Thursday, February 27, 2025

როგორ განვავითაროთ მოსწავლეთა სამეცნიერო მედიაწიგნიერება

 


დემოკრატიული საზოგადოებისა და სახელმწიფოსთვის ყოველთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი იყო წიგნიერი, განათლებული მოქალაქეები. გასულ საუკუნემდე, ცოდნის შეძენის ძირითად წყაროს მატერიალური ბიბლიოთეკების არსებობა წარმოადგენდა. ჩვენს ეპოქაში წიგნიერების ჩვეულებრივ განმარტებას დაემატა ციფრული მოქალაქეობა და მედიაწიგნიერება. მნიშვნელოვანია, სოციალური სივრცეში ნავიგაციის წესების ცოდნა და მისი ეთიკის დაცვა, მიწოდებული ინფორმაციის გააზრება, შეფასება და გამოყენება. ადამიანი თავისუფლად უნდა ფლობდეს იმ მიდგომებსა და ციფრული ინფორმაციის გააზრების შესაძლებლობებს, რომლებსაც მედიაწიგნიერება გულისხმობს.

მედიაწიგნიერება არის უნარი, რომლის ფლობა ნიშნავს იმას, რომ ინდივიდი რეალურად უნდა აფასებდეს და აანალიზებდეს მოძიებული ინფორმაციის შინაარსს. ამ მიმართულებით განათლება განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ინფორმირებული და კრიტიკულად მოაზროვნე მოქალაქის ჩამოყალიბებისთვის.

მედიაწიგნიერება მოიცავს ინტელექტუალურ ჩართულობას მედიასთან და ტექნოლოგიებთან, რაც თავის თავში გულისხმობს არა მარტო როგორც მომხმარებლის, არამედ მისი შემქმნელების როლსაც. განათლების სფეროში ის განისაზღვრება, როგორც მასმედიის ინფორმირებული და კრიტიკული გააზრების განვითარების საშუალება. მედიაწიგნიერების მიზანია, მოზარდებმა შეძლონ ფიქრი იმაზე, თუ როგორ ფუნქციონირებს მედია, როგორ გადმოსცემს ინფორმაციას, რა დოზით და ფორმით ახდენს რეალობის კონსტრუქციას. გარდა ამისა, მედიაწიგნიერება მიზნად ისახავს მოსწავლის აღჭურვას იმ უნარ-ჩვევებით, რომლებიც საჭიროა საკუთარი მედიაპროდუქტების შესაქმნელად.

მედიაწიგნიერ ადამიანს კარგად აქვს განვითარებული კრიტიკული აზროვნების უნარი, შეუძლია შეაფასოს სისტემის სანდოობა და მიუკერძოებლობა. შესაბამისი დასკვნების გამოსატანად ის თავისუფლად იყენებს სხვადასხვა საძიებო ინსტრუმენტსა და წყაროს. შეუძლია, შექმნას საკუთარი პროდუქტი, რაც მას ხდის საზოგადოების აქტიურ წევრად. ასეთი ადამიანი არის საინფორმაციო „აურზაურით“ გარშემორტყმულ სამყაროში ორიენტირების უნარის მქონე აქტიური მოქალაქე.

მედიაწიგნიერება განათლების სისტემაში გულისხმობს მოზარდის ისეთი უნარებით აღჭურვას, რომ მან შეძლოს ზღვა ინფორმაციაში ნავიგაცია. შესაბამისი კომპეტენციის ფლობა ასწავლის მოზარდს, კრიტიკულად შეაფასოს მედიაშინაარსი, განასხვაოს ფიქციისგან, გააანალიზოს მედიაშეტყობინების მიზნები და გააცნობიეროს მედიის გავლენა საზოგადოებაზე, რაც განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია თანამედროვე საზოგადოებაში, სადაც ხელმისაწვდომია უპრეცედენტო მასშტაბით გადაუმოწმებელი ინფორმაცია.

რას ნიშნავს იყო მედიაწიგნიერიმედიაწიგნიერ ადამიანს –

■ აქვს უნარი, შეაფასოს მიღებული ინფორმაციისა და შესაბამისი წყაროს სანდოობა;

■ შეუძლია ამოიცნოს მეტაფორა და სიმბოლოები გასართობ, სარეკლამო და პოლიტიკურ მედიაგზავნილებში;

■ აქვს ემოციისა და ლოგიკის მიმართების გარჩევის უნარი, ამოიცნობს ფარულ და აშკარა მიმართვებს;

■ მგრძნობიარეა ვერბალური და ვიზუალური არგუმენტების მიმართ;

■ ახერხებს გამოიყენოს კრიტიკული ხედვა სხვადასხვა წყაროდან მოპოვებული ინფორმაციის ჭეშმარიტების შესაფასებლად.

უახლესი ტექნოლოგიების, სამეცნიერო მიღწევებისა და პრობლემების გადაჭრის შესახებ ვრცელდება უამრავი ახალი ინფორმაცია სტატიებისა თუ ვიდეოს საშუალებით. განუსაზღვრელად მოზღვავებული ინფორმაციის პირობებში, აუდიტორიას ექმნება პრობლემაენდოს თუ არა სხვადასხვა სამეცნიერ ინფორმაციას, რომლებსაც აწყდება მედიაში და რამდენად გამოიყენოს იგი გადაწყვეტილების მიღებისას.

სწორედ აქ შემოდის სამეცნიერო მედიაწიგნიერება. ეს არის მედიაწიგნიერების ფორმა, რომელიც სპეციფიკურია და ფოკუსირებულია იმაზე, თუ როგორ ხდება სამეცნიერო კვლევის განთავსება მედიის საშუალებით და რამდენად ახერხებს მათთან დაკავშირებული აუდიტორიის ინტერპრეტირებასა და ინტეგრირებას. სასარგებლო, საინტერესო, თუმცა რთულ და სახიფათო ინფორმაციულ გარემოში ორიენტაციისთვის გადამწყვეტია კრიტიკული აზროვნება.

სამეცნიერო მედიაწიგნიერება მედიაწიგნიერების სპეციფიკური ფორმაა. სამეცნიერო მედიაწიგნიერების მიზანია, ახალგაზრდებმა გაიაზრონ და კრიტიკულად შეაფასონ მედიაანგარიშები სამეცნიერო საკითხების შესახებ. მოზარდებს უვითარდებათ საჭირო უნარ-ჩვევები, რათა განასხვაონ მტკიცებულებებზე დაფუძნებული ინფორმაცია, ფსევდომეცნიერება, დეზინფორმაცია და გასართობი შინაარსის ინფორმაცია.

სამეცნიერო მედიაწიგნიერება გულისხმობს ადამიანის იმ უნარებით აღჭურვას, რომლებიც დაეხმარება მას, განსაზღვროს, კრიტიკულად შეაფასოს და გამიჯნოს სანდო სამეცნიერო ინფორმაცია „მეცნიერულად დასაბუთებული“ ცრუ ინფორმაციისა და სიყალბისაგან; მოახდინოს სამეცნიერო კვლევების შედეგების ინტერპრეტაცია, სხვადასხვა სამეცნიერო წყაროს შედარება და გამოიტანოს საკუთარი დასკვნები. სამეცნიერო მედიაწიგნიერება მნიშვნელოვანია საზოგადოებისთვის სწორი ინფორმაციის მისაწოდებლად და შესაბამისი გადაწყვეტილებების მისაღებად.

განსაკუთრებით, როდესაც საქმე ეხება ინფორმაციას ჯანმრთელობის, კლიმატის ცვლილებისა და მეცნიერების შესახებ, სასიცოცხლოდ აუცილებელია სამეცნიერო მედიაწიგნიერების პრინციპების გამოყენება ინფორმაციის წყაროსა და შინაარსის გადასამოწმებლად. გამოვყოთ რამდენიმე მნიშვნელოვანი უნარი, რომლის გამოყენება დაეხმარება ინდივიდს სამეცნიერო ინფორმაციისა და დეზინფორმაციის გარკვევაში.

■ ახალი სამეცნიერო ინფორმაციის გაცნობამდე, შესაძლებლობის ფარგლებში შეამოწმეთ მრავალი წყაროკვლევითი სტატიის ჩათვლით, რომელსაც იგი ეფუძნება. გასათვალისწინებელია, თუ როგორ წარმოადგენენ სხვები ამავე თემას და რა სიყალბე შეიძლება იყოს მიკერძოებული განხილვის ინტერპრეტაციისას.

■ კრიტიკულად გაიაზრეთ თემის შესახებ მოპოვებული ინფორმაციის შინაარსიშეიძლება გამოვყოთ რამდენიმე ადაპტირებული გზა მეცნიერების სპეციფიკური მედიამესიჯებისთვის:

  • ყველა მედიამესიჯირომელიც შეიცავს მეცნიერულ ინფორმაციასშექმნილია ადამიანების მიერ და იყენებს კონტექსტის სპეციფიკურ ტექნიკას;
  • მედიამესიჯებირომლებიც შეიცავს სამეცნიერო ინფორმაციასწარმოებულია კონკრეტული მიზნებისთვის;
  • ყველა სამეცნიერო მედიამესიჯიშეიცავს ჩაშენებულ მნიშვნელობებს და თვალსაზრისს;
  • ადამიანები საკუთარ შეხედულებებს ქმნიან მედიამესიჯებიდანრომლებიც შეიცავს სამეცნიერო ინფორმაციას მათი უნარებისა და გამოცდილების საფუძველზე;
  • მეცნიერების შესახებ მედიამესიჯებს შეუძლიათ გავლენა მოახდინონ რწმენაზედამოკიდებულებებზეღირებულებებზექცევებსა და საზოგადოებაზე.

 გაითვალისწინეთ თქვენი ემოციები, ზოგიერთმა ინფორმაციამ შეიძლება გამოიწვიოს ბრაზის ან შიშის განცდა. შესაძლებელია, მედიამ ინფორმაცია გაავრცელოს დამახინჯებულად, თავდაპირველი ვერსიისგან განსხვავებული ფორმით. გაუფრთხილდით ემოციებს, მიეცით საშუალება გონებას, სწორი გადაწყვეტილებების მისაღებად. ამ დროს მნიშვნელოვანია საკუთარი ინტუიცია და ლოგიკური აზროვნების უნარი.

■ ჰკითხეთ აზრი ექსპერტს, თუ ეს შესაძლებელია – მეცნიერს, ექიმს, პროფესორს. დაამყარეთ ახალი კავშირები საჭირო და სანდო ადამიანებთან.

ძირითადი ცნებები ინფორმაციული წიგნიერების უნარების გაუმჯობესებაში, მოიცავს მედიისა და ინფორმაციული წიგნიერების მრავალ კონცეფციას, მათ შორის:

  • კითხვების დასმა და პრობლემების განსაზღვრა;
  • მონაცემთა ანალიზი და ინტერპრეტაცია;
  • ახსნაგანმარტებების დასაბუთება;
  • მტკიცებულები არგუმენტირებულად დასაბუთება;
  • ინფორმაციის მოპოვებაშეფასება და კომუნიკაცია.

სამეცნიერო მედიაწიგნიერება აერთიანებს სამეცნიერო წიგნიერებას და მედიაწიგნიერებას. მედია არის სამეცნიერო ინფორმაციის წამყვანი წყარო საზოგადოებისთვის, მათ შორის მოზარდებისთვის, რომლებიც ხშირად ეცნობიან სიახლეებს სხვადასხვა სოციალური მედიის პლატფორმებისა თუ სხვა ციფრული კომუნიკაციის მეშვეობით. სასკოლო სახელმძღვანელოებში გადმოცემული თემატიკა ხშირად განსხვავდება მასმედიაში წარმოდგენილი ინფორმაციისგან.

სამეცნიერო მედიაწიგნიერების სწავლება გულისხმობს მრავალფეროვანი მეთოდების გამოყენებას. მოსწავლეებს ასწავლიან სამეცნიერო სტატიების კრიტიკულად შეფასებას, ინფორმაციის წყაროების, ფაქტებისა და მოსაზრებების გარჩევას. რაც შეეხება პრაქტიკულ დავალებებს, ეფექტურია სამეცნიერო სტატიების ანალიზიდებატები და საკუთარი კვლევითი პროექტების შექმნაასევე, მნიშვნელოვანია სამეცნიერო მეთოდისა და პროცესის გააზრება. ინტერაქციული სასწავლო გარემო, სადაც მოსწავლეები თანამშრომლობენ და განიხილავენ სხვადასხვა მოსაზრებას.

მედიაწიგნიერების სწავლება მოითხოვს მასწავლებლების მუდმივ გადამზადებას და ახალი მეთოდების დანერგვას. თუმცა, მედიაწიგნიერების პერსპექტივები ძალიან პოზიტიურია. სამომავლოდ, მედიაწიგნიერების სწავლება გახდება განათლების სისტემის ერთ-ერთი მთავარი პრიორიტეტი, რადგან ის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია დემოკრატიული საზოგადოებისთვის.

მედიაში გავრცელებული სამეცნიერო ინფორმაცია უმეტესად გამოიყენება, როგორც სასწავლო მასალის მნიშვნელოვანი წყარო. მოზარდები ხშირ შემთხვევაში პირდაპირ იგებენ ინფორმაციას იმ ფორმით, როგორც წარმოდგენილია საჯარო სივრცეში. სოციალური მედიის პლატფორმები ხშირად აზიარებენ დაუსაბუთებელ არაარგუმენტირებულ მოსაზრებებს, რამაც შეიძლება მკითხველი მიიყვანოს არასწორი არჩევანის გაკეთებამდე.

სამეცნიერო სტატიები და სიახლეები შეიძლება შეიცავდეს სამეცნიერო ან ტექნიკურ ტერმინებს, მაგრამ ძირითადად დაწერილია ფართო აუდიტორიისთვის. ის შეიძლება გამოყენებულ იქნას სასკოლო სივრცეში, დისკუსიისა და დებატების წახალისებით.

სამეცნიერო მედიაწიგნიერება შეიძლება იყოს ინტეგრირებული კურიკულუმებში სწავლების სამივე საფეხურზე. მასწავლებლებს შეუძლიათ სწავლებმა დაიწყონ თემებით, რომლებსაც მოსწავლეები უკვე იცნობენ და მოარგონ გაკვეთილებს კლასში მოსწავლეთა შესაძლებლობების გათვალისწინებით.

შესაბამისი ცოდნის გარეშე, მოზარდებს გაუჭირდებათ მედიაკონტენტის კრიტიკული გააზრება. მათ შესაძლოა, გადაჭარბებულად შეაფასონ გაცნობილი სამეცნიერო მასალის სიზუსტე და მიიღონ ის წყაროს ან კვლევის სანდოობის მიუხედავად. უფრო მეტიც, შეიძლება შეცდომაში შევიდნენ ისეთი ტერმინებით, როგორებიცაა „მტკიცებულებებზე დაფუძნებული“ ან „მეცნიერულად დადასტურებული“, მათი წაკითხულის ღრმა კონცეპტუალური გააზრების გარეშე.

სამეცნიერო მედიაწიგნიერება მხარს უჭერს მოზარდზე ორიენტირებულ მიდგომას შემდეგი მოქმედებებით:

  • კრიტიკული აზროვნების უნარების ხელშეწყობარა საშუალებას იძლევა პოტენციურად მიკერძოებული ინფორმაციის მრავალი პერსპექტივიდან შესაფასებლადასევე, აძლიერებს მოსწავლეთა არგუმენტირებისა და დისკუსიის უნარს.
  • მოსწავლეთა მომზადებაათა გახდნენ ინფორმაციის გააზრებული მომხმარებლებიმოზარდებს საშუალება ექნებათ გაიგონ და კრიტიკულად უპასუხონ მედიაში გავრცელებულ სამეცნიერო საკითხებს.
  • მეცნიერების მედიის ცნობების მიმართ სკეპტიკური დამოკიდებულების ჩამოყალიბება ეხმარება მოსწავლეებს კრიტიკული აზროვნების უნარების გამომუშავებაში.

ზუსტ მეცნიერებათა მასწავლებლებს შეუძლიათ მედიით მოპოვებული მასალა გამოიყენონ დამატებით რესურსად, როგორც კონკრეტული საგნის შესწავლის არაფორმალური გზა. მედიის გამოყენება, იქნება ეს სტატიები, სიმულაციები თუ სხვა, უზრუნველყოფს ახალგაზრდებისთვის სწავლების ახალი სტილით გამოცდილებას.

მედიამეცნიერება, როგორც სასწავლო რესურსი, ხელს უწყობს ღია, კრიტიკულ აზროვნებას და კვლევაზე დაფუძნებულ სწავლებას. სამეცნიერო მედიაწიგნიერება ამრავალფეროვნებს სასწავლო კურიკულუმებს. მოზარდები სწავლობენ, როგორ დააფასონ მულტიმედიური კულტურა და გახდნენ მედიის აქტიური მომხმარებლები.

სკოლების ხელმძღვანელებმა და მასწავლებლებმა, მხარი უნდა დაუჭირონ სამეცნიერო მედიაწიგნიერებას, როგორც საგანმანათლებლო მნიშვნელოვან ბერკეტს. სამეცნიერო მედიაწიგნიერება ეხმარება მოზარდს სასწავლო პროცესის მიღმა განათლების მიღებაში. ის აძლევს მოსწავლეს სანდოობის იდენტიფიცირების შესაძლებლობას, გაიგოს და შეაფასოს შინაარსი, რომელიც ხელმისაწვდომია მედიასივრცეში.

საერთაშორისო კვლევების თანახმად მოსწავლეთა უმრავლესობას უფრო მეტად აინტერესებთ თემატიკის შესაბამისობა, ვიდრე სანდოობა. ისინი იშვიათად აკვირდებიან წყაროს მახასიათებლებს სანდოობის შესაფასებლად. ახალგაზრდის მსჯელობა მედიაში მოპოვებული ამა თუ იმ საკითხის შესახებ, ხშირად ბუნდოვანია, ზედაპირული და არ არის არგუმენტირებულად დასაბუთებული.

მოზარდების მხრიდან ონლაინინფორმაციის ხარისხის შესამოწმებლად, საჭიროა მათთან საუბრები კრიტიკული შეფასების მრავალ განზომილებაზე. ინფორმაციის საერთო ხარისხის შესახებ არგუმენტირებული მსჯელობისთვის, მნიშვნელოვანია შემდეგი მკაფიო განმარტებები და განხილვები: შესაბამისობასიზუსტეპერსპექტივასანდოობა.

შესაბამისობისა და სიზუსტის შეფასება გულისხმობს თავად შინაარსის ხარისხის გათვალისწინებას იმის თაობაზე, თუ რა არის მნიშვნელოვანი მათი მიზნისთვის და არის თუ არა ავტორის მოსაზრებები ფაქტობრივი მსჯელობით დაფუძნებული მტკიცებულებებზე.  შესაბამისობისა და სიზუსტის შესამოწმებლად, სთხოვეთ მოსწავლეებს, განიხილონ შინაარსის ხარისხი. პერსპექტივისა და სანდოობის დაზუსტება გულისხმობს ავტორის საქმიანობის დეტალების შემოწმებას.

სასწავლო კურიკულუმში მედიარესურსების ჩაშენება შეიძლება იყოს შესანიშნავი პლაცდარმი მოზარდისთვის მრავალი პერსპექტივისა და შინაარსის შესახებ აზროვნების ახალი გზების გასაკაფად.

მასწავლებელმა უნდა გამოიყენოს ისეთი მეთოდები და სტრატეგიები, რომლებიც დაეხმარება მოსწავლეს, დამოუკიდებლად მოიძიოს საჭირო მასალა ინტერნეტში, შეამოწმოს წყაროს სანდოობა, ინფორმაცია შედარების გზით გადაამოწმოს სხვადასხვა ვებგვერდებზე. მოზარდს უნდა გააცნოს ის ძირითადი აქცენტები, რომლებზეც აუცილებელია ყურადღების გამახვილება:

  • რა შეიძლება იყოს ამ ინფორმაციის მიზანივის სარგებელს ემსახურება ის?
  • შეესაბამება თუ არა ეს ვებგვერდი ვიზიტორის საჭიროებებსა და მიზანსრა არის ამ ვებგვერდის მიზანი?
  • როდის განახლდა ინფორმაცია ამ ვებგვერდზე?
  • სად შეიძლება გადამოწმდეს ინფორმაციის სიზუსტე?
  • წარმოადგენს თუ არა ვებგვერდი საკითხის მხოლოდ ერთ მხარესთუ მოცემულია მრავალმხრივი პერსპექტივა?
  • რა მტკიცებულებები აქვს წარმოდგენილი ავტორ და როგორ ასაბუთებს თავის დასკვნებსარის თუ არა ეს საიმედო და სანდო;
  • ყურადღება უნდა მიქციესროგორ ენას იყენებს ავტორი  უფრო ემოციურ, თუ ობიექტურ;
  • მნიშვნელოვანია სხვების მოსაზრებარას ამბობენ ამ საკითხზე მეცნიერები და ექსპერტები.

 მოზარდებში სამეცნიერო მედიაწიგნიერების ამაღლების მიზნით მასწავლებელმა შეიძლება გამოიყენოს სხვადასხვა ონლაინრესურსი, მაგალითად, სამეცნიერო სტატიები, ვიდეომასალა, ინტერაქციული სიმულაციები, რეპუტაციული სამეცნიერო ჟურნალები და უნივერსიტეტების ვებგვერდები; დაგეგმოს სხვადასხვა საინტერესო აქტივობა.

გთავაზობთ რამდენიმე იდეას:

  • მოსწავლეებმა უნდა მოიპოვონ ინფორმაცია ერთსა და იმავე საკითხზე სხვა წყაროების საშუალებითშემდეგ განიხილონ, რომელი წყაროა უფრო სანდო და რატომ;
  • მოსწავლეებს შეუძლიათ, გამოიყენონ სოციალური მედია ერთმანეთისთვი საინტერესო სამეცნიერო სტატიებისა და ვიდეოები გასაზიარებლად;
  • მასწავლებელმა უნდა წარმოადგინოს სხვადასხვა სტატივიდეო ან სოციალური მედიის პოსტები და სთხოვოს მოსწავლეებსგანსაზღვრონრომელია ფეიკნიუსი და რატომ;
  • გაკვეთილზე საინტერესო იქნება სტრატეგია – ხმამაღლა ფიქრი, ონლაინ წაკითხულის გააზრების შესახებამ მეთოდის გამოყენებისას შერჩეული უნდა იქნეს საგაკვეთილო მასალასთან დაკავშირებული მედიაგზავნილები;
  • მოსწავლეებს შეუძლიათ ჩაატარონ მარტივი ექსპერიმენტები და წარმოადგინონ საკუთარი სამეცნიერო ანგარიშირასაც შემდგომ შეადარებენ მედიის საშუალებით მოპოვებულ ინფორმაციას;
  • მოსწავლეებმა ჯგუფებში იმსჯელონ და გამართონ დებატები საკამათო სამეცნიერო თემებზე;
  • მოსწავლეებმა მოიძიონ არაზუსტი ან შეცდომაში შემყვანი მედიაგზავნილები და განიხილონ მიკერძოებული იდგომის პრობლემური ბუნება ან მიზეზირაც შეიძლება სასარგებლო იყოს მცდარი წარმოდგენების გამოსასწორებლად.

საინტერესო იქნება პროექტებზე მუშაობაცმაგალითადმოსწავლეებმა:

  •  შექმნან საკუთარი ბლოგისადაც დაწერენ სტატიებს საინტერესო სამეცნიერო თემებზე.
  •  ჩაწერონ პოდკასტისადაც ინტერვიუს აიღებენ მეცნიერებისგან და იმსჯელებენ აქტუალურ სამეცნიერო საკითხებზე.
  •  შექმნან მოკლე ფილმისადაც აჩვენებენ სამეცნიერო პროცესების შესახებ არსებულ ან მოპოვებულ მასალას.

მასწავლებელმა მსგავსი სამუშაოს დაგეგმვისას, განსახორციელებელი საქმიანობისა და სასწავლო მიზნების შესაბამისად, უნდა გაითვალისწინოს აქტივობებში მონაწილე მოსწავლეების ასაკი, მოთხოვნილებები და მისწრაფებები.

სტატიაში ჩამოთვლილი აქტივობები წარმოადგენს მხოლოდ მცირე ნაწილს სამეცნიერო მედიაწიგნიერების განვითარებისთვის. პედაგოგს შეუძლია დანერგოს სხვადასხვა მეთოდი და სტრატეგია, რომლებიც ხელს შეუწყობს მოსწავლეთა სამეცნიერო მედიაწიგნიერების უნარების ამაღლებას.

სამეცნიერო მედიაწიგნიერების დანერგვა საგანმანათლებლო სივრცეში არის ინვესტიცია ახალგაზრდისთვის სრულფასოვანი განათლების მისაღებად. ის მოამზადებს მოზარდს სამყაროს გამოწვევებზე საპასუხოდ და უზრუნველყოფს მომავალი თაობის პოტენციალის მაქსიმალურად განვითარებასა და გამოყენებას.

 

გამოყენებული ლიტერატურ:

 

https://www.sciencedirect.com/topics/computer-science/media-literacy

https://namle.org/resources/core-principles/

https://www.courageousri.com/post/science-media-literacy

https://www.edutopia.org/article/how-develop-students-science-media-literacy/

https://www.k12dive.com/news/current-events-bring-relevance-to-science-curriculum-while-boosting-media-l/605756/

https://www.nsta.org/science-teacher/science-teacher-january-2020/scientific-media-literacy

https://www.edutopia.org/blog/evaluating-quality-of-online-info-julie-coiro

 https://mastsavlebeli.ge/

კლასის მართვა: გარემო და რესურსები

 დიდხანს მეგონა, რომ კლასის მართვა (რომელიც აგრეთვე ერთ-ერთ უდიდეს გამოწვევად მიმაჩნდა სწავლებისას) მხოლოდ მოსწავლეთა ცუდი ქცევის მიზეზებსა და მათთან გამკლავების გზებს უკავშირდებოდა. თანდათან ნათელი გახდა, რომ ასე არ ყოფილა. რასაკვირველია, ქცევის კონტროლი კლასის მართვის მნიშვნელოვანი ნაწილია, მაგრამ ბევრი სხვა რამეც გასათვალისწინებელია, მათ შორის – გარემო და რესურსები.

თუ გაკვეთილის დაგეგმვისას გარემოსა და რესურსებს სწორად გამოვიყენებთ, კლასის მართვის ის ნაწილი, რომელიც მოსწავლეთა ქცევის კონტროლს უკავშირდება, საგრძნობლად გამარტივდება.

კლასის მართვის დროს მასწავლებელი დარწმუნებულია, რომ გაკვეთილი კარგად ჩაივლის. როდესაც გარემოს მართვაზე მიდგება საქმე, უმთავრესად სამ რამეზე კონცენტრირებაა საჭირო: ფიზიკურ რესურსებზე, კლასში მოსწავლეების განაწილებასა და თავად კლასზე.

 

  1. ფიზიკური რესურსების მართვა

ფიზიკური რესურსები გულისხმობს ნებისმიერ რამეს, რაც შეიძლება მოსწავლეებმა ან მასწავლებელმა გაკვეთილზე გამოიყენონ: წიგნებს, რვეულებს, სურათებს, წებოს, მაკრატელს, ფანქრებს… გაკვეთილის დაგეგმვისას ყველა მასწავლებელი წინასწარ ფიქრობს იმაზე, რა და რამდენი დასჭირდება, რამდენად უსაფრთხოა ან რამდენად დაეხმარება ესა თუ ის რესურსი გაკვეთილის მიზნების მიღწევაში. მოსაფიქრებელია ისიც, როგორ იმუშავებენ მოსწავლეები ამ რესურსებზე – დამოუკიდებლად, წყვილებად თუ ჯგუფებად, როგორ და რა პრინციპით განაწილდება რესურსები და ა.შ. ყოველივე ამის წინასწარ გათვლა და დაგეგმვა საგაკვეთილო პროცესის წარმატებით წარმართვის აუცილებელი პირობაა.

არ დაგავიწყდეთ: არასდროს დაარიგოთ რესურსები, სანამ ბავშვებს მათზე მუშაობის წესებს არ აუხსნით. მაგალითად, თუ მასწავლებელმა სამუშაო ფურცლები ინსტრუქციის გაცემამდე ან გაცემის პროცესში დაარიგა, ათიდან ცხრა ბავშვი ამ ფურცლებში დაიწყებს ყურებას და ინსტრუქციას აღარ მოისმენს. კლასიკური შეკითხვის: „მასწ, რა უნდა გავაკეთოთ?“ – მოსმენაც ყველასგან ცალ-ცალკე მოგიწევთ, სათითაოდ პასუხის გაცემაში კი დრო და ენერგია ფუჭად დაგეხარჯებათ.

 

  1. მოსწავლეების განაწილება

როდესაც გაკვეთილს ვგეგმავთ, ყოველთვის ის კლასი გვიდგას თვალწინ, რომლისთვისაც ვირჯებით: რამდენი ბავშვია კლასში, როგორ დგას მერხები, ვინ ვის გვერდით ზის, როგორი ურთიერთობა აქვთ ახლოს მჯდომ მოსწავლეებს – როგორ ურთიერთქმედებენ ისინი ერთმანეთთან, როგორ თანამშრომლობენ და ა.შ.

გაკვეთილის დაგეგმვისას ასეთი დეტალების გათვალისწინება აუცილებელია, რათა წინასწარ მოვიფიქროთ, ვინ სად გადავსვათ, ინტერაქციის რომელი მეთოდის გამოყენება ჯობია და ა.შ.

ზოგიერთი კლასი უფრო მეტხანს ახერხებს მასწავლებლის მოსმენისას კონცენტრაციის შენარჩუნებას (უმთავრესად – უფროსი კლასები). ასეთ დროს უმჯობესია, მოსწავლეები ოვალურად ისხდნენ, რათა ცენტრში მდგომ მასწავლებელს და დაფას/ეკრანს ყველა ერთნაირად ხედავდეს.

ზოგიერთი აქტივობა წყვილებად ან ჯგუფებად მუშაობას მოითხოვს. ამ შემთხვევაში მასწავლებელმა წინასწარ უნდა განსაზღვროს, როგორ გადაადგილდებიან მოსწავლეები, ვინ ვისთან დაჯდება და რისთვის, როდის გადაჯდება – აქტივობის დაწყებამდე თუ სულაც გაკვეთილის დაწყებამდე – და ა.შ. ამ დეტალების წინასწარ და ზედმიწევნით ცოდნა კლასის წარმატებით მართვის საწინდარია.

 

  1. საკლასო ოთახი

იმისთვის, რომ გაკვეთილმა კარგად ჩაიაროს, უპირველეს ყოვლისა, უსაფრთხო და ჩვენს აქტივობებს მორგებული საკლასო ოთახია საჭირო, მაგრამ რაკი ოთახი, როგორც წესი, ერთნაირია, მასწავლებლემა უნდა ვიზრუნოთ იმაზე, რომ აქტივობების დაგეგმვისას მისი ზომა და სივრცე მაქსიმალურად გავითვალისწინოთ და შეძლებისდაგვარად ავითვისოთ.

უმცროს კლასებთან აქტივობები ხშირად სირბილს, ხტუნვას, ცეკვას ან სიმღერას გულისხმობს, ამიტომ მნიშვნელოვანია, წინასწარ დავგეგმოთ ყოველი მოძრაობა, რომ საფრთხე თავიდან ავირიდოთ. თუ აქტივობა ძალიან დიდ სარბენ სივრცეს მოითხოვს, უნდა დავრწმუნდეთ, რომ მსგავსი სივრცე ნამდვილად გვაქვს. ცხადია, სივრცის გათავისუფლება მერხების მიწევით შეიძლება, მაგრამ ვინ დაგვეხმარება მერხების მიწევაში? როდის გავაკეთებთ ამას – აქტივობის თუ გაკვეთილის დაწყებამდე? სწორედ ესენია ის საკითხები, რომლებიც საკლასო ოთახის მოწესრიგებას ეხება და კლასის მართვის ასევე უმნიშვნელოვანესი ნაწილია.

თუ ყველა ამ კითხვას გაკვეთილის დაგეგმვისას დავუსვამთ საკუთარ თავს და პასუხებსაც ვიპოვით, გაკვეთილის მიმდინარეობისას გაცილებით ნაკლები ენერგიის დახარჯვა მოგვიწევს, რადგან კარგი გეგმა, უწინარესად, ჩვენთვისვეა შვებაა. მეორე მხრივ, როცა მოსწავლეთა ყოველი ნაბიჯი წინასწარ არის გათვლილი, მათ ნაკლები დრო რჩებათ ცელქობისთვის, რაც გარკვეულწილად ქცევის კონტროლშიც გვეხმარება. თუმცა ქცევაზე, მისი დარღვევის მიზეზებსა და ამ დარღვევებთან გამკლავების გზევბზე მომდევნო სტატიაში  გიამბობთ.

https://mastsavlebeli.ge/


Friday, February 7, 2025

აპლიკაცია Midjourney AI – ხელოვნური ინტელექტის პროგრამა

 რა არის Midjourney AI?

Midjourney არის გენერაციული ხელოვნური ინტელექტის პროგრამა, რომელსაც შეუძლია მარტივი ტექსტის აღწერილობიდან განსაცვიფრებელი და მიმზიდველი სურათების შექმნა. აღსანიშნავია, რომ ზოგიერთ შემთხვევაში, Midjourney-ის სურათები ფოტოგრაფიის ექსპერტებმაც კი ვერ ამოიცნეს.

Midjourney ეყრდნობა მანქანათმცოდნეობის ორ შედარებით ახალ ტექნოლოგიას, კერძოდ, დიდ ენობრივ მოდელებს და დიფუზიურ მოდელებს. დიდი ენის მოდელი პირველ რიგში ეხმარება Midjourney-ს გაიგოს ჩვენ მიერ შეყვანილი სიტყვების მნიშვნელობა. შემდეგ ის გარდაიქმნება ვექტორად, რომელიც შეგვიძლია, წარმოვიდგინოთ, როგორც ჩვენი მოთხოვნის რიცხვითი ვერსია.

Midjourney-ით შეგვიძლია, უფასოდ შევქმნათ მაღალი ხარისხის სურათები მარტივი ტექსტური მოთხოვნიდან. შევიყვანთ სურათის ტექსტურ აღწერას და რამდენიმე წამში მივიღებთ შედეგს. არ არის საჭირო სპეციალური აპარატურა ან პროგრამული უზრუნველყოფა Midjourney-ის გამოსაყენებლად, რადგან ის მუშაობს პირდაპირ კომპიუტერის ან ტელეფონის ბრაუზერში.

 

როგორ გამოვიყენოთ Midjourney?

  1. დასაწყებად გავხსნათ აპის გვერდი ჩვენს მოწყობილობაზე. AI-ბოტი მუშაობს ონლაინ და არ საჭიროებს ჩვენგან რაიმე პროგრამის ჩამოტვირთვას.
  2. შემდეგ მივუთითოთ იმ სურათის დეტალური ტექსტური აღწერა, რომლის შექმნაც გვსურს.
  3. როგორც კი ჩატში გავგზავნით შეტყობინებას, მაშინვე დაიწყება ჩვენი აღწერილობის მიხედვით სურათის გენერაცია. ამას ჩვეულებრივ რამდენიმე წამი სჭირდება.
  4. როგორც კი სურათი მზად იქნება, შეგვიძლია, მარტივად გადმოვწეროთ ან შეცვალოთ აღწერა და მივიღოთ ახალი ვერსია.

ზუსტი სურათის მისაღებად აუცილებელია, შევიყვანოთ სურათის ძალიან დეტალური აღწერა, ასევე  სტილის აღწერა, რომელშიც ის უნდა იყოს.

Midjourney.online-ის მიერ შექმნილი ყველა სურათი არის ლიცენზირებული, შეგვიძლია გამოვიყენოთ ისინი, როგორც პირადი, ასევე კომერციული მიზნებისთვის.

Midjourney-თან ნებისმიერი ურთიერთქმედება დაშიფრული და ანონიმურია. ყველა მონაცემი უსაფრთხოდ ინახება ინდუსტრიის სტანდარტების შესაბამისად.

ყველა ჩვენი AI მიმოწერა ინახება მხოლოდ ჩვენი ბრაუზერის ლოკალურ საცავში და ნებისმიერ დროს შეგვიძლია მათი წაშლა.

 

შესაძლებელია დღეში 15-მდე სურათის გენერირება უფასოდ და ეს ლიმიტი აღდგება ყოველ 24 საათში.

პლატფორმაზე მოცემულია Midjourney-ის მიერ შექმნილი სურათების ნიმუშები.

მოთხოვნა: ასტრონავტი მარსზე მზის ჩასვლისას, კინემატოგრაფიული, დრამატული, 4k, ლამაზი სტუდიის რბილი განათება, ელეგანტური, ჰიპერრეალისტური, სუპერ დეტალური, არარეალური ძრავა.

 

მოთხოვნა: პატარა გოგონა ღია ყავისფერი მოკლე ტალღოვანი ხვეული თმით და ცისფერი თვალებით, რომელიც სივრცეში მცურავს, გაოცებული უყურებს კვაზარს, წმინდა, დეტალურ სახეს.

 

გამოყენებული რესურსი:

https://midjourney.online/#what

https://mastsavlebeli.ge/ 

მარტოობის პრობლემა ციფრულ ეპოქაში და ტექნოლოგიური მომავლის სცენარები და პრევენცია

 თანამედროვე სამყაროში მარტოობა უკვე ეპიდემიის მასშტაბებს იძენს. ტექნოლოგიურმა პროგრესმა, მართალია, ადამიანები ფიზიკურად დააახლოვა, თუმცა, პარადოქსულად, ემოციური იზოლაცია გააღრმავა. ამ კონტექსტში ჩატბოტები, ხელოვნური ინტელექტის ეს საოცარი ნაყოფი, სულ უფრო მეტ ადამიანს ხიბლავს როგორც ემოციური მხარდამჭერი.  მაგრამ რამდენად „ნამდვილია“ ასეთი კომუნიკაცია?

უკვე თითოეულ თქვენგანს აქვს ჩატბოტებთან დიალოგის გამოცდილება, ჩატბოტებმა ჩაანაცვლა მეგობარი, კოლეგა, ხელოსანი, ფსიქოლოგი და ასე შემდეგ… მათთან ურთიერთობა სწრაფი და მოხერხებულია. ჰოდა, სანამ ვინმეს აუხსნი, რა გჭირდება და რატომ – ამასობაში ჩატბოტს შენი პრობლემა გადაწყვეტილი აქვს.

ერთხელ ფეისბუკზე მეგობარმა მკითხა: შენ რომელი გირჩევნია – ჩატბოტი გესაუბროს თუ კოლეგას გაუზიარო შენი სამეცნიერო საკითხები და მასთან განიხილო? ეს კითხვა რიტორიკულად დამისვა და სრულიად დარწმუნებული იყო, რომ მე ავირჩევდი კოლეგას და ძალიან გაოცდა, როცა ჩატბოტი ავირჩიე და ჩემი არგუმენტებიც მოვახსენე. ეს რომ ერთეული შემთხვევა იყოს (თუნდაც ჩემს ცხოვრებაში), მაშინ არ ღირდა ყურადღებად, მაგრამ… დიახ, მაგრამ… ჩვენ უმეტესად ციფრულ გარემოში გადავინაცვლეთ. მე შეფასებას არ ვაკეთებ – ეს კარგია თუ ცუდი? უბრალოდ, გთავაზობთ საკითხს განსახილველად. ჯერ გავხდით „ენობრივი ადამიანი“, ახლა გავხდით „ციფრული ადამიანი“.

უამრავი ინფლუენსერისგან მომისმენია, რომ რეალურ ცხოვრებაში ინტროვერტები არიან და უჭირთ კომუნიკაცია მაშინ, როცა სოციალურ ქსელებში და ვლოგებში თავს თავისუფლად გრძნობენ. კოვიდპანდემიის შემდეგ ჩემს სტუდენტებშიც შევნიშნე, რომ აუდიტორიაში კომუნკაცია შემცირდა, სამაგიეროდ, როცა ვიდეო-დავალებას ვაძლევ, სრულიად შემოქმედებითები ხდებიან. რა ხდება? ადამიანების ერთმანეთისგან ტოტალური გაუცხოება დაიწყო?

ინსტაგრამზე ერთი ინფლუენსერია (პირობითად, მარი), რომელსაც მილიონამდე გამომწერი ჰყავს. ყოველდღიურად ის ასობით კომენტარს კითხულობს და პირად შეტყობინებას პასუხობს, მუდმივად ურთიერთობს თავის აუდიტორიასთან. თუმცა, ერთ-ერთ ინტერვიუში მან აღიარა: “ხანდახან ვზივარ ჩემს ბინაში, ვუყურებ ეკრანზე ათასობით ‘ლაიქს’ და კომენტარს, მაგრამ თავს სრულიად მარტო ვგრძნობ. მგონია, რომ არავინ იცნობს ჩემს ნამდვილ „მე“-ს – ყველა ხედავს მხოლოდ იმ იდეალურ ვერსიას, რომელსაც სოციალურ მედიაში ვაჩვენებ. ” მსგავსი „აღიარება“ სიმპტომატურია.

პრობლემა არც ის არის, თუ სხვა არ ცნობს შენს ნამდვილ მეს. პრობლემაა, როცა თავად ისე ვართ გაფანტულები ციფრულ ურთიერთობებსა და კომუნიკაციაში, რომ ჩვენც ვერ ვცნობთ ჩვენს ნამდვილ მეს. ვფიქრობ, რომ ციფრული საშუალებები სწრაფად ავლენს იმას, რა პრობლემაც იმალება ჩვენში: როგორც ინდივიდში, ასევე საზოგადოებაში.

 

მარტოობის პარადოქსი დიგიტალურ ეპოქაში

 

ციფრულ ეპოქაში მარტოობა განსაკუთრებულ ხასიათს იძენს. სოციალური ქსელები და მესენჯერები გვიქმნიან ილუზიას, რომ მუდმივად დაკავშირებული ვართ სხვებთან, მაგრამ ეს კავშირები ხშირად ზედაპირული და არაავთენტურია. ამ სიცარიელეში ჩატბოტები გვთავაზობენ უნიკალურ ალტერნატივას – 24/7 ხელმისაწვდომ “მეგობარს”, რომელიც არასოდეს დაიღლება ჩვენი მოსმენით.

ჩატბოტების მუშაობის პრინციპი ეფუძნება რთულ მათემატიკურ მოდელებს, რომლებიც აანალიზებენ ჩვენს შეტყობინებებს და აგენერირებენ შესაბამის პასუხებს. ისინი სწავლობენ ჩვენი კომუნიკაციის სტილს, ემოციურ მდგომარეობას და ინტერესებს. მაგრამ რამდენად “ნამდვილია” ეს ურთიერთობა?

ადამიანები ბუნებრივად მიდრეკილნი არიან ემოციური კავშირების დამყარებისკენ, თუნდაც არაცოცხალ ობიექტებთან. ჩატბოტებთან ურთიერთობისას ვითარდება ე.წ. “სიმულირებული სიახლოვე” – ვიცით, რომ ის ალგორითმია, მაგრამ მაინც ვგრძნობთ ემოციურ კავშირს. ეს ფენომენი შეიძლება დაგვეხმაროს მარტოობის დაძლევაში, მაგრამ ამავდროულად რისკის შემცველიცაა – შესაძლოა გაგვიჩნდეს ცრუ მოლოდინები და უფრო გაგვიღრმავდეს რეალური ურთიერთობების დეფიციტი. ბოლოს კი შეიძლება ისე მოხდეს, რომ საერთოდ დაგვავიწყდეს, რა არის რეალური ურთიერთობა, ვინ არის რეალური „მე“, ნამდვილად ადამიანი, ნამდვილი ცხოვრება და ასე შემდეგ. დაგვემართოს ისე, როგორც გალაკტიონის ამ ლექსშია:

„არ ვემდური სინამდვილეს,

არ ყოფილა თითქმის,

არყოფილზე სამდურავი,

არასოდეს ითქმის…“

 

ციფრული ტექნოლოგიების გავლენა ემოციურ განვითარებაზე

 

ციფრული ტექნოლოგიების სწრაფმა განვითარებამ ფუნდამენტურად შეცვალა ადამიანური ურთიერთობების ბუნება. მიუხედავად იმისა, რომ ტექნოლოგიები გვთავაზობს კომუნიკაციის უპრეცედენტო შესაძლებლობებს, სულ უფრო მეტი მკვლევარი გამოთქვამს შეშფოთებას ემოციური ინტელექტის განვითარებაზე მისი ნეგატიური  გავლენის შესახებ.[1]

ემპათიის კრიზისი

ოქსფორდის უნივერსიტეტის 2023 წლის კვლევის შედეგები განგაშის საფუძველს იძლევა:

  1. სოციალური მედიის აქტიური მომხმარებლები 45%-ით ნაკლებად არიან მიდრეკილნი რთული ემოციური საუბრებისკენ. ეს მიგვანიშნებს, რომ ციფრული კომუნიკაცია ქმნის “კომფორტის ზონას”, საიდანაც გამოსვლა და რეალური ემოციური კონფრონტაციის გაწევა სულ უფრო რთული ხდება.
  2. კონფლიქტების მოგვარების უნარების 30%-იანი კლება მიუთითებს, რომ ონლაინ ინტერაქციები ვერ უზრუნველყოფს იმ გამოცდილებას, რაც საჭიროა რთული სოციალური სიტუაციების სამართავად.
  3. გრძელვადიანი ემოციური კავშირების დამყარების პრობლემა (65%) მიანიშნებს ღრმა სტრუქტურულ ცვლილებებზე ურთიერთობების ფორმირების პროცესში.

 

ნარცისიზმის ზრდა და თვითფოკუსირება

სოციალური მედიის პლატფორმები თავიანთი არქიტექტურით ხელს უწყობენ ნარცისისტული ტენდენციების გაძლიერებას:

  • მუდმივი თვითპრეზენტაციის საჭიროება
  • სელფების და პერსონალური მიღწევების გაზიარების კულტურა
  • “ლაიქებზე” დამოკიდებული თვითშეფასება
  • ალგორითმებით გაძლიერებული ეგო-კამერები

სოციალური უნარების ტრანსფორმაცია

ახალი რეალობა

თანამედროვე ახალგაზრდები ვითარდებიან ისეთ გარემოში, სადაც:

  1. ციფრული კომუნიკაცია ხშირად წინ უსწრებს პირისპირ ურთიერთობებს
  2. ემოციების გამოხატვა ხდება ემოჯების და მემების საშუალებით
  3. სოციალური სტატუსი განისაზღვრება ონლაინ მეტრიკებით

ემოციური გამოფიტვა

კვლევები აჩვენებს რამდენიმე საგანგაშო ტენდენციას:

  1. “ემოციური გადაწვის” სინდრომი – მუდმივი ონლაინ ყოფნის შედეგად
  2. რეალური ემოციური კავშირების დეფიციტი
  3. სოციალური შფოთვის მაღალი დონე პირისპირ ურთიერთობებში

როგორც მკვლევრები აღნიშნავენ, ამ კვლევების განზოგადება არ არის მიზანშეწონილი ყველა კულტურაზე, რადგან მრავალი სხვა ფაქტორია გასათვალისწინებელი, თუმცა ტენდენციას ნამდვილად აჩვენებს. ზოგი ექსპერიმენტული კვლევა აჩვენებს, რომ Facebook-ზე დამოკიდებულებამ შეიძლება ხელი შეუწყოს რელაციური ორიენტაციის გაძლიერებას. ამ კვლევის მიხედვით,  სოციალური მედია პოზიტიური ფსიქოსოციალური განვითარების ხელშეწყობის საშუალებაა.

ზემოაღნიშნული ადასტურებს, რომ ტექნოლოგიების განვითარებას არ მოაქვს ცალსახა პოზიტიური შედეგები, მას აქვს თავის ბნელი მხარე, რაც აქედანვე გასათვალისწინებელია.

 

Chat-GPT -ს ვკითხე, როგორი იქნება საზოგადოება 10 წლის შემდეგ ტექნოლოგიური განვითარების კონტექსტში? (პასუხს უცვლელად გთავაზობთ):

 

საზოგადოება 2035:

ტექნოლოგიური დამოკიდებულების შესაძლო შედეგები

სოციალური ურთიერთობების ტრანსფორმაცია 

ვირტუალური სოციალიზაცია

  • ფიზიკური შეხვედრების მკვეთრი შემცირება
  • სოციალური ინტერაქციების 70-80% ვირტუალურ სივრცეში
  • “მეტავერსის” ტიპის პლატფორმები როგორც ძირითადი სოციალური არენა
  • ემოციური კავშირების გაღრმავების სირთულე

ახალი სოციალური ნორმები

  • პირადი სივრცის გადააზრება
  • რეალური და ვირტუალური იდენტობების შერწყმა
  • სოციალური კრედიტის სისტემების გავრცელება
  • ციფრული რეპუტაციის უპირატესობა რეალურთან მიმართებით

ფსიქოლოგიური ცვლილებები

კოგნიტური ტრანსფორმაცია

  • ყურადღების დეფიციტის მასობრივი ზრდა
  • მოკლევადიანი აზროვნების დომინირება
  • ინფორმაციის სწრაფი, ზედაპირული დამუშავება
  • კრიტიკული აზროვნების უნარების შემცირება

ემოციური გამოწვევები

  • ემპათიის დეფიციტის გაღრმავება
  • სოციალური შფოთვის ეპიდემია
  • რეალური ურთიერთობების შიში
  • ემოციური დამოკიდებულება ციფრულ ვალიდაციაზე

საგანმანათლებლო სისტემის ცვლილება

სწავლების ახალი მოდელები

  • სრულად ვირტუალური საკლასო ოთახები
  • AI-ზე დაფუძნებული პერსონალიზებული სწავლება
  • სოციალური უნარების სწავლების კრიზისი
  • პრაქტიკული გამოცდილების დეფიციტი

შრომითი ურთიერთობები

სამუშაო გარემოს ცვლილება

  • დისტანციური მუშაობის სრული დომინირება
  • ვირტუალური ოფისების ნორმალიზება
  • კორპორატიული კულტურის გადააზრება
  • პროფესიული იზოლაციის ზრდა

ჯანმრთელობის გამოწვევები

ფიზიკური ჯანმრთელობა

  • მჯდომარე ცხოვრების წესის გართულება
  • თვალის დაძაბულობის ქრონიკული პრობლემები
  • ძილის დარღვევების მასობრივი ზრდა
  • ფიზიკური აქტივობის მკვეთრი შემცირება

მენტალური ჯანმრთელობა

  • დეპრესიისა და შფოთვის ეპიდემია
  • ციფრული დამოკიდებულების სინდრომი
  • სოციალური იზოლაციის ზრდა
  • იდენტობის კრიზისის გაღრმავებ

ოჯახური ურთიერთობები

ოჯახის ინსტიტუტის ცვლილება

  • ვირტუალური ოჯახური შეხვედრები
  • ემოციური კავშირების გაღარიბება
  • თაობათა შორის გაუცხოების ზრდა
  • ბავშვების აღზრდის ახალი გამოწვევები

შესაძლო გამოსავალი

სოციალური ინიციატივები

  • “ციფრული დეტოქსის” ცენტრების ქსელი
  • რეალური სოციალიზაციის პროგრამები
  • თემზე დაფუძნებული აქტივობების წახალისება
  • ემოციური ინტელექტის განვითარების პროგრამები

საკანონმდებლო რეგულაციები

  • ციფრული კეთილდღეობის სტანდარტები
  • ტექნოლოგიური კომპანიების პასუხისმგებლობის ზრდა
  • მომხმარებელთა უფლებების გაძლიერება
  • ციფრული დამოკიდებულების პრევენცია

ოპტიმისტური სცენარი

პოზიტიური ადაპტაცია

  • ბალანსის პოვნა რეალურ და ვირტუალურ ცხოვრებას შორის
  • ახალი ტიპის სოციალური უნარების განვითარება
  • ტექნოლოგიების უფრო გონივრული გამოყენება
  • ჰიბრიდული სოციალიზაციის მოდელები

პესიმისტური სცენარი

სოციალური დეგრადაცია

  • რეალური ურთიერთობების კატასტროფული შემცირება
  • ემოციური ინტელექტის მასობრივი დეფიციტი
  • სოციალური უნარების სრული კრიზისი
  • საზოგადოების ატომიზაცია

დასკვნა

დღევანდელი ტენდენციების გაგრძელებამ 2035 წლისთვის შეიძლება მიგვიყვანოს ისეთ საზოგადოებამდე, სადაც ტექნოლოგიური დამოკიდებულება ფუნდამენტურად ცვლის ადამიანურ ურთიერთობებს. თუმცა, ეს მომავალი არ არის გარდაუვალი. ჩვენ გვაქვს შესაძლებლობა და პასუხისმგებლობა, ახლავე დავიწყოთ მოქმედება უფრო ჯანსაღი ბალანსის მისაღწევად ტექნოლოგიებსა და რეალურ ცხოვრებას შორის. მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ ტექნოლოგია უნდა იყოს ინსტრუმენტი ჩვენი ცხოვრების გასაუმჯობესებლად და არა მისი ჩამნაცვლებელი.

[1] Guan, S. , Hain, S. , Cabrera, J. and Rodarte, A. (2019) Social Media Use and Empathy: A Mini Meta-Analysis. Social Networking8, 147-157. იხ. აქ: https://www.scirp.org/journal/paperinformation?paperid=95560

 https://mastsavlebeli.ge/