმაციო-საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების განვითარებამ, რაც გვაძლევს შესაძლებლობას, დაძლიოთ სივრცე და დრო და ჩვენმა მოსწავლეებმა  მიიღონ იმაზე ბევრად მეტი, ვიდრე ოდესმე მიუღიათ.

წყარო https://mastsavlebeli.ge 

ერთი იდეა შემაჯამებელი დავალებისთვის

 

საფარველი სისტემა – მისი ბიოლოგიური და სოციო-კულტურული როლი

დიალოგი თბილისის მეტროში:

• გახედე ახლა იმ კაცს, რა ყვავილები დაუხატავს მხრებზე;
• ზემოდან რამე მაინც ჩაიცვას, ასე როგორ გამოდის ქუჩაში;
• სულ გადაირია ყველა და ყველაფერი, რა ფერის თმით დადიან, ჩემ დროს ასე ვინ გაბედავდა სიარულს . . .

ეს დიალოგი რამდენიმე საათს შეიძლება გაგრძელებულიყო, თუმცა მოსაუბრეები გავიდნენ ვაგონიდან. ჩემს ტვინში კი ნეირონებმა დაიწყეს მედიატორების გამოთავისუფლება. გლუტამინის მჟავამ შეკრა წრედი და რამდენიმე დღე ახალგაზრდებზე, ტატუზე, პირსინგზე, ფერად თმებზე ფიქრი არ მომშორებია. საკითხი კიდევ უფრო მძაფრდება, როცა თინეიჯერი შვილი გყავს და მასაც შეიძლება ერთ დღეს ტატუს გაკეთება მოუნდეს. რა უნდა ვუთხრა მას მე, როგორც დედამ… რა უნდა ვუთხრა მოსწავლეს, როგორც მასწავლებელმა.

ყველაზე სწორი ალბათ ის იქნება, გავაცნო საკითხი და მერე თავად მიიღოს გადაწყვეტილება. მერვე და მეცხრე კლასის ბიოლოგიის კურსი იძლევა იმის საშუალებას, რომ კომპლექსური დავალება შესრულდეს ადამიანის საფარველ სისტემასთან დაკავშირებით. დამუშავდება ოთხივე სამიზნე ცნება: სტრუქტურა და ფუნქცია, სასიცოცხლო თვისებები, ჯანმრთელობა და დაავადებები, და ბიომრავალფეროვნება. მეცხრე კლასში კანი, როგორც შეგრძნების ორგანო ისეა განხილული, მერვე კლასში კი მისი ექსკრეტორული, თბორეგულატორული და დამცველობითი ფუნქციებია განხილული. კლასის ემოციური და გონებრივი მომზადების შესაბამისად შეიძლება დავალება შესრულდეს მერვე ან მეცხრე კლასში.

დასაწყისში მოსწავლეები გაეცნობიან ანდრეს ისტორიას. ეს ახალგაზრდის პირობითი სახელია, რომელიც მასწავლებელს შეუძლია, შეცვალოს.

დავალების პირობა: ,,22 წლის ლარისა და 23 წლის ანდრე, საერთო მეგობრების საშუალებით შეხვდნენ ერთმანეთს და მათი გზები ალბათ სამუდამოდ გადაიკვეთა. პირველი შეხვედრიდან ოთხ თვეში სიგიჟემდე შეუყვარდათ ერთმანეთი, დაქორწინება და ერთად ცხოვრება გადაწყვიტეს. ანდრე აპირებდა ლარისას პატივსაცემად მკლავზე ტატუს გაკეთებას. ტატუ არის კანზე საღებავის, ანუ პიგმენტის ინიექციით გაკეთებული გამოსახულება. მან ინტერნეტში სხვადასხვა სტილის ტატუები დაათვალიერა და გონებაში განიხილავდა, რა სახის და ფორმის უნდა ყოფილიყო ის.

ერთ დღეს, ქუჩაში გამართული ფესტივალის დროს დაინახა წარწერა: „ინის ტატუ“.

ანდრემ სთხოვა მეჰნდის არტისტს, შეყვარებულის სახელი მის მკლავზე მოეხატა, ისე, რომ ნებისმიერ დროს შესძლებოდა დანახვა, როცა მოისურვებდა. მან იცოდა, რომ ტატუს მსგავსად მუდმივი არ იქნებოდა. ორი დღის შემდეგ ახალგაზრდა კაცი ესტუმრა მშობლებს. ისინი არ იცნობდნენ მეჰნდის ხელოვნებას და მომენტალურად პანიკამ მოიცვა, რადგან იფიქრეს, რომ მათმა შვილმა ტატუ გაიკეთა. ანდრე არწმუნებდა, რომ ის არ იყო სამუდამო, თუმცა ნამდვილი ტატუს გაკეთებასაც ფიქრობდა.

მშობლები შეშფოთდნენ. მამა ანდრეს ეკითხება, რა მოხდება, თუ ის და ლარისა დაშორდებიან, რადგან დიდი ხანი არ არის, რაც იცნობენ ერთმანეთს. რას უზამს ტატუს? დედა იმაზე ფიქრობს, რამდენად უსაფრთხოა ტატუს გაკეთება. ანდრე მშობლებს არწმუნებს, რომ გადაწყვეტილების შეცვლას არ აპირებს, მაგრამ თუ ლარისა და ის მაინც დაშორდებიან, ახალი ტატუთი გადაფარავს ძველს ან ლაზერით მოიშორებს. მშობლებს ასევე ეუბნება, რომ ისეთ სალონში წავა, სადაც უსაფრთხოების წესები მაქსიმალურად არის დაცული. დედა ფიქრობს, რომ ტატუს მოცილება არც ისე მარტივია, როგორც ანდრეს წარმოუდგენია. 

დიდი ხანია ადამიანები პირსინგით, მაკიაჟით, თმების დახვევით ან გასწორებით ცდილობენ შეცვალონ საკუთარი გამომეტყველება. იღებავენ, იჭრიან, იხვევენ, ისწორებენ ან საერთოდ იშორებენ თმას. იხატავენ, იზრდიან ფრჩხილებს. კანი, თმა და ფრჩხილები საფარველ სისტემას ქმნის. როცა ამ თავს წაიკითხავ, გაეცნობი ამ სისტემის და ცალკეული ორგანოს ბიოლოგიურ ფუნქციებს. ისინი ადამიანის გარეგნობას, იდენტობას გამოსახავენ. თავის დასრულებისას გაიგებ, გაიკეთა თუ არა ანდრემ ტატუ. მეტ ინფორმაციას მიიღებ ტატუს, მეჰნდის და ლაზერით ტატუს მოცილების შესახებ. ასევე იმსჯელებ იმ დაცვით ღონისძიებებზე, რომელიც ტატუს ან პირსინგის გაკეთებისას უნდა გაითვალისწინოს ახალგაზრდამ, თუ მაინც მის გაკეთებას გადაწყვეტს. 

მოცემული კონტექსტ-მაგალითის შესაბამისად მოამზადე პოსტერი ადამიანის საფარველი სისტემის მნიშვნელობისა და მასზე ჩატარებული მანიპულაციების უსაფრთხოების წესების შესახებ. პოსტერის პრეზენტაციის დროს ხაზგასმით წარმოაჩინე:

• როგორ შესაბამება კანის თითოეული სტრუქტურის აგებულება მის ფუნქციას (სტრუქტურა და ფუნქცია მკ.წ.1);
• რა გავლენას ახდენს გარემო პირობები საფარველი სისტემის აგებულებასა და ფუნქციაზე (სტრუქტურა და ფუნქცია მკ.წ. 2);
• რატომ არის შესაძლებელი საფარველი სისტემის ორგანოების ერთმანეთთან და მთელ ორგანიზმთან შეთანხმებული მუშაობა (სასიცოცხლო თვისება მკ.წ.1);
• როგორ მოხდა საფარველი სისტემის ევოლუცია, რა კავშირშია მისი მოდიფიკაცია გარემო პირობების ცვლილებასთან (ბიომრავალფეროვნება მკ.წ. 3);
• როგორ აისახება ადამიანის ჯანმრთელობა საფარველი სისტემის სტრუქტურაზე, ფუნქციასა და გარეგნულ იერ-სახეზე (ჯანმრთელობა და დაავადება მკ.წ. 2);
• როგორია საფარველი სისტემის სოციო-კულტურული როლი ადამიანის საზოგადოებაში (გამჭოლი კომპეტენცია: კულტურული მრავალფეროვნება და გამოხატვის თავისუფლება).

აქტივობა 2: დავალების პირობის გაცნობის შემდეგ მოსწავლეები გამოთქვამენ მოსაზრებებს, რა იციან ტატუს, პირსინგის შესახებ. რატომ იღებავს ადამიანი თმას, რატომ იკეთებს ფრჩხილებს. რა ემოციას იწვევს მათში ფერადი თმა, მოხატული სხეული და სხვა.

აქტივობა 3: მასწავლებელი მოსწავლეებს გააცნობს ტატუს პირველი ქალი არტისტის, მოდ ვაგნერის ისტორიას.

აქტივობა 4: საფარველი სისტემის აგებულების გაცნობა (მასწავლებელი თავად შეარჩევს სტრატეგიასა და მეთოდს);

აქტივობა 5: მოსწავლეები დაამზადებენ კანის მოდელს და იმსჯელებენ მის უპირატესობასა და ნაკლზე.

აქტივობა 6: პოსტერების მომზადება (პოსტერი შეიძლება გაკეთდეს მცირე ჯგუფში, წყვილში ან ინდივიდუალურად).

აქტივობა 7: პოსტერების წარდგენა (ყველა მოსწავლე წარადგენს ნამუშევარს).

აქტივობა 8: დავალების შეფასება (თვითშეფასება, ნამუშევრის შეფასება სოლო ტაქსონომიის მიხედვით).

დამხმარე მასალა მასწავლებლისთვის:

რესურსი 1: მოსალოდნელი შედეგები.

რესურსი 2: ქეისის დასკვნა.

რესურსი 3: შემაჯამებელი კითხვები.

წყარო https://mastsavlebeli.ge

აქტივობები სწავლის პირველ დღეს

 

„დაუწერე წერილი საკუთარ თავს: რას ელი ახალ სასწავლო წელს? რა მიზნები გაქვს? რას გრძნობ ან ნერვიულობ?“ – რა გრძნობა დაგეუფლებოდათ, თუ ამას მასწავლებელი სასწავლო წლის პირველ დღეს გეტყოდათ, მერხზე ფერად, სუფთა ფურცელს დაგახვედრებდათ და წერისთვის დროს მოგცემდათ. ალბათ დაფიქრდებოდით. „ძვირფასო, მე…“ დაიწყებდი წერას და თქვენს მოლოდინებს, ფიქრებს, ხელის ერთი მოხაზულობით გადაიტანდით. შემდეგ კლასში მასწავლებელი შეაგროვებდა ფიქრებით სავსე ფურცელს და ლამაზ, გამჭვირვალე ქილაში საგულდაგულოდ შეინახავდა. დაგპირდებოდათ, რომ წლის ბოლოს ყველას დაგიბრუნებდათ მას და კიდევ ერთხელ გაგახსენებდათ, დაგანახებდათ განსხვავებას სასწავლო წლის პირველი და ბოლო დღის ფიქრებზე. ეს ერთ-ერთი აქტივობაა, რომელიც მასწავლებელს შეუძლია შესთავაზოს მოსწავლეებს ახალ სასწავლო წელს.

 

ზაფხულის დასვენება მოსწავლეებსა და მასწავლებლებს თანაბრად სჭირდებათ, რათა ახალი ძალითა და ენერგიით დაიწყონ სკოლა. ზოგჯერ გვეჩვენება, რომ ძალიან მალე გარბის ზაფხულის მხიარული, მსუბუქი და ცხელი დღეები, თუმცა ჯერი აუცილებლად მიდგება იმ დღეზე, როცა მოგვიწევს სამუშაო რეჟიმთან დაბრუნება. მასწავლებლები ყოველთვის ფიქრობენ, რა შესთავაზონ მოსწავლეებს სწავლის პირველ დღეს ისეთი, რომ მათთვის ის მსუბუქად დაიწყოს და განწყობა აუმაღლდეთ. გთავაზობთ რამდენიმე აქტივობას, რომლებიც დაგეხმარებათ ახალი სასწავლო წლის პირველ კვირებში.

 

აქტივობა – იყავი უნიკალური

საკლასო ოთახში სთხოვეთ მოსწავლეებს – ყველა წრეში დადგეს. წაახალისეთ თითოეული სათითაოდ დაასახელოს ის სფერო, რომელშიც, მათი ფიქრით, უნიკალურები/განსხვავებულები არიან. მაგალითად: „მე მქვია ფოტინე და მყავს ოთხი ძმა“; ან „… და მე ვსაუბრობ სამ ენაზე“. მოსწავლეებს აუხსენით, რომ თუ მათი თანაკლასელი იტყვის ისეთ წინადადებას, რაც მასაც უნიკალურს ხდის, მაშინ უნდა დასხდნენ. მაგალითად: თუ სხვა მოსწავლესაც ასევე ჰყავს ოთხი ძმა ან საუბრობს სამ ენაზე, ისინი უნდა დასხდნენ.

ამ აქტივობის მიზანია, რაც შეიძლება დიდხანს იდგნენ მოსწავლეები ფეხზე და დაასახელონ განსაკუთრებული რამ საკუთარი თავის შესახებ, რასაც არავინ ახასიათებს. ასე უფრო ახლოს გაიცნობენ ერთმანეთს და აღმოაჩენენ საერთო ინტერესებს ან რამე ისეთს, რაც ამ დრომდე უცნობი იყო.

 

აქტივობა – იპოვე მეგობარი

ამ აქტივობისთვის დაგჭირდებათ წინასწარ რესურსის მომზადება. ამობეჭდეთ მოსწავლეების რაოდენობაზე გათვლილი სამუშაო ფურცლები და დაურიგეთ მოსწავლეებს. მიეცით დაახლოებით ხუთი წუთი ყველას, რათა კალმით ან ფანქრით შემოხაზონ თავიანთი საყვარელი კატეგორიები. შემდეგ, სთხოვეთ მოსწავლეებს, წარადგინონ ნამუშევარი და ამის შემდეგ იპოვონ თანაკლასელები, რომლებმაც იგივე კატეგორიები შემოხაზეს და შესაბამისად, საერთო ინტერესები და გემოვნება აქვთ. ეს მისცემს მათ ბუნებრივ სალაპარაკო თემას; დაეხმარებათ, იპოვონ, რა აქვთ საერთო.

აქტივობა – ნავიგაცია საკლასო ოთახში

მნიშვნელოვანია, მოსწავლეები გათვითცნობიერებულნი იყვნენ სკოლის გარემოში. იცოდნენ, სად რა არის. ამისათვის მასწავლებლები ხშირად აწყობენ მინი-ექსკურსიას სწავლის პირველ დღეს, რათა მოსწავლეებს ინფორმაცია მიაწოდონ მათთვის საჭირო კაბინეტების შესახებ. განსაკუთრებით სახალისო გამოდის ის აქტივობები, სადაც მოსწავლეები ფიზიკურადაც იხარჯებიან. თქვენ შეგიძლიათ სწავლის პირველ დღეებში მათ საკლასო ოთახში დიდი თავგადასავალი შესთავაზოთ. დაავალეთ მოსწავლეებს საკლასო ოთახში „ნადირობა“, დაეხმარეთ მათ, გაიცნონ ერთმანეთი და მათი ახალი სასწავლო სივრცე.

მიაწოდეთ სამუშაო ფურცელი, სადაც ჩამოთვლილი იქნება ის ნივთები, რომლებიც უნდა მოიძიონ/დააკვირდნენ საკლასო ოთახში. ფურცელზე დატოვეთ სივრცე მოსწავლეებისთვის, რომ დაწერონ მოკლე აღწერა, თუ სად იპოვეს თითოეული ნივთი.

მიეცით მოსწავლეებს მარტივი მინიშნებები. თქვენ ასევე შეგიძლიათ თავად შეადგინოთ მოსაძებნი ნივთების სია და გაუკეთოთ ლავირება. ამ აქტივობით მოსწავლეები ადვილად შეისწავლიან საკლასო ოთახში საჭირო ნივთების ადგილს. აქტივობა შეგიძლიათ განახორციელებინოთ როგორც ინდივიდუალურად, წყვილებში, ისე ჯგუფურად. ასევე შეგიძლიათ გაცდეთ საკლასო ოთახს და მოსწავლეები სკოლის ტერიტორიაზე „ანადიროთ“.

 

რას ამბობენ სახლში ჩემზე..

ჩართეთ მშობლებიც აქტივობაში. სთხოვეთ წინასწარ მოგაწოდონ 2-3 წინადადებით თქვენს მოსწავლეზე ინფორმაცია. რომელიც შეიძლება შეიცავდეს სულ ორ ფრაზას: „ჩემს შვილს უყვარს ძერწვა. არის ძალიან მუსიკალური“, და მსგავსი. მშობლების მიერ მოწერილი ინფორმაცია გადაიტანეთ ფერად ფურცელზე. ჩაყარეთ ლამაზ ყუთში. ამოიღეთ სათითაოდ ფურცელი, წაიკითხეთ და სთხოვეთ მოსწავლეებს, იმ შემთხვევაში, თუ ეს მათ ეხებათ, განიშნონ ხელის აწევით. წაახალისეთ ის მოსწავლეები, რომლებიც წერილში საკუთარ თავს ამოიცნობენ.

 

სოციალური კონტაქტი

ამ აქტივობისთვის დაგჭირდებათ ოთხი ფორმატი. თითოეულს გაუკეთეთ შემდეგი სათაური:

• „როგორ მინდა, რომ მომექცეს მასწავლებელი?“
• „როგორ მინდა, რომ მოექცნენ მასწავლებლები სხვა მოსწავლეებს?“
• „როგორ მოვექცე მასწავლებელს?“
• „როგორ მოვაგვაროთ კონფლიქტები?”

დაურიგეთ მოსწავლეებს წებოვანი ფერადი ფურცლები და სთხოვეთ, დაწერონ პასუხები თითოეულ კითხვაზე და განათავსონ შესაბამის ფორმატზე. მოსწავლეებთან ერთად წაიკითხეთ პასუხები, განიხილეთ და განათავსეთ თვალსაჩინო ადგილას. აუხსენით თქვენს მოსწავლეებს, რომ ეს არის კლასის სოციალური კონტრაქტი. ეს შესანიშნავი გზაა საზოგადოების შესაქმნელად და საზღვრების დასადგენად. ამით მოსწავლეებისთვის მნიშვნელოვანი გახდება ერთმანეთის გათვალისწინება.

რის სწავლა მინდა

ეს აქტივობა დაგეხმარებათ მთელი სასწავლო წლის განმავლობაში, მოსწავლეებზე მორგებული აქტივობების დაგეგმვაში. ფორმატზე დააწერეთ „რის სწავლა მინდა ნამდვილად“. მოსწავლეებს სთხოვეთ, წებოვან ფურცელზე დაწერონ პასუხები, იქნება ეს კონკრეტულად რომელიმე საგანი, მათი ჰობი, ინტერესები თუ სხვა. არ შეზღუდოთ მოსწავლეები პასუხებში. წაიკითხეთ ხმამაღლა, რათა მათ მოისმინონ ერთმანეთის ინტერესის შესახებ. ჰკითხეთ, ხომ არ გაუჩნდათ იდეა? რამე პროექტი ხომ არ მოაფიქრდათ? შესაძლოა, მოსწავლეებს გაუჩნდეთ იდეები. აუცილებლად ჩაინიშნეთ და სამომავლოდ შეიტანეთ განსახორციელებელ გეგმაში. ეს აქტივობა დაგეხმარებათ სწორად და საინტერესოდ დაგეგმოთ მოსწავლეებზე მორგებული აქტივობები.

ზემოთ ჩამოთვლილი რჩევები დაგვეხმარება, ახალი სასწავლო წელი დაიწყოთ ხალისით და მაღალი მოტივაციით.

დავიმახსოვროთ, რომ თქვენი განწყობა გადამდებია და მოსწავლეები ყოველთვის გრძნობენ მას!

წყარო https://mastsavlebeli.ge