Wednesday, December 27, 2023

,,პირადი მრჩეველი“-ერთი სასწავლო მეთოდის შესახებ

  როგორ მოვაგვაროთ პერსონალური კომპიუტერის სიმცირის გამო წამოჭრილი ქცევის წესების დარღვევის პრობლემა?

   დამეთანხმებით, რომ კლასის ეფექტური მართვა და დისციპლინის შენარჩუნება აუცილებელი პირობაა სწავლა-სწავლების პროცესის წარმატებით განხორციელებისათვის.

მოსწავლეთა არასასურველ ქცევას შეიძლება განაპირობებდეს ყურადღების დეფიციტი, ჰიპერაქტიურობა, სოციალური პრობლემა, ძალადობა, არასწორი საკლასო მენეჯმენტი, მასწავლებლის საუბრის მონოტონურობა,  ფიზიკური გარემო, რესურსების სიმწირე და ა.შ.   არასასურველი ქცევის პრევენციისთვის აუცილებელია ვიცოდეთ მისი გამომწვევი მიზეზი.

მინდა ყურადღება გავამახვილო  ფიზიკურ გარემოზე, რომელიც დიდ გავლენას ახდენს მოსწავლეთა ქცევაზე და შესაბამისად სწავლა-სწავლების ხარისხზე.

აუცილებლად უნდა გავითვალისწინოთ არის თუ არა რესურსები სწორად განაწილებული და რამდენად არის  ხელმისაწვდომი ყველა მოსწავლისათვის, არის თუ არა სკოლაში  კომპიუტერის, ფიზიკის, ქიმიის ლაბორატორიები და თუ არის, რამდენად აკმაყოფილებს ეროვნული სასწავლო გეგმის მოთხოვნებს.

შევეცდები მოკლედ და ლაკონურად ავღწერო ჩემს პედაგოგიურ პრაქტიკაში წამოჭრილი პრობლემები. დარწმუნებული ვარ, რომ ბევრი თქვენგანი აღმოჩენილა მსგავს სიტუაციაში.

სკოლაში პერსონალური კომპიუტერის სიმცირის გამო იძულებული ვარ მოსწავლეები დავაწყვილო პრაქტიკული საქმიანობის დროს. ამ დროს ხშირია მოსწავლეთა ქცევის წესების დარღვევა. თითქმის ყველა ცნობილი მეთოდი გამოვიყენე: დავაწყვილე მოსწავლეები მათი უნარებისა და ცოდნის მიხედვით, შევურჩიე საინტერესო დავალებები, შემოვიღე წესის დარღვევისთვის სანქციები, ყოველ გაკვეთილზე დავაწესე ,,საუკეთესო წყვილი“-ს დაჯოლდოება. მაგრამ, გარკვეული ეტაპის შემდეგ ეფექტურობა დაკარგა ყველა ზემოთ ჩამოთვლილმა მეთოდმა.  დილემის წინაშე აღმოვჩდი და  საკუთარ თავს დავუსვი კითხვა- პერსონალური კომპიუტერის სიმცირის გამო, როგორ შეიძლება ქცევის წესების დარღვევის აღმოფხვრა?

პასუხად კი შევიმუშავე  – ,,პირადი მრჩევლის ფორმა“.

 

შევიტანე გაკვეთილზე, გავაცანი მუშაობის პრინციპები მოსწავლეებს  (წყვილში ერთი-ერთი მოსწავლე ასრულებს საკლასო დავალებას, ხოლო მეორე მოსაწვლე აკვირდება მეწყვილის მუშაობას, ავსებს ,,პირადი მრჩევლის ფორმას“ და შემდგომ ცვლიან  როლებს).

მეთოდმა, რომელიც მე გამოვიყენე წყვილებში, ინფორმაციული და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების პრაქტიკული მუშაობის დროს, მომცა დადებითი შედეგი. წყვილში თითოეული მოსწავლე აქტიურად იყო ჩართული დავალების შესრულების პროცესში ისე, რომ ხელს არ უშლიდნენ ერთმანეთს მუშაობაში, პირიქით, რჩევებს აძლევდნენ მეწყვილეებს, აკვირდებოდნენ მუშაობის პროცესს და ასახავდნენ მოცემულ ფორმაში.

ვფიქრობ, რომ ეს მეთოდი ხაზს უსვამს თითოეული მოსწავლის უნიკალურობას. მოსწავლეს უმაღლდება თვითშეფასება, ხდება უფრო მოტივირებული, გრძნობს პასუხისმგებლობას. ასეთი ტიპის აქტივობა  მათში დიდ ინტერესსა და ენთუზიაზმს იწვევს.  წყვილებში მუშაობის დროს მასწავლებელს შეუძლია აქტიურად დააკვირდეს პროცესს- სად არის  პრობლემა, რა არის მარტივი ან რთული მოსწავლეებისთვის.

აუცილებელია მასწავლებელმა სწორად შეარჩიოს წყვილები – ზედმეტად ლოიალური ან ზედმეტად კრიტიკული მეწყვილეები ობიექტურად ვერ შეძლებენ თანამეწყვილის შეფასებას, ამიტომ  ლოიალური დამოკიდებულების შემთხვევაში წყვილები შევარჩიოთ შემთხვევითობის პრინციპით, ხოლო კრიტიკული დამოკიდებულების შემთხვევაში ჩვენ თვითონ მივიღოთ გადაწყვეტილება წყვილების შერჩევისას.

„პირადი მრჩევლის ფორმა“ ერთერთი მეთოდია მსგავსი პრობლემის მოსაგვარებლად.  მასწავლებელი მოსწავლეებს მუდმივად უნდა სთავაზობდეს სიახლეებს. მეთოდი საშუალებას მისცემს მასწავლებელს სწავლების პროცესი გახდეს სახალისო და საინტერესო.

https://mastsavlebeli.ge/

ინდივიდუალური განათლება ციფრულ ეპოქაში AltShool-ები და სხვა

 დღეს ძალიან ბევრს წერენ იმის შესახებ, რომ ტრადიციული განათლება ეპოქის მოთხოვნებს ვეღარ პასუხობს, რომ თანამედროვე ციფრული ეპოქის მოქალაქე ბავშვებისთვის უკვე უინტერესო და არაფრისმომცემია ტრადიციული განათლება. ეს პრობლემა არ არის ლოკალური და არც მხოლოდ ქართული; პრობლემა ეხება მთელს სამყაროს. პროგრესული ადამიანები გრძნობენ რა ამის საჭიროებას, აქტიურად იწყებენ მოძრაობას ალტერნატიული და პროგრესული განათლების კერების შესაქმნელად.

საყოველთაოდ აღიარებული ტრადიციული განათლების ჩანაცვლება უცებ ვერ ხერხდება, რადგან ახალი ტიპის განათლების მიმართ ყოველთვის ჩნდება ეჭვი და უნდობლობა; საბედნიეროდ, მსოფლიოში არიან ადამიანები, რომლებიც დარწმუნებულნი არიან ახალ ტექნოლოგიებზე დაფუძნებული განათლების სიკეთეში.

სწორედ ამ მიზნით მაქს ვენტილამ 2013 წელს დატოვა თავისი კარიერა Google- ში და გადაწყვიტა, რომ განათლების სფეროში გაეგრძელებინა მოღვაწეობა. მან ჰარმონიულად დაუკავშირა ერთმანეთს ციფრული ტექნოლოგიები, თანამედროვე მოთხოვნები და განათლება და შექმნა მიკრო-სკოლების ქსელი, რომელიც ცნობილია AltShool – ის სახელწოდებით. სკოლა მან დააარსა აშშ-ში, სან-ფრანცისკოში და შემდეგ სხვა ქალაქებშიც,  დღემდე იზრდება და ვიათარდება ეს სკოლები ტრადიციული სკოლების გვერდით.

AltShool-ები არის ალტერნატიული და პროგრესული განათლების კერები, რომლებიც ორიენტირებულია ბავშვის ინდივიდუალურ განათლებაზე და ეფუძნება მათ ინტერესებს. სწავლებაში ჩართულები არიან: მასწავლებლები, სტუდენტები, ინჟინრები, მშობლები, რომლებიც ეხმარებიან მოსწავლეებს შეადგინონ ინტერესებსზე დაფუძნებული პროექტები.

ამგვარი კონცეფცია მრავალმხრივ საინტერესოა. მშობელი არა მხოლოდ ჩართულია შვილის სასკოლო ცხოვრებაში, ინტერნეტში ატვირთული მასალებით შეუძლია ნებისმიერ დროს თვალი ადევნოს შვილის აქტივობას და იმას, თუ როგორ ასრულებს პროექტის ამოცანებს; დამფუძნებლების თქმით, ამგვარი დამოკიდებულება შვილებიდან მშობლებზეც ახდენს გავლენას; ასე რომ პროგრესული განათლება ვრცელდება არა მშობლიდან შვილზე, არამედ, შვილიდან – მშობელზე; სტუდენტებისთვის მოსწავლეთა პროექტებში ჩართულობა არის გამოწვევაც და საუკეთესო პრაქტიკაც, რადგან ამ ყველაფერს მასწავლებელი ხელმძღვანელობს და სტუდენტი კი აქტიურად არის ჩართული და პრაქტიკით იღებს ახალ გამოცდილებას და ცოდნას.

 

როგორც კვლევებმა აჩვენა, ყველაზე ერთნაირად გათვლილი ტრადიციული განათლების მოდელი სულ უფრო მეტ მოსწავლეზე ვეღარ ახდენს გავლენას; მთელს მსოფლიოში განათლების ტრადიციული სისტემა ჩამორჩება ეპოქის მოთხოვნებს. ციფრულ ტექნოლოგიებზე დაფუძნებული ინდივიდუალური სწავლების მოდელით კი სულ უფრო მეტი ადამიანი ინტერესდება, რადგან ამ სკოლებში მოქმედი კონცეფციები საშუალებას აძლევს მოსწავლეებს, გამოიმუშაონ ახალი უნარები პირადი ინტერესების კონტექსტში.

 

ტექნოლოგიებისა და განათლების ამგვარი კავშირი მოსწავლეს არ წყვეტს რეალობისგან, პირიქით, უფრო მეტად ჩართულს ხდის სოციალურ ცხოვრებაში, რასაც ვერ აკეთებს ტრადიციული განათლება, რომელსაც საერთოდ დაკარგული აქვს კავშირი ცხოვრებასთან. 12 წელი სწავლობს მოსწავლე და არ იცის,  რაში სჭირდება სკოლაში მიღებული ცოდნა და სად უნდა გამოიყენოს.

 

როგორც ამ სკოლის დამფიუძნებლები აღნიშნავენ: ასეთ შემთხვევაში, მთავარი მაგია ტექნოლოგია არ არის. ტექნოლოგია არის კარგი ინსტრუმენტი საიმისოდ, რომ მასწავლებლებს მეტი ზეგავლენა ჰქონდეთ ბავშვებზე და ამავე დროს, შეუქმნან მეტი მოტივაცია განათლებისთვის.

 

AltShool-ები პერსონალური სასწავლო გეგმების შექმნით და რეალიზებით ბავშვებისთვის სასწავლო პროცესს ხდიან სახალისოს და შემოქმედებითს… მოსწავლეები ემოციურად არიან ჩართული პროექტებში (და არა ძალდატანებით და აუცილებლობით) ამავე დროს, არ არიან სოციუმისგან მოწყვეტილი და, რა თქმა უნდა, აკადემიურად წარმატებულები არიან. ბევრი მოსწავლე, რომელიც ტრადიციული განათლების სისტემაში ინფანტილური და უყურადღებო იყო, აქ პოულობს თავის თავს. არ არსებობს ბავშვი, რომელიც ცნობისმოყვარე არ იყოს, რომელსაც კითხვა არ ჰქონდეს და რაიმე არ აინტერესებდეს. განათლება თუ გაჰყვება ბავშვის ინდივიდუალურ ინტერესს, მოსწავლეს აკადემიურ განათლებასაც მისცემს და ცხოვრებისთვისაც მოამზადებს.

ინდივიდუალური სწავლება არის ალტერნატიული განათლების ახალი სტრატეგიების საკვანძო პრინციპი, რომლიც გვეხმარება სრულიად სხვაგვარად გადავიაზროთ განათლება. ინდივიდუალური განათლება საშუალებას აძლევს მოსწავლეებს, გააკეთონ ის, რაც მათთვის მართლაც საინტერესოა – წერს სარა ლუში, AltShool-ის ერთ-ერთი პროგრამის კოორდინატორი.

აბსტრაქტული სწავლების იდეას (ტრადიციული განათლება) როდესაც ანაცვლებს მოსწავლის სრულიად კონკრეტული ინტერესი, ბუნებრივია, რომ შედეგი უფრო ეფექტურია. მოსწავლის მოტივაცია იზრდება, რამდენადაც ის კონკრეტული მეცნიერების გზით პასუხს სცემს მისთვის აქტუალურ კითხვას. მოსწავლის კითხვა თუ პრობლემა ყოველთვის აწმყოს უკავშირდება, მიმდინარე მოვლენებს და იმ გარემოცვას და სოციალურ გარემოს, რომელშიც ის ცხოვრობს. გამოცდილება აჩვენებს, რომ ინდივიდუალური სწავლებით განათლებამიღებული მოსწავლეები უფრო ადვილად ირჩვენ პროფესიას და ადრეულ ასაკში იციან, რისი გაკეთება სურთ და რა უხარიათ.

ინდივიდუალური სწავლებით მიღებული გამოცდილება უნიკალურია და ამავე დროს, არასდროს არ არის საკმარისი. ახალ-ახალი გამოცდილებები მოსწავლის მუდმივ ტრანსფორმაციას განაპირობებს. დიუის თეორიაც სწორედ ამას ეფუძნება. სწავლა – მოქმედებით, ჩართულობით, კეთებით – ეს არის ცოდნის მიღების საუკეთესო გზა.

ამგვარი სწავლება ეხმარება მოსწავლეს, რომ თვითაზროვნება და თვითრეფლექსია დაიწყოს, ამის საშუალებას მას აძლევს საკუთარ ინტერესებზე დაფუძნებული ინდივიდუალური განათლების მოდელი.

„აზროვნება იწყება იქ, სადაც პრობლებური სიტუაციაა“ (დიუი). ეს თეზისი უნივერსალურია არა მხოლოდ მოსწავლეებისთვის, ნებისმიერი ადამიანისთვისაც.

სწორედ ამ აზრს ავითარებს ქართულ საგანმანათლებლო სივრცეში პროფ. გიგი თევზაძე, როდესაც სწავლების „ქარხნულ“ წესზე და მის ცვლილებებზე საუბრობს.

„ადამიანები სხვადასხვანაირები არიან. შესაბამისად, მათი სწავლაც და სასწავლებლად „მიღებაც“ სხვადასხვანაირად უნდა მოხდეს. ესეც, თანამედროვე, წარმატებული განათლების თეორიის და პრაქტიკის ქვაკუთხედია. თუმცა, ჩვენში ამას არ აქცევენ ყურადღებას და ისევ, მე-19 საუკუნის „ქარხნული“, „კონვეირული“ პრინციპით ასწავლიან და იღებენ სკოლებში და უნივერსიტეტებში. (გიგი თევზაძე, რატომ აღარ არის საჭირო ერთიანი ეროვნული მისაღები გამოცდები. სტატია სრულად იხილეთ აქ:  https://www.criticallog.org/blank-5/).

ვფიქრობ, რომ თუ სახელმწიფო ფიქრობს პროგრესულ მომავალზე, მან გზა უნდა მისცეს პროგრესულ განათლებასაც. ტრადიციული სკოლების გვერდით ალტერნატიული, ინდივიდუალურ განათლებაზე დაფუძნებული არაფორმალური განათლების ხელშეწყობა შედეგებს უფრო თვალსაჩინოს გახდის.

 https://mastsavlebeli.ge/



ვირტუალური ექსკურსია, როგორც ლიტერატურის გაკვეთილზე სასწავლო პროცესის ორგანიზების ერთ-ერთი ეფექტური ფორმა

 ერთ-ერთი აქტუალური პრობლემა, რომელიც ფართოდ განიხილება ყველგან, ინოვაციური პედაგოგიური ტექნოლოგიების გამოყენების პრობლემაა.   ამჟამად ლიდერი პოზიცია უკავია სწავლების მეთოდების იმ ფორმებსა და მეთოდებს, რომლებიც დაკავშირებულია კომპიუტერთან. ამ მიდგომამ  ძირეულად შეცვალა განათლების თეორიაცა და პრაქტიკაც. ამიტომაც თანამედროვე პირობებში სასწავლო პროცესის წარმატებით ორგანიზებისთვის,  მასწავლებელს უწევს სწავლების ახალი ფორმების, მეთოდებისა და მასალის მიწოდების ახალი საშუალებების ძიება. ვინაიდან კომპიუტერი და ინტერნეტი მჭიდროდ დამკვიდრდა ჩვენს ცხოვრებაში, თანამედროვე ახალგაზრდობა კი განსაკუთრებულ ინტერესს იჩენს ტექნოლოგიების მიმართ, ამიტომ მასწავლებელმა ეს ინტერესი აუცილებლად უნდა  გამოიყენოს სწავლების პროცესში, რადგანაც კომპიუტერმა და ინტერნეტმა შეიძლება ითამაშოს მასწავლებლის დამხმარეს როლი.

დღეს მოსწავლეებს უწევთ დიდი რაოდენობით ინფორმაციასთან მუშაობა და აქვთ  უამრავი  შესაძლებლობა სწავლის, კვლევისა და  ნასწავლის გასაზიარებლად.

მათ შეუძლიათ:

გამოიყენონ ინსტრუმენტები კონფერენც კავშირისთვის, ისეთი, როგორიცაა Polycom, Adobe Connect, Microsoft Teams და  Skype, რათა იურთიერთონ თანატოლებთან მთელს მსოფლიოში, ჩაერთვნენ ვირტუალურ ექსკურსიებში, ვირტუალურ რეალობაში, ერთობლივად განახორციელონ ონლაინ პროექტები, მიიღონ წვდომა ვირტუალურ საგანმანათლებლო ქსელებზე, ვებ ფორუმებზე, გახდნენ ექსპერტები, ავტორები, გამომცემლები, პროდიუსერები, გადაიღონ ფილმები, შექმნან მუსიკა და ასე შემდეგ.

ვირტუალური სწავლება შეიძლება იყოს სინქრონული( როდესაც  ყველა მოსწავლე რეგისტრირდება ერთდროულად ერთ კლასში  ან ონლაინ სივრცეში) ან ასინქრონული (სადაც მოსწავლეები იღებენ წვდომას ინფორმაციასა და შინაარსზე ჩანაწერის სახით)

ვირტუალური სწავლებით შესაძლებელი ხდება:

  1. ფორმალური და არაფორმალური განათლების მიღების შესაძლებლობის გაზრდა;
  2. რეგიონის სკოლების მოსწავლეებისათვის სწავლების ფორმების გამრავალფეროვნება;
  3. 21-ე საუკუნის უნარ-ჩვევების განვითარება;
  4. თანამშრომლობა;
  5. გლობალურ მოქალაქედ ჩამოყალიბება;
  6. შემოქმედებითი სწავლება;
  7. კრიტიკული აზროვნების განვითარება;
  8. რეალურ ცხოვრებაში გამოსაყენებელი უნარ-ჩვევების ჩამოყალიბება;
  9. პერსონალური სწავლება;
  10. სწავლება ნებისმიერ ადგილასა და დროს;
  11. ქსელური სწავლების უნარების განვითარება;
  12. საკუთარი პროგრესისთვის თვალყურის დევნება და უკუკავშირის მიღება.

ვირტუალური და დისტანციური სწავლების სხვადასხვა ფორმა არსებობს. განვიხილოთ სასწავლო პროცესში ახალი ინფორმაციული ტექნოლოგიის გამოყენების ერთ-ერთი ვარიანტი – ვირტუალური ექსკურსია.

ექსკურსია, როგორც სასწავლო მეთოდი, გაჩნდა XVIII საუკუნის ბოლოსა და  XIX  საუკუნის დასაწყისში.  ის ხელს უწყობს მოსწავლეებში დაკვირვებისა და დამოუკიდებელი მუშაობის  უნარების განვითარებას.  XIX საუკუნის განმავლობაში  ექსკურსიები თანდათანობით  იქცა სასწავლო პროცესის ორგანულ ნაწილად.

ამ ფაქტის გამო არსებითად შეიცვალა ექსკურსიებისადმი მიდგომა, წარმოიშვა სხვადასხვა სახის ვირტუალური, ინტერაქტიული ექსკურსიები.

ტერმინი «ვირტუალური» წარმოშობილია ინგლისური სიტყვისგან  virtual – (მსგავსი, განურჩეველი).

პირველი ვირტუალური  მუზეუმები ინტერნეტში გამოჩნდა  1991 წელს. ისინი წარმოადგენდნენ  საიტებს , სადაც განთავსებული იყო ინფორმაციები მუზეუმზე, მათ გეოგრაფიულ მდებარეობასა და მუშაობის რეჟიმზე. შემდეგ მათ უკვე დაემატა ვირტუალური ექსპოზიციები. ბევრი მუზეუმი ქმნიდა რამდენიმე ვირტუალურ ექსპოზიციას და აერთიანებდა  მათ ვირტუალურ ექსკურსიად. დღეისათვის  ასეთი სახით წარმოდგენილი მასალის ხარისხი და შინაარსი სულ უფრო იზრდება  და შესაძლებელია, უახლოეს ხანში, მსოფლიოს ყველა მუზეუმს ჰქონდეს საკუთარი ვირტუალური მუზეუმი.

ვირტუალური ექსკურსია  არის ინტერნეტში განთავსებული სამგანზომილებიანი  სცენა, რომელიც პოტენციურ  კლიენტს რაიმე რეალურ ობიექტზე წარმოდგენის მიღების შესაძლებლობას აძლევს .  შექმნილ მოდელში შესაძლებელია ვირტუალურად გადაადგილება.

ვირტუალურ ლიტერატურული ექსკურსიები შეიძლება დაიყოს შემდეგ სახეებად:

  • ლიტერატურულ-გეოგრაფიული –ეს არის მწერლის ბიოგრაფიასა და ცხოვრებასთან დაკავშირებული ექსკურსია.
  • ლიტერატურულ – მხარეთმცოდნეობითი – მწერლის, პოეტის, დრამატურგის ცხოვრებასთან დაკავშირებულ ადგილებში ექსკურსია.
  • ისტორიულ-ლიტერატურული – ეროვნულ კულტურასა და ლიტერატურასთან დაკავშირებული რომელიმე განსაზღვრული ისტორიულ პერიოდში მოგზაურობა.
  • ლიტერატურულ-მხატვრული – მსოფლიო საგამოფენო დარბაზებში ექსკურსია.
  • მიმოხილვითი საიტები, სადაც თავმოყრილია რამდენიმე ვირტუალური ექსკურსია ერთი კონკრეტული მწერლის გასაცნობად.

ექსკურსია აუცილებლად უნდა დაიწყოს მოსწავლეებთან გამართული შესავალი სიტყვით.  ამ სიტყვაში  პედაგოგი საუბრობს ექსკურსიის მიზნებსა და ამოცანებზე, არიგებს სამარშრუტო ბარათებს.

ვირტუალური ექსკურსიებისას მოსწავლეთა აქტიურობის გაზრდაში უდიდეს როლს თამაშობს საძიებო მეთოდი. მოსწავლეები უბრალოდ კი არ ეცნობიან  ექსპოზიციის მასალებს, არამედ აქტიურად ეძებენ მწერალთან დაკავშირებულ ინფორმაციებს. ეს მიიღწევა  ან განსაზღვრული შემოქმედებითი ამოცანების დასახვით, ან პრობლემური კითხვების დასმით ექსკურსანტების წინაშე.  ექსკურსიის დროს მოსწავლეებს შეუძლიათ ჩაიწერონ თეზისები, გააკეთონ საიტზე განთავსებული მასალების ასლები ან  საჭირო ჩანაწერები. ექსკურსია მთავრდება  შემაჯამებელი საუბრით, რომლის დროსაც მასწავლებელი მოსწავლეებთან ერთად  განაზოგადებს, სისტემაში მოიყვანს  ნანახსა და მოსმენილს, ისაუბრებს  შთაბეჭდილებებსა და მოსწავლეთა წინასწარ შეფასებებზე, დასახავს  შემოქმედებით ამოცანებს მათთვის: დაწერონ თხზულება, მოამზადონ ანგარიში, შეადგინონ ალბომი.

მიუხედავად იმისა, რომ მარტივი ჩანს  გაკვეთილებზე ვირტუალური ექსკურსიის ჩატარება, მასწავლებელს შეიძლება შეხვდეს  სახვადასხვა პრობლემა. პირველი და მთავარი პრობლემა არის უინტერნეტობა და კომპიუტერების არასაკმარისი რაოდენობა კლასებში. ამ შემთხვევაში გამოსავალი შეიძლება იყოს ინტერაქტიული, მულტიმედიური ექსკურსია. ასეთი მულტიმედიური ექსკურსიებიც მიეკუთვნება ვირტუალურს, მაგრამ მათი ორგანიზებისათვის   ინტერნეტი საჭირო არაა. საკმარისია კლასში კომპიუტერისა და პროექტორის ქონა. ამ სახის ექსკურსიის უპირატესობა ისაა, რომ მასწავლებელი თვითონ არჩევს მისთვის საჭირო მასალას, ადგენს აუცილებელ მარშრუტს, მიზნის შესაბამისად ცვლის შინაარსს.   ექსკურსიის შემადგენელი ნაწილი შეიძლება იყოს ვიდეო, აუდიო ფაილები, ანიმაციები, რეპროდუქციები, ბუნების სურათები, პორტრეტები, ფოტო სურათები.  შესაძლებელია, ჩართული იყოს ლიტერატურული ტერმინები და მათი განსაზღვრებები, ისტორიული რუკები, თეზისები ლიტ. თეორიიდან და სხვა.

ამგვარად , ვირტუალური ექსკურსიების  გამოყენება სწავლების პროცესში სწავლებას  ხდის  უფრო საინტერესოს, ხარისხიანსა და შედეგზე ორიენტირებულს.

ვირტუალური ექსკურსიების უპირატესობა
უამრავი რამის ნახვა გვინდა და გვჭირდება, მაგრამ ეს შეუძლებელია ბევრი რამის გამო.  დროის უქონლობა, მატერიალური მხარე, ყოფითი პრობლემები ხშირად არ გვაძლევს საშუალებას  ჩვენი ოცნებები და სურვილები რეალობად ვაქციოთ.

ვირტუალური ექსკურსიები, რა თქმა უნდა , სრულყოფილად ვერ ჩაანაცვლებს რეალურ ექსკურსიებს, მაგრამ ეს საუკეთესო საშუალებაა  საოცნებო ადგილების გასაცნობად ნებისმიერ დროს.
ამგვარი  ექსკურსიების კიდევ ერთი უპირატესობა სხვადასხვა თემის გავლისას მოსწავლეთა მსოფლმხედველობის  გაფართოებაა. აგრეთვე, ის გაკვეთილებს უფრო ცოცხალსა და საინტერესოს გახდის.

საქართველოს სახელმწიფო ენის მასწავლებელთა ასოციაციამ გადაწყვიტა  ხელი შეეწყო პედაგოგებისათვის ასეთი ვირტუალური ექსკურსიების განხორციელებაში და დაგეგმა დისტანციური ქსელური პროექტი: ” საყვარელი მწერლის შემოქმედებით სახელოსნოში”.

პროექტის მიზანია:

  • მოსწავლეებში ლიტერატურის შესწავლის ინტერესის გაღვივება/ გაძლიერება ;
  • მოსწავლეთა აქტიური ცხოვრებისეული პოზიციის ფორმირება ;
  • საგანთაშორისი კავშირების განხორციელება.

პროექტის ამოცანები:

  • მოსწავლეებში საპროექტო მასალების გაფორმების ჩამოყალიბება და სრულყოფა;
  • პროექტის განხორციელების პროცესში ერთ საერთო პრობლემაზე მომუშავე ერთიანი შემოქმედებითი გუნდის ჩამოყალიბება;
  • მოსწავლეთა და პედაგოგთა შემოქმედებითი პოტენციალის გაღრმავება

პროექტში მონაწილეობას იღებს 60 სკოლა. პროექტი ხორციელდება რამდენიმე მიმართულებით: რადიო სპექტაკლი, ვირტუალური ექსკურსია, დასურათებული ნაწარმოები, მწერლის შემოქმედების კვლევა. ჩატარდა პირველი კონსულტაცია, მასწავლებლებმა მიიღეს კითხვებზე პასუხი, კონკრეტული რჩევები და შეუდგნენ მუშაობას.

იმედი მაქვს, ძალიან საინტერესო მასალებს  წარმოადგენენ მონაწილეები, ამ ექსკურსიების შექმნა-მოწყობის ძირითადი მიზანია სასწავლო პროცესის გამრავალფეროვნება და დამატებითი სასწავლო პროგრამის შექმნა, რომლებსაც სხვა მოსწავლეებიც გამოიყენებენ. პროექტი დეკემბერში მთავრდება და ნამუშევრებს  აუცილებლად გაგაცნობთ. მჯერა, მსგავსი სწავლება კიდევ უფრო მეტად შეაყვარებს მოსწავლეებს ლიტერატურასა და კითხვას.

 

წყარო  https://mastsavlebeli.ge/


გამოყენებული წყარო: https://www.digipubs.vic.edu.au

ციფრული რეალობა – გამოწვევა მასწავლებლებისთვის

 “ტექნოლოგიები დრამატულად ცვლის ცხოვრების პირობებს”, – ამბობს ეკა ჯელაძე, რომელიც წლების წინ მასწავლებელთა ინფორმაციულ-საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების ტრენინგების პროგრამის მენეჯერი და ექსპერტ-კონსულტანტი იყო და ქართველ მასწავლებლებს შორის ისტ უნარების კომპეტენციის ამაღლებას ცდილობდა. ამ დრამატულად ცვლადი სასწავლო გარემოებების ფონზე საკლასო ოთახს და სწავლების პროცესს განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება, რათა მოსწავლეებმა შეძლონ იმ უნარების განვითარება, რომლებსაც თანამედროვე გარემო მოითხოვს მათგან.

 

– რატომ არის ასე მნიშვნელოვანი ტრადიციული საგაკვეთილო მასალის ტექნოლოგიებით გამრავალფეროვნება?

 

– თავდაპირველად განვსაზღვროთ, რა მოთხოვნების წინაშე დადგებიან ის მოსწავლეები, რომლებიც დღეს სკოლაში სწავლობენ და რამდენად ვამზადებთ მათ იმ გარემოსთვის, რომელშიც მოუწევთ ცხოვრება. ტექნოლოგიები დრამატულად ცვლის ცხოვრების პირობებს და გარემოს. სულ უფრო ნაკლებად საჭირო ხდება ფიზიკური შრომა, ყველაფერი სულ უფრო მეტად ავტომატიზებულ რეჟიმში გადადის და ეს ყოველდღიურობის ნაწილია. მაგალითად, მაღაზიებში გამოჩნდა ე.წ. self-check დანადგარები, რაც ნიშნავს, რომ მე, მომხმარებელს, აღარ მჭირდება სალაროსთან მომუშავე კონსულტანტის დახმარება. შემიძლია, პირდაპირ მივიდე სპეციალურ დანადგართან და თავად გავატარო პროდუქტები. დანადგარი დამიანგარიშებს გადასახდელ თანხას და შესაძლებლობას მომცემს, შენაძენის საფასური დამოუკიდებლად, კონსულტანტის ჩარევის გარეშე გადავიხადო. ადამიანები, რომლებიც ხელით ასრულებდნენ სამუშაოს, დანადგარებმა ჩაანაცვლა. რას ცვლის ეს საერთო სურათში? მომავალში სულ უფრო ნაკლებად დაგვჭირდება ადამიანები, რომლებიც ფიზიკურად ასრულებდნენ ამ სამუშაოს; სამაგიეროდ, დაგვჭირდება ადამიანები, რომლებიც შეძლებენ მსგავსი დანადგარების შექმნას, პროგრამულ უზრუნველყოფას, გაფუჭების შემთხვევაში შეკეთებას და ა.შ. ადამიანები გათავისუფლდებიან ფიზიკური შრომისგან და ეს რესურსი ახალი, ინოვაციური რესურსების შექმნისა და მომსახურებისთვის უნდა გამოვიყენოთ.

 

დღეს ვსაუბრობთ იმაზე, რომ გავცდით ინდუსტრიულ ერას ან 4.0 ინდუსტრიაში შევაბიჯეთ. პირველი ინდუსტრიული რევოლუცია ე.წ. მექანიზაცია, ორთქლმავლების გამოგონება და ამუშავება იყო, მეორე ინდუსტრიული რევოლუციის დროს მასობრივი პროდუქციის წარმოება დავიწყეთ, ელექტროობა შევქმენით, მესამე ინდუსტრიული რევოლუცია კომპიუტერების გამოგონებას და პროცესების ავტომატიზებას უკავშირდება, ამჟამად მეოთხე ინდუსტრიული რევოლუციის მოწმეები ვართ, რომელიც ხასიათდება კიბერნეტიკული სისტემებით, “საგნების ინტერნეტით” (Internet of things), ღრუბლოვანი გამოთვლებით (cloud computing). ასეთ პირობებში განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, მოსწავლეებს განვუვითაროთ უნარები, რომლებიც მათ საშუალებას მისცემს, სრულფასოვნად იცხოვრონ ამ გარემოში და თავიანთი წვლილიც შეიტანონ მის განვითარებაში.

 

ტექნოლოგიებმა შეცვალა სწავლება-სწავლის არსი, იმ გაგებით, რომ წინათ მთავარი აქცენტი ინფორმაციის დამახსოვრებაზე დაისმოდა, ვინაიდან ინფორმაციის გადამტანები ადამიანები იყვნენ. დღეს ინფორმაციის დამახსოვრება აღარ გვჭირდება, რადგან ამას ჩვენზე უკეთ ტექნოლოგიები აკეთებს. ინფორმაცია შეგვიძლია შევინახოთ კომპიუტერში, ღრუბლოვან საცავში და ა.შ. დღეს გაცილებით მნიშვნელოვანია, შეგვეძლოს ზღვა ინფორმაციაში ეფექტური ნავიგაცია, საჭირო ინფორმაციის მოპოვება და დახარისხება, ახალი ინფორმაციის შექმნა და გაზიარება. ეს თავისთავად მოითხოვს მაღალ სააზროვნო უნარებს, ასევე – სხვადასხვა პროგრამული უზრუნველყოფის ცოდნას, მათთან სწრაფი ადაპტაციის უნარს. საკლასო ოთახი და სწავლების პროცესი სწორედ ამ მოთხოვნებს უნდა პასუხობდეს, მოსწავლეებს იმ უნარებს უვითარებდეს, რომლებსაც მათგან თანამედროვე გარემო მოითხოვს.

 

თავად მასწავლებლები ტექნოლოგიების გამოყენების მნიშვნელობაზე საუბრისას, უპირველეს ყოვლისა, მოსწავლეთა მოტივაციის ამაღლებას ასახელებენ. ეს, ბუნებრივია, მძლავრი ინსტრუმენტია სწავლის პროცესის წარსამართავად. მოტივაციასთან ერთად მნიშვნელოვანია სწავლის პერსონიფიცირების – მოსწავლის ინდივიდუალურ საჭიროებებზე მორგების – შესაძლებლობა. დღესდღეობით განათლების სისტემის აქტუალური საკითხია სასწავლო პროცესთან დაკავშირებული მონაცემების შეგროვება და ანალიზი. ტექნოლოგიების წყალობით შეგვიძლია მდიდარი ინფორმაცია შევაგროვოთ სასწავლო პროცესის, ცალკეული მოსწავლეებისა და მთელი კლასის მოსწრების შესახებ. ეს საშუალებას გვაძლევს, მიზანმიმართული ინტერვენციები განვახორციელოთ სწავლის შედეგების გასაუმჯობესებლად. სასწავლო პროგრამული უზრუნველყოფაც ამ მიმართულებით ვითარდება. რესურსებში ჩაშენებულია პროგრამული უზრუნველყოფა, რომელიც მასწავლებელს საშუალებას აძლევს, დააკვირდეს თითოეულ მოსწავლეს, დაინახოს, რომელი დავალების შესრულებისას შეყოვნდა, სად დაუშვა შეცდომა, დააკვირდეს მის პროგრესს დროის განსაზღვრულ მონაკვეთში, დახმარება შესთავაზოს კონკრეტული საკითხის დაუფლებაში იმ პრობლემების ანალიზის საფუძველზე, რაც პროგრამამ დაუთვალა და შეუჯამა. შეუძლია, ერთმანეთს შეადაროს მოსწავლეთა შედეგები, თვალი მიადევნოს მთელი კლასის პროგრესს და ა.შ. ამრიგად, ტექნოლოგიები მასწავლებელს სთავაზობს ზედმიწევნით ზუსტ ინფორმაციას და დიაგნოზს მოსწავლისა და კლასის მოსწრებისა და საჭიროებების შესახებ. მთავარია, სასწავლო პროცესში ამ ინფორმაციის მიზანმიმართული გამოყენება შეგვეძლოს. ქართველი მასწავლებლებისთვის ყველაზე ნაცნობი რესურსი ამ მიმართულებით ალბათ “ხანის აკადემიაა”, რომლის გაქართულებაც მიმდინარეობს ამჟამად და, რაც მთავარია, უფასოა. თუმცა აქვე უნდა ითქვას, რომ, კვლევების თანახმად, განათლების სფერო, კერძოდ, სკოლები, ყველაზე ნაკლებად იყენებენ ტექნოლოგიების იმ შესაძლებლობებს, რომლებიც სასწავლო პროცესის შესახებ მონაცემების შეგროვებას და ანალიზს გულისხმობს.

 

– თქვენ და თქვენმა რამდენიმე კოლეგამ, რომლებიც აქტიურად იყვნენ ჩართული ისტ სწავლებაში, ცოტა ხნის წინ დააფუძნეთ ორგანიზაცია “დიჯი-სოლთი”. რა სტრატეგიული მიზნები აქვს მას?

 

– “დიჯი-სოლთი” იანვარში დაარსდა. ძალიან დინამიკური გუნდი გვაქვს. მისი მთავარი მიზანი საზოგადოებაში ციფრული წიგნიერების დონის ამაღლებაა. გვინდა, საზოგადოების წევრებს დავეხმაროთ იმ უნარების გავნითარებაში, რომლებიც თანამედროვე, ტექნოლოგიებით გაჯერებულ სამყაროში მათ სრულფასოვან ცხოვრებას და განვითარებას შეუწყობს ხელს. ჩვენი სამიზნე ჯგუფი მხოლოდ მასწავლებლებს არ მოიცავს. გვაქვს იდეები მოსწავლეებსა და სტუდენტებთან დაკავშირებით, ასევე – ზრდასრულთა განათლების შესახებ. იმედი გვაქვს, სექტემბრიდან საზოგადოებას არაერთ სიახლეს შევთავაზებთ.

 

– თქვენს ვებ პლატფორმაზე უამრავი სტატია ქვეყნდება იმის შესახებ, როგორ შეიძლება ვებ აპლიკაციების გამოყენებით ამა თუ იმ საგნის უკეთ სწავლება. როგორია მასწავლებლებთან უკუკავშირი, ითვალისწინებენ თუ არა თქვენ მიერ შეთავაზებულ სტრატეგიებს და რა შედეგი აქვთ?

 

– იმედი გვაქვს, ეს სასარგებლო რესურსებია და მათი გაზიარებით მასწავლებლებს დავეხმარებით, სასწავლო პროცესი უფრო ნაყოფიერი გახადონ. ნახვების რიცხვი გვაფიქრებინებს, რომ მასწავლებლები ინტერესით კითხულობენ ჩვენს სტატიებს. თუმცა არ ვიცით, როგორ იყენებენ ამ ყველაფერს სასწავლო პროცესში. აქვს მინდა გითხრათ ისიც, რომ ამ სტატიების მიზანი არ არის მხოლოდ სხვადასხვა საგნის სწავლებისთვის კონკრეტული ინსტრუმენტების შეთავაზება; გვინდა, მოვუყვეთ მასწავლებლებს, საზოგადოდ, ტექნოლოგიებით გამდიდრებულ სწავლებაში მიმდინარე ცვლილებებზე, გამოწვევებსა და გამოცდილებებზე. ვფიქრობთ, ეს ხელს შეუწყობს ცვლილებათა აუცილებლობის შესახებ სათანადო დამოკიდებულებების ჩამოყალიბებას.

– ამჟამად ესტონეთში, დოქტორანტურაში სწავლობთ და ესტონური სკოლების გამოცდილებაზე დაყრდნობით ქართული სკოლების შესახებ კვლევას ამზადებთ. რა განსხვავებები აღმოაჩინეთ კვლევის პროცესში?

 

– ამჟამად კვლევას ქართულ სკოლებში ვატარებ. მომდევნო ეტაპი უკვე ესტონეთის სკოლების ჩართვას და საქართველოში არსებულ ვითარებასთან მათ შედარებას ითვალისწინებს. ამ ორი ქვეყნის შედარების იდეა იმიტომ დაიბადა, რომ საქართველოში სკოლების კომპიუტერიზაციის პირველი პროგრამა “ირმის ნახტომი” სწორედ ესტონური “ვეფხვის ნახტომის” ანალოგიით შეიქმნა. თუმცა ეს პროგრამა ორივე ქვეყანამ სხვადასხვა მიმართულებით განავითარა. საქართველომ უფრო ცენტრალიზებული გზა აირჩია, მაშინ როდესაც ესტონეთში სკოლებისგან ელიან მეტ ინიციატივას. ამჟამად, როგორც გითხარით ქართულ სკოლებს ვიკვლევ და შემიძლია, ზოგადი სურათი გაგაცნოთ. სტატისტიკური ანალიზის საფუძველზე სკოლები ორ ჯგუფად დავყავით. ერთ ჯგუფში გავაერთიანეთ სკოლები, რომლებიც მეტად იყენებენ ტექნოლოგიებით გამდიდრებულ სწავლებას, მეორეში კი – ტექნოლოგიებზე ნაკლებად ორიენტირებული სკოლები. ჩვენს ინტერესს უმთავრესად ტექნოლოგიურად განვითარებული სკოლები იმსახურებს. რას აკეთებენ ეს სკოლები განსხვავებულად, რა უწყობს ხელს იქ ტექნოლოგიებით სასწავლო პროცესის გამდიდრებას, რა გავლენას ახდენს ეს ყველაფერი სწავლების შედეგებზე? ორ ჯგუფს შორის განსხვავება უმთავრესად მოდის “ცვლილებათა მენეჯმენტის” ცვლადის წილად, რაც მოიაზრებს ისტ სტრატეგიის დაგეგმვას, მასწავლებლების წახალისებას, მათ შორის გამოცდილების გაზიარების წახალისებას და ხელშეწყობას, სკოლის დონეზე პროფესიული განვითარების ხელშეწყობას. თითოეული ეს ასპექტი ტექნოლოგიების გამოყენებას გულისხმობს. “ცვლილებათა მენეჯმენტის” შესწავლის საფუძველზე საინტერესო სურათი გამოიკვეთა. ტექნოლოგიურად განვითარებული სკოლები ტექნოლოგიებს იყენებენ ქვეყნის საგანმანათლებლო ეკოსისტემაში ტრანსფორმაციული საგანმანათლებლო ნიშის დასაკავებლად. ისინი ერთი ძირითადი აქტივობის გარშემო ახდენენ ტექნოლოგიების ინტეგრაციის მობილიზებას, ტექნოლოგიების დიფუზიას, მაგალითად, ეს შეიძლება იყოს მასწავლებლის შეფასებას მიბმული ელექტრონული პორტფოლიოების დანერგვა სკოლის ბაზაზე, “გუგლ დრაივის” დანერგვა შიდასასკოლო მენეჯმენტის უზრუნველსაყოფად. ინიციატივა, როგორც წესი, დირექტორისგან მოდის და აქტივობებიც მისივე უშუალო ხელმძღვანელობით ხორციელდება, თუმცა, ყველა ამ აქტივობაში ტექნოლოგიებს უმთავრესად მაინც ადმინისტრაციული საქმის წარმოების დატვირთვა აქვს. უბრალო ენით რომ ვთქვათ, მასწავლებელს მოეთხოვება, დოკუმენტაცია ელექტრონულად მოაწესრიგოს და დირექციას წარუდგინოს. უშუალოდ სასწავლო პროცესში ტექნოლოგიების გამოყენება მასწავლებლის პირად მოტივაციასა და გადაწყვეტილებაზეა დამოკიდებული. ამას შეიძლება თავისი ახსნა მოეძებნოს. ქვეყნის მასშტაბით სკოლების ტექნიკური ინფრასტრუქტურა და მათი მუშაობის უზრუნველყოფა დირექტორს საშუალებას არ აძლევს, ეს მოთხოვნა წაუყენოს მასწავლებელს. ვგულისხმობ, რომ ტექნიკა კომპიუტერულ ლაბორატორიაშია თავმოყრილი, ლაბორატორია კი ძირითადად ისტ-ის გაკვეთილებისთვის გამოიყენება და საგნის მასწავლებელს უჭირს საგნის სწავლებისას ისტ-ის ინტეგრირება. ამას ემატება ტექნიკური გაუმართაობა, მოძველებული ტექნიკა, ერთ კომპიუტერთან რამდენიმე მოსწავლე ზის დავალების შესასრულებლად და ა.შ. ეს ყველაფერი მასწავლებლისთვის მომხიბვლელ გარემოს ნამდვილად არ ქმნის. საინტერესოა, რომ ეს დამოკიდებულება ბუკებზეც ვრცელდება. მიუხედავად იმისა, რომ სახელმწიფომ ყველა მოსწავლე აღჭურვა ნეთბუქით, სკოლა მას აღიქვამს როგორც გარე რესურსს, რომელიც მოსწავლეს ეკუთვნის და არ გრძნობს პასუხისმგებლობას მის სასწავლო რესურსად გამოყენებაზე. ბუკების გამოუყენებლობის მიზეზად, როგირც წესი, იმას ასახელებენ, რომ მოსწავლეებს დაზიანებული მოაქვთ სახლიდან, რომ არ არსებობს ეფექტიანი სისტემა დაზიანებული ბუკების შესაკეთებლად, არ არსებობს მათი ტექნიკური მომსახურების გამართული მექანიზმი სკოლის დონეზე და ა.შ., ძნელია, არ დაეთანხმო ამ მიზეზებს, თუმცა, მეორე მხრივ, მიზეზები ყოველთის არსებობს…

 

ამ კუთხით, მინდა, საინტერესო მაგალითი მოვიყვანო ესტონეთის სასკოლო ცხოვრებიდან. ესტონეთი მოსწავლეებს ნეთბუქებს არ ურიგებს საჩუქრად. ნაცვლად ამისა, სკოლამ უნდა წარადგინოს განაცხადი, მიიღოს მონაწილეობა კონკურსში და დაასაბუთოს, რომ ნამდვილად მზადაა სასწავლო პროცესში ტექნოლოგიების გამოსაყენებლად. მან უნდა ახსნას, სახელდობრ როგორ აპირებს მათ გამოყენებას, რა შედეგებს ელის ტექნოლოგიების დანერგვის გაძლიერებისგან. მხოლოდ ამის შემდეგ გადაეცემა სკოლას ტექნიკა. ხშირად ეს არის ტაბლეტები, რომლებიც სკოლის ბიბლიოთეკაში ინახება, მასწავლებელს საჭიროებისამებრ გააქვს საკლასო ოთახში და იყენებს მოსწავლეებთან სამუშაოდ. ვფიქრობ, ეს არსებული რესურსების საკმაოდ ეფექტიანი გამოყენებაა.

 

– საქართველოში ყოფნისას თქვენ ბრძანდებოდით მასწავლებელთა ინფორმაციულ-საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების ტრენინგების პროგრამის მენეჯერი, ისტ-ის ექსპერტ-კონსულტანტი და არაერთი ტრენინგი ჩაგიტარებიათ ამ მიმართულებით. რამდენად შეინიშნება ქართველ მასწავლებლებში მზაობა  ისტ პროგრამების შესასწავლად და რამდენად სწორად ესმით ამ უნარების მნიშვნელობა?

 

– ტექნოლოგიების ტრენინგები 2006 წლიდან ტარდება და ისინი მასწავლებლების საკმაოდ დიდმა ნაწილმა გაიარა. ამასთან, ეს ტრენინგები საფეხურებრივად იმართება ისტ-ის გამოყენების სირთულის მიხედვით. ვიწყებთ საბაზო კურსით და თანდათან რთულ საფეხურებზე გადავდივართ. ყველა კურსი მოიცავს პედაგოგიურ ნაწილს, ანუ იმას, სახელდობრ როგორ შეუძლია მასწავლებელს სასწავლო პროცესში ისტ-ის გამოყენება. მასწავლებლებისგან ყოველთვის იგრძნობოდა ამ ტრენინგებში მონაწილეობისადმი ინტერესი, მაგრამ, სამწუხაროდ, იმის გამო, რომ მთელ რიგ პროცესებს თანმიმდევრულობა აკლდა, ეს ტრენინგები სერტიფიკატების მიღებისა და კრედიტების დაგროვების საშუალებად იქცა, ვინაიდან სკოლაში მასწავლებელს არავინ უწყობს ხელს, რომ მიღებული უნარები მოსწავლეებთან გამოიყენოს.

 

– არაერთი საინტერესო ინიციატივის ავტორი ბრძანდებით: შებრუნებული საკლასო ოთახის მოდელის, ქოუჩინგის, რომელიც დღეს აქტიურად იკიდებს ფეხს სხვადასხვა პროფესიაში…

 

– შებრუნებული საკლასო ოთახის იდეა მთელ მსოფლიოში პოპულარულია. ცნობილი უნივერსიტეტები ამ მოდელით წარმართავენ სწავლებას. ასევე არიან სკოლებიც. შებრუნებული საკლასო ოთახის მოდელი ითვალისწინებს სასწავლო პროცესის შეტრიალებას. ტრადიციულად, მასწავლებელი საკლასო ოთახში ხსნის ახალ მასალას, რომელიც მოსწავლემ დამოუკიდებლად უნდა განიმტკიცოს შინ, საშინაო დავალების შესრულებისას. მაგრამ ტემპი, რომლითაც მასწავლებელი ხსნის ახალ მასალას, ყველა მოსწავლისთვის ეფექტიანი ვერ იქნება, ვინაიდან მათ განსხვავებული შესაძლებლობები და სწავლის სტილი აქვთ. განურჩევლად იმისა, როგორ გაიგო ახსნილი მასალა, მოსწავლეს უწევს, დავალება დამოუკიდებლად შეასრულოს შინ. მეორე დღეს კი კლასი ახალ მასალაზე გადადის, განურჩევლად იმისა, როგორ დაეუფლა წინას ცალკეული მოსწავლე. შებრუნებული სასწავლო ოთახის მოდელის მიხედვით, მასწავლებელი ახალ მასალას სახლში გასაცნობად აძლევს მოსწავლეს ვიდეოგაკვეთილის, ტექსტური ინფორმაციის, ინფოგრაფიკისა თუ სხვა სახით. მოსწავლეს შეუძლია, სახლში საკუთარი ტემპისა და მუშაობის სტილის შესაბამისად გაეცნოს მას, დაუბრუნდეს გაუგებარ ადგილებს და იმდენჯერ გაიმეოროს, რამდენჯერაც საჭიროა. მასალის განმტკიცება კი საკლასო ოთახში ხდება, სადაც მოსწავლეს საშუალება ეძლევა, გაუგებარი ადგილები მასწავლებელს და თანაკლასელებთან ერთად გაიაროს, ივარჯიშოს, სანამ არ დაეუფლება ახალ კონცეპტს. ამრიგად, ამ ორი კომპონენტის გადაადგილებით სასწავლო პროცესისადმი მიდგომა სრულიად იცვლება და შეიძლება თითოეული მოსწავლის მიღწევების რადიკალურად შეცვლაც. თუ ამას დავუმატებთ სასწავლო პროცესის მონაცემთა შეგროვებასა და ანალიზს, რომელზეც ზემოთ ვისაუბრეთ, მასწავლებელს ხელთ ექნება სრულიად ახალი და მძლავრი ინსტრუმენტები, რათა რადიკალურად შეცვალოს თავისი სამუშაო პროცესი და შედეგები.

 

შებრუნებული საკლასო ოთახის მოდელის შესახებ ტრენინგები 2013 წელს დავიწყეთ დაწყებითი კლასის მასწავლებლებისთვის, რომლებსაც აქვთ ბუკები და რეალურად შეუძლიათ ამ მოდელზე გადართვა. როგორც ნებისმიერი სიახლის დანერგვისას, პროცესი ნელა მიმდინარეობს. არიან ინოვატორი მასწავლებლები, რომლებიც იყენებენ მოდელს, მაგრამ არა რეგულარულად, უფრო – სადემონსტრაციოდ. ძალიან პოპულარულია შებრუნებული საკლასო ოთახის მოდელის გამოყენება საჩვენებელი, ე.წ. ღია გაკვეთილის ჩატარებისას. მასწავლებელი ახდენს იმის დემონსტრირებას, რომ აქვს კომპეტენცია, მოამზადოს ციფრული რესურსები, დაგეგმოს და წარმართოს გაკვეთილი ინოვაციური მოდელის გამოყენებით. მაგრამ არ იყენებს ამ კომპეტენციას სასწავლო პროცესის რეალურად შესაცვლელად.

 

ასეა თუ ისე, ტრენინგების მიზანი, მასწავლებლებისთვის შესაბამისი უნარების განვითარება, მიღწეულია. ახალი მიდგომების სასწავლო პროცესში  რეალურად დასანერგავად კი სხვა ტიპის მექანიზმები და ინსენტივებია საჭირო, უფრო მეტად – სკოლის დონეზე.

 

რაც შეეხება ქოუჩინგს, ეს პროცესი პირველი კლასის მასწავლებლების მხარდასაჭერად წამოვიწყეთ 2011 წელს, ბუკების პროგრამასთან ერთად. ტერმინი ქოუჩინგი, ისევე როგორც მისი არსი, ბიზნესიდან არის გადმოღებული და გულისხმობს პირის დახმარებას, მისი განვითარების ხელშეწყობას სრული ციკლის განმავლობაში. ჩვენი სასწავლო ციკლი მოიცავდა ტექნოლოგიებით გამდიდრებული გაკვეთილის დაგეგმვას, შესაბამისი ციფრული რესურსების მომზადებას და გაკვეთილის ჩატარებას. ტრენერები, რომლებიც მასწავლებლებთან მუშაობდნენ ტრენინგის განმავლობაში, სკოლაშიც მიჰყვებოდნენ მათ, რათა ტრენინგზე შეძენილი უნარების საკლასო ოთახში გამოყენებაში დახმარებოდნენ. ტრენერი მასწავლებელთან ერთად ინდივიდუალურად გეგმავს გაკვეთილს მასწავლებლის მიერ შერჩეულ თემაზე, ეხმარება მას ციფრული რესურსების მომზადებაში, ბოლოს კი ერთად ატარებენ ტექნოლოგიებით გამდიდრებულ გაკვეთილს.

 

მასწავლებლებს მართლაც სჭირდებოდათ დახმარება, ვინაიდან “ერთი-ერთთან ელექტრონული სწავლება” (ერთ მოსწავლეზე ერთი კომპიუტერი) ახალი კულტურა იყო სკოლაში და არც მასწავლებლებს ჰქონდათ საკმარისი ტექნოლოგიური უნარები. დღეს 2011 წელთან შედარებით ვითარება შესამჩნევად უკეთესია. იმედი მაქვს, დროთა განმავლობაში სკოლაში დაგროვდება შესაბამისი კომპეტენცია და გამოცდილება, რათა ქოუჩინგის პროცესი შიგნიდან, გარე რესურსის ჩარევის გარეშე  წარიმართოს.

 

– ინტერნეტი შესაძლებლობას გვაძლევს, სწავლება უფრო საინტერესო და ინტერაქტიური გავხადოთ. რა რესურსების გამოყენებას ურჩევდით მასწავლებლებს?

– გააჩნია სასწავლო მიზანს, საგანს, მოსწავლეების ასაკს… რაკი ამაზე ჩამოვარდა სიტყვა, მინდა, ერთ პრობლემასაც შევეხო. როგორც აღვნიშნე, მასწავლებლებს ინტერნეტის გამოყენება მხოლოდ კომპიუტერულ ლაბორატორიაში შეუძლიათ. ვაი-ფაი სკოლებში გათიშულია და ზოგჯერ ინფორმაციულმა მენეჯერმაც კი არ იცის პაროლი. ამის მიზეზად უსაფრთხოებას ასახელებენ. მასწავლებლებს ეშინიათ, რომ თუ მოსწავლეებს ინტერნეტზე წვდომის საშუალება მისცეს, ვეღარ გააკონტროლებენ, რას აკეთებენ ისინი გაკვეთილზე. ამავე მიზეზით კრძალავენ გაკვეთილებზე მობილური ტელეფონების ტარებას. არადა მობილური შეგვიძლია მძლავრ სასწავლო ინსტრუმენტად ვაქციოთ და წარმატებით გადავჭრათ ტექნოლოგიების უკმარისობის პრობლემა. სახელმწიფოს ნაკლები ფულის დახარჯვა მოუწევს, თუ სასწავლო რესურსად მოსწავლეების მობილურებს, სმარტფონებს, ტაბლეტებს ან ნოუთბუქებს გამოვიყენებთ. დღევანდელი ტენდენცია მსოფლიოში სწორედ ასეთია – სკოლები მოუწოდებენ მოსწავლეებს, სკოლაში მიიტანონ პირადი მოწყობილობა და BYOD (Bring Your Own Device) კლასებიც კი არსებობს. ცხადია, ეს შესაბამის ინფრასტრუქტურას მოითხოვს, მაგრამ, ვფიქრობ, უფრო გონივრული და ეფექტიანი იქნება, სახელმწიფო სახსრები სწორედ ამ მიმართულებით დაიხარჯოს.

 

– რა მდგომარეობაა ამ მხრივ სოფლის სკოლებში?

 

– იქ ყველაზე დიდ პრობლემად რჩება რესურსებთან წვდომა, ინტერნეტის უქონლობა, კომპიუტერების ტექნიკური გაუმართაობა, ვინაიდან ძნელად მოიძებნება კადრი, რომელიც ტექნიკის გამართულ მუშაობას უზრუნველყოფს, თუმცა პირადი გამოცდილების საფუძველზე შემიძლია გითხრათ, რომ ტექნოლოგიების ათვისებისა და გამოყენების მოტივაცია განსაკუთრებით მაღალია.

 https://mastsavlebeli.ge/

 

მომავლის ტექნოლოგიები

 დოქტორ რობერტ გოლდმანი, დაბრების საწინააღმდეგო მედიცინის მსოფლიო აკადემიის დამფუძნებელი და თავმჯდომარე, საკუთარ მოსაზრებებს გვიზიარებს მომავლის ჯანდაცვისა და ტექნოლოგიების შესახებ.

 

მომავლის წინასწარმეტყველებანი:1998 წელს კოდაკს 170 ათასი თანამშრომელი ჰყავდა და მსოფლიო ფოტოქაღალდის ბაზრის 85% ეკავა. სულ რამდენიმე წელიწადში მათი ბიზნესმოდელი უსარგებლო გახდა და კომპანია გაკოტრდა. ის, რაც კოდაკს დაემართა, ბევრ კომპანიას მოუვა შემდეგი 10 წლის განმავლობაში, თუმცა ამას ცოტა თუ ხვდება. 1998 წელს იფიქრებდით, რომ სამი წლის შემდეგ ფოტოფირზე უარს იტყოდით? მაგრამ ციფრული კამერები ხომ ჯერ კიდევ 1975 წელს გამოიგონეს. პირველი კამერები მხოლოდ 10 000 პიქსელით იღებდა, თუმცა ყველაფერი მურის კანონის მიხედვით განვითარდა: როგორც სხვა ექსპონენციალური ტექნოლოგიის შემთხვევაში, ციფრული კამერა წლების მანძილზე არავის აინტერესებდა, სანამ გაცილებით მაღალხარისხიანი არ გახდა და საყოველთაოდ არ გავრცელდა. ეს სულ რამდენიმე წელიწადში მოხდა. სწორედ ასე მოხდება ხელოვნური ინტელექტის, ჯანდაცვის, თვითმართვადი და ელექტრონული მანქანების, განათლების, სამგანზომილებიანი ბეჭდვის, სოფლის მეურნეობის და, ზოგადად, დასაქმების ბაზრის შემთხვევაში. შემოაბიჯეთ მეოთხე ინდუსტრიულ რევოლუციაში. ეს ექსპონენციალური ეპოქაა. 

 

პროგრამული უზრუნველყოფა ყველა ტრადიციულ ინდუსტრიას გარდაქმნის მომდევნო 5-10 წლის განმავლობაში. Uber მხოლოდ პროგრამაა, მას არ ეკუთვნის ავტომობილები, და მაინც ამჟამად ტაქსების ყველაზე დიდი კომპანიაა მსოფლიოში. Airbnb მსოფლიოში სასტუმროების უმსხვილესი კომპანიაა, მიუხედავად იმისა, რომ ერთ სასტუმროსაც კი არ ფლობს.

 

ხელოვნური ინტელექტი: წელს კომპიუტერმა გო-ს მსოფლიო ჩემპიონი დაამარცხა, მოსალოდნელზე 10 წლით ადრე. აშშ-ში ახალგაზრდა ადვოკატებს უკვე უჭირთ სამსახურს პოვნა. IBM Watson-ს წამებში შეუძლია გაგიწიოთ სამართლებრივი კონსულტაცია (ჯერჯერობით მხოლოდ საბაზისო საკითხებზე) 90%-იანი სიზუსტით, როცა ადამიანების მიერ გაწეული ასეთივე კონსულტაციის სიზუსტე 70%-ია. მომავალში 90%-ით ნაკლები ადვოკატი გვეყოლება, მხოლოდ მაღალი რანგის სპეციალისტები დარჩებიან. IBM Watson უკვე ეხმარება ექიმებს სიმსივნის დიაგნოსტირებაში. ფეისბუქს უკვე აქვს შაბლონების ანალიზის პროგრამა, რომელიც ადამიანებზე უკეთ ამოიცნობს სახეებს. 2030 წლისთვის კომპიუტერები ადამიანებზე უფრო ჭკვიანები გახდებიან.  

 

 

თვითმართვადი მანქანები: 2018 წელს პირველი თვითმართვადი მანქანის რეალური გამოყენება დაიწყება. 2030 წლისთვის მთელი საავტომობილო ინდუსტრია შეიცვლება. აღარ გენდომებათ მანქანის ყოლა. უბრალოდ გამოიძახებთ მანქანას, ის მოვა და მძღოლის გარეშე წაგიყვანთ დანიშნულების ადგილას. არ დაგჭირდებათ მისი დაპარკინგება და მოვლა. ეს შეცვლის ქალაქების სტრუქტურას, რადგან 90-95%-ით ნაკლები მანქანები დაგვჭირდება. მანქანების ყოფილ სადგომებს საჯარო პარკებად გადავაკეთებთ. ყოველ წელს მსოფლიოში 1.2 მილიონი ადამიანი  საგზაო შემთხვევის მსხვერპლი ხდება. ამჟამად ყოველ 100000 კმ-ზე ერთი საგზაო შემთხვევა ხდება. თვითმართვადი მანქანები ამ რაოდენობას ყოველ 10 მილიონ კმ-ზე 1 შემთხვევამდე დაიყვანენ. ეს ყოველ წელს მილიონობით სიცოცხლეს გადაარჩენს.

საავტომობილო კომპანიების უმეტესობა გაკოტრდება. ტრადიციული საავტომობილო კომპანიები ევოლუციურ მიდგომას აგრძელებენ და უბრალოდ მანქანების გაუმჯობესებაზე ზრუნავენ, ხოლო მაღალტექნოლოგიური კომპანიები (ტესლა, ეფლი, გუგლი) რევოლუციურ კვლევებს მიმართავენ და, ფაქტობრივად, ბორბლებზე შემდგარ კომპიუტერს ქმნიან.

 

სადაზღვევო კომპანიებს სირთულეები შეექმნებათ, რადგან საგზაო შემთხვევების გარეშე დაზღვევა ასჯერ გაიაფდება. მანქანის დაზღვევის ამჟამინდელი მოდელი უსარგებლო გახდება.

 

უძრავი ქონების ბაზარი შეიცვლება. რადგან ახალი ტიპის მანქანებით მოძრაობისას მუშაობა იოლი და შესაძლებელი გახდება, ადამიანები საცხოვრებლად უფრო შორს გადავლენ, რომ უფრო გამწვანებულ და უსაფრთხო გარემოში იცხოვრონ.

 

ელექტრონული მანქანები 2020 წლისთვის საყოველთაოდ გავრცელდება. ქალაქებში ხმაური შემცირდება, რადგან მანქანები ძირითადად ელექტროენერგიაზე იმუშავებენ. ელექტროენერგია ძალიან იაფი და ეკოლოგიურად სუფთა გახდება: მზის ენერგიის წარმოება ექსპონენციალურად ვითარდებოდა 30 წლის განმავლობაში, მაგრამ მხოლოდ ახლა ჩანს შედეგი. შარშან მზის ენერგია წიაღისეულზე უფრო იაფი გახდა. მზის ენერგიის ფასი ისე დაიკლებს, რომ 2025 წლისთვის ნახშირის მოპოვება წამგებიანი გახდება. იაფ ელექტროენერგიას მოჰყვება იაფი და ჭარბი წყალი. ამჟამად ზღვის წყლისგან 1 ტონა სასმელი წყლის მიღებას მხოლოდ 2 კვტ/სთ სჭირდება. უმეტეს ადგილებში ზოგადად წყალი კი არა, მხოლოდ სასმელი წყალია დეფიციტური. წარმოიდგინეთ, როგორი შესაძლებლობები გაჩნდება, თუკი ნებისმიერი ადამიანი ძალიან იაფად იყიდის სასურველი რაოდენობის სუფთა წყალს.

 

ჯანდაცვა. შეიქმნება სამედიცინო მოწყობილობა („ვარსკვლავური გზის“ ტრიქორდერის მსგავსი), რომელიც მიემაგრება თქვენს ტელეფონს. ის დაასკანერებს  თვალის ბადურას, აიღებს სისხლის ანალიზს და მოგთხოვთ ჩასუნთქვას. შემდეგ  გააანალიზებს 54 ბიომარკერს, რომელთა საშუალებით თითქმის ყველა დაავადების დადგენაა შესაძლებელი. ეს მოწყობილობა იქნება იაფი, ანუ რამდენიმე წელიწადში თითოეული ადამიანი ძალიან იაფად შეძლებს საკუთარი თავის დიაგნოსტიკას.

 

სამგანზომილებიანი ბეჭდვა. იაფი სამგანზომილებიანი პრინტერის ფასი ბოლო ათ წელიწადში 18000 დოლარიდან 400 დოლარზე ჩამოვიდა. იმავე დროს, მისი სისწრაფე ასჯერ გაიზარდა. ფეხსაცმელების ყველა მსხვილმა მწარმოებელმა დაიწყო ფეხსაცმელების ბეჭდვა. შორეულ აეროპორტებში სპეციალური პრინტერებით იბეჭდება თვითმფრინავის სათადარიგო ნაწილები. კოსმოსურ სადგურს უკვე აქვს პრინტერი და აღარ სჭირდება უამრავი სათადარიგო ნაწილის თან წაღება. სულ მალე ახალი თაობის ყველა მობილურ ტელეფონს ექნება სამგანზომილებიანი სკანირების შესაძლებლობა. ანუ რამდენიმე წელიწადში თქვენ შეძლებთ, დაასკანეროთ საკუთარი ტერფი და იდეალური ფეხსაცმელი დაბეჭდოთ სახლში. ჩინეთში უკვე შექმნეს 6-სართულიანი საოფისე შენობა სამგანზომილებიანი პრინტერით. 2027 წლისთვის, წარმოების 10% სამგანზომილებიანი ბეჭდვით შეიქმნება.

 

ბიზნესშესაძლებლობები. თუკი რაიმე ბიზნესსაქმიანობის წამოწყებას აპირებთ, ჰკითხეთ საკუთარ თავს: „მომავალში ეს კიდევ იქნება საჭირო? და თუკი იქნება, შემიძლია ამ პროცესის დაჩქარება?“ თუკი ეს ბიზნესიდეა თქვენს სმარტფონთან არ იმუშავებს, დაივიწყეთ ის. ნებისმიერი იდეა, რომელიც მე-20 საუკუნეში წარმატებას მოიტანდა, უსარგებლო იქნება 21-ე საუკუნეში.

 

დასაქმება. შემდეგი 20 წლის განმავლობაში თანამედროვე ტიპის სამუშაო ადგილების 70-80% აღარ იარსებებს. შეიქმნება ახალი ტიპის სამსახურები, თუმცა მოსალოდნელია, რომ არასაკმარისი რაოდენობით.

 

სოფლის მეურნეობა: შეიქმნება სასოფლო-სამეურნეო რობოტები, რომლებიც სულ ასი დოლარი ეღირება და განვითარებად ქვეყნებში მოსახლეობა მთელი დღე ველზე მუშაობის ნაცვლად საკუთარი სავარგულების მენეჯერი იქნება. აგროპონიქსს (ინოვაციური ფერმები, სადაც პროდუქტი მიწის გარეშე, კომპაქტურად მოჰყავთ) გაცილებით ნაკლები წყალი დასჭირდება. უკვე არსებობს ლაბორატორიაში შექმნილი ხორცის ნაჭერი, რომლის წარმოება რამდენიმე წელიწადში უფრო იაფი გახდება, ვიდრე მესაქონლეობა. ამჟამად სასოფლო-სამეურნეო მიწების 30% მესაქონლეობისთვის გამოიყენება. წარმოიდგინეთ, რამდენი სივრცე გათავისუფლდება. უკვე რამდენიმე სტარტაპკომპანიას ბაზარზე მწერების პროტეინი შემოაქვს, რომელიც ძროხის ხორცზე მეტ პროტეინს შეიცავს.

 

პოლიტიკა. უკვე არსებობს აპლიკაცია „ხასიათი“, რომელიც ადგენს, რა განწყობაზე ხართ. 2020 წლამდე შეიქმნება აპლიკაციები, რომლებიც თქვენი მიმიკებით, სახის გამომეტყველებით დაადგენს, ცრუობთ თუ არა. წარმოიდგინეთ პოლიტიკური დებატები, სადაც მაშინვე გამოაშკარავდება ტყუილი.

ბიტკოინი მალე საყოველთაოდ გავრცელდება და შესაძლოა, სარეზერვო ვალუტაც კი გახდეს.

სიცოცხლის ხანგრძლივობა. ამჟამად სიცოცხლის ხანგრძლივობა ყოველ წელს სამი თვით იზრდება. ოთხი წლის წინ სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა 79 წელი იყო, ახლა 80 წელია. ეს ზრდა გაგრძელდება და 2036 წელს გაორმაგდება. სავარაუდოდ, ყოველი ჩვენგანი ას წელზე მეტ ხანს ვიცხოვრებთ.

განათლება. ყველაზე იაფი სმარტფონები აზიაში უკვე 10 დოლარი ღირს. 2020 წლამდე ადამიანთა 70%-ს ექნება სმარტფონი. ეს ნიშნავს, რომ უამრავი ადამიანისთვის მაღალი დონის განათლება იქნება ხელმისაწვდომი.

 

 

წყარო: https://www.worldhealth.net/news/predictions-technology-health/

წყარო https://mastsavlebeli.ge/

ინფორმაციის სანდოობის შემოწმება „პოსტსიმართლის“ ეპოქაში

 ოქსფორდის განმარტებითი ლექსიკონის შერჩევით, 2016 წლის სიტყვად გამოცხადდა „პოსტსიმართლე“: ეს ტერმინი გამოიყენება ისეთი ვითარების აღსანიშნავად, როცა ობიექტური ფაქტები ნაკლებ გავლენას ახდენს საზოგადოებრივი აზრის ჩამოყალიბებაზე, ვიდრე ემოციები და პირადი წარმოდგენები. მაგალითად: „ამჟამად, პოსტსიმართლის პოლიტიკის ეპოქაში, იოლია ინფორმაციის იმგვარად შერჩევა, რომ ნებისმიერი სასურველი დასკვნა მივიღოთ“. ყალბი ინფორმაციის როლი დიდი აღმოჩნდა აშშ-ს 2016 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების პროცესში. სხვადასხვა მიზნით გამოგონილი ყალბი სიახლეები დღეს ძალიან სწრაფად და ფართოდ ვრცელდება, ხოლო პოლიტიკოსები ხშირად „ყალბ ინფორმაციად“ ნათლავენ ისეთი მაღალხარისხიანი, ტრადიციული ჟურნალ-გაზეთების მიერ გამოქვეყნებულ სტატიებს, როგორიცაა „ტაიმსი“, თუ სტატიაში მოყვანილი ფაქტები მათი მოსაზრებების საწინააღმდეგოა.

სტატიაში „რაც უფრო ვრცელდება ტყუილი მედიით, მით უფრო მეტ მკითხველს აშინებს სიმართლე“ საბრინა ტავერნისე წერს, რომ ეს დიდ პრობლემებს იწვევს: „გადამოწმებული ინფორმაციის ნაცვლად ყალბი სიახლეებისა და დაუსაბუთებელი მოსაზრებების გავრცელება აბნევს მკითხველს და ქმნის ბზარებს სიმართლის ზედაპირზე, რის შედეგადაც მკითხველს ეჭვი შეაქვს ყველაფერში და ობიექტურ ფაქტებსაც აღარ ენდობა“.

 

პრობლემის იდენტიფიცირება: რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი?

თავდაპირველად აჩვენეთ სტუდენტებს ეს სურათი და ჰკითხეთ: „ამტკიცებს თუ არა ეს სურათი, რომ ფუკუშიმას ატომური სადგურის ირგვლივ გარემო დაბინძურებულია რადიაციით?“

 

პასუხების მოსმენის შემდეგ მოუყევით, რომ, სტენფორდის ისტორიული განათლების ჯგუფის უახლესი კვლევის თანახმად, აშშ-ს მოსწავლეთა და სტუდენტთა უმეტესობას არ შესწევს უნარი, გაარჩიოს მედიის მიერ გავრცელებული ყალბი ინფორმაცია ნამდვილისგან და ამ კვლევაში შემავალი ერთ-ერთი კითხვა სწორედ ეს იყო.

ამ კვლევის მიხედვით, უფროსკლასელთა 40%-ს სურათის სათაურის საფუძველზე დაყრდნობით სჯერა, რომ დეფორმირებული გვირილების სურათი ფუკუშიმას ატომური სადგურის ირგვლივ ტოქსიკური გარემოს არსებობის მტკიცე საბუთია, მიუხედავად იმისა, რომ სურათი გამოქვეყნებულია რიგით ვებგვერდზე და არ არის ცნობილი, ვინ ან სად გადაიღო.

შემდეგ დააჯგუფეთ სტუდენტები და სთხოვეთ, ერთმანეთს დაუსვან შემდეგი კითხვები:

  • რას ნიშნავს „ყალბი ინფორმაცია“?
  • მოტყუებულხართ თუ არა თქვენ ან თქვენი რომელიმე ნაცნობი ბოლო დროს ყალბი სიახლით? თავადაც ხომ არ გაგივრცელებიათ შემთხვევით, როგორც სანდო?
  • რამდენად ცუდი შედეგი შეიძლება მივიღოთ, თუ ნამდვილ ამბავს ყალბისგან ვერ გავარჩევთ?

 

სხვადასხვა ტიპის არასანდო ინფორმაციის განსაზღვრა

 

ვიწრო განმარტებით, „ყალბი სიახლე“ ნიშნავს სტატიას, რომელიც გამოგონილია მკითხველის მოტყუების მიზნით, ხშირად – იმისთვის, რომ მეტი წაკითხვა და გაზიარება მოუტანოს მის გამავრცელებელ ვებსაიტს. თუმცა ბოლო წლებში ის პოლიტიკური იარაღი გახდა.

დაეხმარეთ სტუდენტებს, განსაზღვრონ, რა მიზნით იქმნება „ყალბი ინფორმაცია“. მაგალითად, რა განსხვავებაა შემდეგ სიახლეებს შორის:

  • Onion ტიპის მედიის სატირული ინფორმაცია;
  • ყოველდღიური ბმულ-სატყუარა ჩვენი სოციალური მედიის სიახლეთა ზოლში;
  • სიახლე, რომელშიც მკაფიოდ ვლინდება ერთ-ერთი პოლიტიკური პარტიის მიმართ ტენდენციურობა;
  • აშკარად გამოგონილი ინფორმაცია, მაგალითად პირდაპირ არჩევნების წინ გაშვებული სიახლე, რომ რომის პაპი მხარს უჭერს ტრამპს.

დასვით შემდეგი კითხვები:

  • არის თუ არა ამ ყალბ სიახლეთა რომელიმე ფორმა სხვებზე საშიში? რომელი და რატომ?
  • რა ხდება, როცა ტრადიციული და სანდო მედიის სიახლეებს ყალბს უწოდებს პოლიტიკოსი, რომელსაც ეს კონკრეტული მედია განსაზღვრული პოლიტიკური გეგმების განხორციელებაში უშლის ხელს?
  • რა ხდება, როცა თავად პრეზიდენტი ავრცელებს ყალბ ინფორმაციას? მაგალითად, ტრამპის სიტყვები მისსავე ტვიტერზე: „ამომრჩეველთა კოლეგიის მიხედვით მიღებული აშკარა უპირატესობის გარდა, მე პირდაპირ ამომრჩეველთა ხმებითაც მოვიგე, თუ იმ მილიონობით ადამიანს არ ჩავთვლით, ვინც არალეგალურად მისცა ხმა“.

იმისთვის, რომ დეზინფორმაციის საფრთხეებს მოვერიოთ, უნდა ვიცოდეთ, როდის ხდება მისი ფორმირება და რა უწყობს ხელს მის სწრაფ გავრცელებას.

სცადეთ სავარჯიშო „კვალის პოვნა“, რომელიც ჟურნალისტმა ენდრიუ რევკინმა შექმნა ონლაინ კომუნიკაციის სამაგისტრო პროგრამისთვის პეისის უნივერსიტეტში: კვირაში ერთხელ შეარჩიეთ ერთი სიახლე და დაადგინეთ, როგორ მოაღწია თქვენამდე ამ ინფორმაციამ. მაგალითად, თუ ეს ლტოლვილი ბავშვის შემაძრწუნებელი ფოტოა, თქვენამდე მან ფეისბუკით მოაღწია თუ ტვიტერით? ერთმა ფრენდმა მეორისგან გააზიარა? ვინ გადაიღო ეს ფოტო და ვინ გამოაქვეყნა პირველად? ანუ თვალი მიადევნეთ ინფორმაციის მიერ გავლილ გზას.

რევკინის აზრით, ამ სავარჯიშოს გამოყენებით სტუდენტები სწავლობენ, როგორ მოძრაობს ინფორმაცია სოციალური ქსელის გავლით და რა იოლად იმალება ამ გზაზე მისი პირველწყარო.

 

ინფორმაციის გადამოწმება

სთხოვეთ სტუდენტებს, დაასახელონ ერთი დეზინფორმაცია, რომელიც უკანასკნელი არჩევნების დროს გავრცელდა.

შემდეგ დაყავით სტუდენტები მცირე ჯგუფებად და დაურიგეთ ერთი და იგივე ფართოდ გავრცელებული საინფორმაციო გაზეთი, რომლიდანაც მათ უნდა ამოარჩიონ სტატია ან სურათი, რომელიც ვერ გამოქვეყნდებოდა ქვეყანაში, სადაც კანონით არ არის უზრუნველყოფილი პრესის თავისუფლება.

ჰკითხეთ სტუდენტებს:

  • როდესაც რამე სიახლეს კითხულობთ ინტერნეტში, საიდან იცით, რომ ეს სიმართლეა?
  • სანამ გაზიარების ღილაკს დააჭერთ, რა კითხვები უნდა დასვათ?

მერე კი შეახსენეთ ინფორმაციის გადამოწმების 6 ძირითადი კრიტერიუმი:

  • ვინ შექმნა ეს ინფორმაცია?
  • როგორ შეიქმნა ეს ინფორმაცია?
  • რატომ შეიქმნა ეს ინფორმაცია?
  • როდის შეიქმნა ეს ინფორმაცია?
  • რა არის გამოტოვებული ამ ინფორმაციაში?
  • რა დასკვნა გამომდინარეობს ამ ინფორმაციიდან?

სავარჯიშო მეორე:

დაავალეთ სტუდენტებს, ჩამოწერონ ის სიახლეები, რომლებიც 48 საათის განმავლობაში წაიკითხეს და გააზიარეს. სთხოვეთ, დაადგინონ თითოეული მათგანის წყარო, მერე კი ვიზუალურად წარმოადგინონ თითოეული ინფორმაციის მოძრაობა პირველწყაროდან ბოლო ეტაპამდე. დასასრულ, გააანალიზონ თითოულის სანდოობა ზემოთ ჩამოთვლილი კრიტერიუმების მიხედვით, ჩამოაყალიბონ, საიდან იღებენ ინფორმაციის დიდ ნაწილს და როგორ ირჩევენ სანდო მედიაწყაროს.

მსგავსი სავარჯიშოებისა და კითხვების მეშვეობით სტუდენტებს უვითარდებათ ყალბი სიახლეების უკეთ გამოვლენის უნარი და შემდგომ მეტი ყურადღებითა და პასუხისმგებლობით ამოწმებენ იმ ინფორმაციის სანდოობას, რომელსაც თავად აზიარებენ. ამჟამად, „პოსტსიმართლის“ დროში, ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია. როგორც სტენფორდის ისტორიული განათლების ჯგუფის ზემოთ განხილული კვლევის ერთ-ერთი დასკვნა გვარწმუნებს, „დემოკრატიას საფრთხეს უქმნის სამოქალაქო მნიშვნელობის მოვლენების შესახებ დეზინფორმაციის იოლი და სწრაფი გავრცელების შესაძლებლობა“.

 

კატერინა შულტენი, ამანდა ქრისტი ბრაუნი

წყარო https://mastsavlebeli.ge/